یک نفر هم موافق جابجایی بم پس از زلزله نبود
سه‌شنبه گذشته بود که مهدی زارع در همایش شریان‌های حیانی گفت «پس از زلزله بم کانکس‌ها را جایی گذاشتند که روی لبه گسل بود. ما گفتیم اینجا خطرناک است، گفتند موقت است اما الان همان‌جا شهر ساخته‌شده.» این اظهارنظر او در روزهایی که بحث زلزله در ایران داغ شده، مستقیماً مسوولانی را نشانه گرفت که در سال 82 برای ساخت بم پس از زلزله تصمیم گیر بودند. علی شفیعی، فرماندار بم در سال 82 پس از گذشت 14 سال از زلزله اما همچنان از تصمیم درجاسازی بم دفاع می‌کند.
* آقای شفیعی، چه شد که پس از زلزله مجدداً تصمیم گرفته شد بم را در همان‌جایی بسازند که قبلاً بود؟
در زلزله بم تنها یک ارگان تصمیم‌گیری نمی‌کرد و شورای عالی معماری و شهرسازی کشور، مشاوران بزرگ و متخصص و دست‌اندرکاران مجموعه عمران شهری در استان و در شهرستان نظر دادند و نهایتاً تصمیم گرفته شد درجاسازی شود. در کنار این‌ها نظر مردم هم بر درجاسازی بود.پس از زلزله برای اسکان موقت جایی به نام مهمان شهر (اردوگاه) برای مردم در نظر گرفتیم. ابتدا در این مهمان شهر چادر بود و بعد شرکتی ترکیه‌ای در حدفاصل بین بم و بروات، سمت چپ، روبروی پمپ‌بنزین را تجهیز کرد و کانکس گذاشتند. اما مردم حتی برای اسکان موقت هم حاضر نبودند به این مهمان شهرها بروند. مردم آن زمان مگر رضایت می‌دادند که جابجا شوند؟
* آیا اصلاً بحث جابجایی بم مطرح‌شده بود؟ کسی بود که موافق جابجایی باشد؟
جابجایی بحث پیچیده‌ای است. اما یک نفر هم برای جابجایی شهر مراجعه نکرد. همه دستگاه‌های ذی‌ربط، استانی و کشوری در بم حضور داشتند. هیچ شهروندی حاضر به جابجایی نبود. بعد هم، شهر کجا می‌رفت؟ در زلزله بافت فرسوده آسیب جدی دید. اما ساختمان‌های مقاوم فرونریختند. بافت فرسوده و خانه‌های نامقاوم فروریختند. شهرک رزمندگان نوساز بود اما رعایت نکردن اصول شهرسازی موجب شد فقط تیرهای برق در آن سالم بمانند و همه‌اش تخریب شد. دلیل اصلی تلفات گسترده در زلزله بم، نامقاوم سازی بود. جابجایی شهر حرفش آسان است اما موضوع بسیار پیچیده بود. ناهنجاری‌های زیادی به وجود می‌آمد.
* آن زمان اصلاً واکاوی انجام شد که شهر اگر جابجا شود، به نفع است یا به ضرر؟
بله شد، اما نهایتاً تصمیم گرفته شد درجاسازی همراه با مقاوم‌سازی صورت بگیرد. حالا اگر نظارت نکردند، باید پاسخگو باشند. قرار بود شهر را بر اساس اصول مهندسی بسازند. باید امروز این را پرسید که آیا آیین‌نامه ساخت‌وساز رعایت شد؟
* 14 سال پس از زلزله، فکر نمی‌کنید ساخت شهر در کنار گسل مشکل‌ساز شود؟
ببینید این صحبت‌ها دوباره بحران ایجاد می‌کند. مگر جابجایی یک شهر کار آسانی است؟ باید مقاوم‌سازی کنیم. جابجایی شهر حرف بی‌ربطی است. رعایت اصول شهرسازی تنها نسخه مقابله با زلزله است. مگر کشورهای دیگر با مقاوم‌سازی نتوانستند مقابل زلزله هشت ریشتری بایستند؟ در مرکز شهر بم، همه ساختمان‌ها آسیب دیدند اما مسجد جامع حتی یک‌ذره هم آسیب ندید. مسجد جامع حتی مناره‌هایش کوچک‌ترین آسیبی ندید که نشان‌دهنده این است مقاوم‌سازی جواب می‌دهد.
* خانه‌هایی که پس از زلزله ساختند مقاوم هستند؟
در مسوولیت من نیست که بگویم مقاوم هستند یا نه. دستگاه‌های ذی‌ربط باید بگویند. من تا شش ماه بعد از زلزله بم بودم. بعضاً با ساخت‌وسازهایی مواجه می‌شدیم که با الگوی مقاوم‌سازی همخوانی نداشت.
* جلوی این ساخت‌وسازها را گرفتید؟
بله. تعطیل می‌شد. چندین باب خانه تخریب شد. از همه مهم‌تر دولت و دستگاه‌های نظارتی بر آنچه به‌صورت مجتمع ادارات می‌ساختند، داشتنئ و در آن مقطع جلوی چندین ساخت‌وساز را گرفتند. اما مجتمع‌های شخصی را نمی‌دانیم. اعتقادم بر این است قطعاً و یقیناً خیلی بهتر و مقاوم‌تر می‌توانستند بم را بسازند. اما این حرف‌ها مردم را دچار بحران می‌کند. این را بدانید که شهر تحت هیچ شرایطی امکان جابجایی نداشت. اما باید حواسمان را جمع می‌کردیم که مقاوم‌سازی موردنظر قرار بگیرد. همین الان دستگاه‌های نظارتی باید نظارت بر ساخت‌وسازها بکنند.
همه اینا درست ، ایا نباید تصمیم کارشناسی گرفته می شد .
اگه دوباره زلزله بشه که بدتر میشه