سودای صنعتی شدن استان کرمان؛ گل یا پوچ؟

امروز رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان گفت که به‌زودی استان کرمان به استانی صنعتی بدل خواهد شد.

این اظهارنظر یعنی اینکه مسوولان استان کرمان سفت‌وسخت بر صنعتی شدن استان کرمان تاکید دارند، به دلیل اینکه پیش‌ازاین‌ها هم علیرضا رزم حسینی، استاندار وقت کرمان در مراسم افتتاح کارخانه فروکروم گفت که چشم‌انداز آینده رفسنجان و استان کرمان صنعت است، نه کشاورزی.

این در حالی است که چندی پیش، عیسی کلانتری، رییس سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده بود که «باید ایجاد صنایع آب بر در مناطق کویری متوقف شود.»

جای سوال است که باوجود خشکسالی های اخیر آیا امکان‌پذیر است که استان کرمان به سمت صنعتی شدن برود؟

برای یافتن پاسخ این سوال با دلاور نجفی، کارشناس محیط‌زیست تماس گرفتیم.

او به «کرمان نو» گفت: مشکلی که در کشور ما وجود دارد و تنها مختص استان کرمان نیست این است که آمایش سرزمین در ایران انجام نمی‌شود تا بدانیم که هر استانی تا چه حد توانایی فعالیت در زمینه صنعتی، گردشگری و یا کشاورزی را دارد؟

نجفی ادامه داد که اگر این آمایش سرزمین انجام‌شده بود می‌توانستیم مطابق با آن، طرح توسعه استان را بنویسیم. در استان کرمان نیز باید این اقدام را قبل از اینکه صنایع مستقر شوند انجام داد.

این کارشناس محیط‌زیست با اشاره به بحران آب در استان کرمان ادامه داد: حال اگر تصمیم بر صنعتی شدن است باید صنایعی که در این استان روی کار می‌آیند آب بر نباشند و از سویی دیگر مخاطرات محیط زیستی آن‌ها هم کم باشد.

حال فرض را بر این می‌گذاریم که مسوولان استان کرمان به‌تمامی موضوعاتی که در بالا به آن‌ها اشاره‌شد توجه کرده باشند، اکنون این سوال پیش می‌آید که آب مورد نیاز این صنایع از چه منابعی قرار است تأمین شوند؟

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت شمال استان کرمان در این خصوص پیش از این به «کرمان نو» گفته بود که آب این صنایع از طریق انتقال آب از دریای خلیج‌فارس و کاهش مصرف آب در کشاورزی قابل تامین است. بنابراین برای تأمین آب صنعت با مشکل روبرو نخواهیم شد.

حسینی نژاد تاکید کرد ه است که ارزش‌افزوده آب در صنعت بسیار بیشتر از کشاورزی است و سیاست صنعتی شدن استان منطقی است.

موضوعی که با این اظهارات رییس سازمان صمت شمال استان مطرح می شود، این است که پروژه انتقال آب از خلیج‌فارس به فلات مرکزی چند درصد پیشرفت فیزیکی داشته و چه زمانی به سرانجام می‌رسد؟ دوم اینکه تا زمانی که این پروژه به اتمام می‌رسد آب این صنایع از چه منابعی تامین شود؟

پروژه انتقال آب از خلیج فارس به فلات مرکزی از سال 92 کلید خورده و تاکنون 50 درصد هم پیشرفت فیزیکی داشته است.

اگرچه محمدرضا پورابراهیمی، نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی ابراز امیدواری کرده است که در صورت تامین اعتبار، این پروژه تا 2 سال دیگر به بهره‌برداری می‌رسد، اما از آنجایی که نیمی از پروژه پنج سال زمان برده، به پایان رسیدن نیمه دیگر آن ظرف دو سال خیلی خوش‌بینانه است.

حال فرض ر ا بر این می‌گذاریم که تا دو سال دیگر طرح انتقال آب از خلیج‌فارس به فلات مرکزی به بهره‌برداری برسد.

در این دو سال تنها راه باقی‌مانده برای تامین آب صنایع، استفاده از پساب فاضلاب است که دست‌کم دو سال تا تکمیل پروژه فاضلاب استان مانده، یا استفاده از منابع آب زیرزمینی.

اردیبهشت ماه محمد برشان، کارشناس حوزه آب به «کرمان نو» گفته بود، دیگر آبی در استان کرمان وجود ندارد که بخواهیم صرف کشاورزی و یا صنعت کنیم.

وی اضافه کرد که در حال حاضر بیلان برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی در کرمان منفی است و آبی وجود ندارد.

با این حساب دست‌کم تا دو سال آینده صنایع کرمان باید از منابع آب زیرزمینی که تقریبا به صفر رسیده استفاده کنند.

در همین حال چندان هم نمی‌توان به پروژه‌های انتقال آب دلخوش کرد، حتی اگر به سرانجام هم برسند.

نجفی، کارشناس محیط زیست در این خصوص به «کرمان نو» می گوید که نمی‌توان از الان گفت که طرح انتقال آب از خلیج‌فارس آیا سرانجامی دارد یا خیر.

او ادامه داد: کارشناسان محیط زیست با تغییرات اکوسیستمی ازاین‌دست (دست بردن در حوزه آبریز و برهم زدن نظم طبیعی آن‌ها) کاملا مخالف هستند. برای این مخالفت‌ها هم دلایل زیست بومی داریم.

به گفته نجفی سازمان محیط زیست هم به‌اندازه کافی در اجرای این طرح‌ها سخت نگرفته است.

این کارشناس محیط زیست معتقد است حالا که این‌گونه طرح‌ها در حال اجرا هستند باید سازوکاری صورت گیرد تا کمترین مخاطرات زیست‌محیطی را داشته باشد.

او می‌گوید: مسایلی ازجمله اینکه نمک‌زدایی در منشا صورت می‌گیرد یا مبدا مهم است و هرکدام از این‌ها تبعات خاص خودش را دارد. اگر در ساحل نمک‌زدایی انجام شود بسته به روش انجام می‌تواند مخاطراتی برای ساحل‌نشینان آن منطقه داشته باشد.

نجفی تاکید دارد: این بار اگر طرحی را اجرا کردیم نباید به‌گونه‌ای باشد که شبیه به سد گتوند اولیا شود. (میلیون‌ها تن نمک زیر دریاچه این سد وجود داشته و پس از ساخت این سد آب پشت سد به اندازه ای شور شد و در نتیجه نمی‌توان از آب این سد برای کشاورزی و مصارف دیگر استفاده کرد.)

این کارشناس محیط زیست ادامه می‌دهد: به نظر می‌رسد مطالعاتی ازاین‌دست برای طرح انتقال آب از خلیج‌فارس هم صورت نگرفته است.

نجفی تاکید دارد که برای اجرای این پروژه نمی‌توان از مسایلی ازجمله حجم برداشت آب چشم پوشی کرد. موضوع دیگری که باید به آن توجه کرد این است که آبی با ترکیبات جدید نسبت به آب مقصد وارد صنعت شده و تبدیل به پساب صنعتی می‌شود و نهایتا با این آب چه می‌خواهند بکنند؟ دوباره به دریا برگردانند؟

او گفت که موضوع دیگر این است، کانال‌های انتقال آب آیا در این صدها کیلومتر تزریق آب به بستر دارند یا خیر؟ تاثیر آبی هم که به مقصد آورده می‌شود را نمی‌توان بر قنات‌ها و آب‌های زیرزمینی را هم نادیده گرفت.

کرمان آینده؛ شیفت از کشاورزی به صنعت| آبی برای صنعتی شدن وجود دارد؟

کلید خوردن خط دوم انتقال آب از خلیج‌فارس باوجود مخالفت‌ها