[ابتدا گوش کن]
در این بخش از گزارش پاسخ‌های دکتر شجاعی، مسوول مرکز ماده 16 به سوالات داستان نویسان را می‌خوانید.
برنامه اجتماع درمان‌مدار چیست؟
برنامه اجتماع درمان‌مدار مجموعه‌ای از ابزارهای مختلف است که در کنار یکدیگر قرار می‌گیرد و کارکرد مناسب آن‌ها منجر به تغییر رفتار که مولفه اصلی درمان است می‌گردد.
در برنامه موجود مولفه های درمانی مشتمل است بر :
تیم درمان به‌عنوان برنامه‌ریز و ناظر ، یاور به‌عنوان مجری برنامه درمانی، ساختار سلسله مراتبی، قوانین، اصول درمان، تشویق و تنبیه، جلسات خانگی، کلاس احساس، سمینار، کلاسهای پیشگیری از عود، کلاسهای آموزشی، جلسه صبحگاهی، چارت و گروه‌های خودیاری است.
درباره تیم درمان توضیح بیشتری می‌دهید؟
مرکز مشتمل بر یک هسته مرکزی برنامه‌ریزی و نظارت متشکل از چهار نفر از بهترین کارشناسان درمان اعتیاد در حوضه مداخلات غیر دارویی اقامتی بلندمدت ( TC یا اجتماع درمان‌مدار) به‌علاوه یک تیم پنج نفرِ مشتمل بر دو مددکار، یک پزشک، یک پرستار، یک روانشناس به همراه یک گروه اجرایی ده نفرِ شامل دو نفر یاور ارشد، هشت نفر یاور همگی از بهبودیافتگان مراکزTC و دونیروی پشتیبانی و جمعاً 21 نفر شروع به کار کرد.
یعنی از خود بهبودیافتگان این مرکز استفاده می‌کنید؟
بله دوستانی که سال‌های قبل مهمان این مرکز بودند و درمان پیداکرده‌اند هم‌اکنون به‌عنوان یاور در حال کمک به دوستان و همدردان خود هستند.
آمار دقیقی از افراد پذیرش‌شده در مراحل مختلف درمان دارید؟
تعداد کل پذیرش: یک هزار و 100 نفر تا پایان شهریور 97 و تعداد بیماران بی‌خانمان پذیرش‌شده : 100 نفر(9%)
تعداد بیماران پذیرش‌شده شکایت خانواده 750 نفر ( 68 %) و بیماران خود معرف : 250 نفر (22 %)
تعداد افراد ترخیص شده : 985 نفر و تعداد حاضر : 115 نفر
تعداد بیماران ارجاع داده‌شده به مراکز سرپایی درمان متادون 860 نفر( 87 % درصد بیماران ترخیص شده )
ارجاع به مرکز اجتماع درمان‌مدار پرهیز مدار 43 نفر (3%)
ارجاع به برنامه‌های خودیاری 82 نفر(10%)
و درنهایت میزان مانایی درمان 3/31 %
منظور از میزان مانایی درمان چیست؟
برای میزان مانایی درمان تعاریف مختلفی وجود دارد اما بهترین تعریف بر اساس شرایط مرکز تعریف پرفسور پرفاس است که میزان مانایی را تمایل به ادامه و ماندن در برنامه می‌داند.
تاکنون به چه نتایجی دست پیداکرده‌اید؟
نتایج اولیه از بهبود کیفیت و کمیت درمان حکایت دارد.
1-میزان خسارت به اموال مرکز به صفر رسیده است که حکایت از افزایش همکاری بیماران به‌جای عناد را دارد.
2-خشونت به شکل معنی‌داری به صفر نزدیک شده است ( علی‌رغم عدم حضور نیروی نظامی در مرکز ).
3-میزان همکاری بیماران در درمان افزایش‌یافته است.
4-میزان فرار از مرکز کاهش چشم‌گیری داشته است.
5-میزان تغییر رفتار به‌عنوان اصلی‌ترین مولفه درمان افزایش داشته است.
6-میزان تمایل برای ماندن در برنامه و ادامه درمان افزایش‌یافته است.
7-رشد چشم‌گیر همکاری بیماران بی‌خانمان و ماندگاری در درمان و تغییرات مثبت جدی‌تر نسبت به بیماران شکایت خانواده.
8-به صفر رسیدن مرگ‌ومیر تا به امروز.
9- افزایش همکاری خانواده بیماران بی‌خانمان.
10-افزایش میزان بازگشت بیماران به خانواده.
11-به صفر رسیدن ورود مواد به مرکز.
12-کاهش چشم‌گیر تقاضای دارو توسط بیماران از واحد پزشکی.
در کار خود با چه مشکلاتی روبرو هستید؟
مشکلات فعلی ما عبارت‌اند از: کمبود جدی اعتبارات. در حال حاضر اعتبار اختصاص‌یافته به ازای هر نفر در روز 120 هزار ریال است. این در حالی است بیش از 150 هزار ریال برای هر نفر در روز هزینه شده، کمبود نیروی تخصصی به علت کمبود اعتبار، کمبود تسهیلات رفاهی به علت کمبود اعتبار، وجود نقص در خدمات پس از ترخیص به علت کمبود اعتبارات، مشکلات ایجادشده در وضعیت حمل‌ونقل مرکز به علت حذف وسایل نقلیه مصادرهای موجود در مرکز، عدم وجود خط تلفن در مرکز که به یک مانع اصلی جهت ارتباط‌گیری با سایر سیستم‌ها و خانواده‌ها شده، مشکلات ساختاری فضای فیزیکی مرکز به‌ویژه در بخش سرویس‌های بهداشتی، گرمایش و سرمایش که منجر به ایجاد هزینه‌های سنگین و بالا بردن هزینه‌های نگهداری ساختمان شده، عدم راه‌اندازی واحد اشتغال موقت به علت کمبود اعتبارات، وجود مشکل در پذیرش افراد واجد شرایط به علت عدم شناخت و همکاری ماموران ضابط نیروی انتظامی در ارجاع بیماران بی‌خانمان که متأسفانه 82 % درصد از بیماران مرکز را بیماران خود معرف و شکایت خانواده تشکیل می‌دهد که این موضوع باعث کاهش میزان مانای درمان شده است.
چه راهی برای مبتلا نشدن نسل‌های آینده به‌ویژه نوجوانان و جوانان جامعه به بیماری اعتیاد پیشنهاد می‌کنید؟
نه ما که حتی جامعه بین‌الملل به‌طور مداوم درگیر مشکلات فراوانی در راه رسیدن به جهانی عاری از سو مصرف موادمخدر است. وجود بحران مواد افیونی و دیگر مسائل ضروری چون خلا های موجود در خدمات اجتماعی که سلامت بسیاری از افراد را ازلحاظ کمک‌های موردنیازشان در مضیقه گذاشته است. قاچاق و کشف مواد، جرم و خشونت و گاه دزدی و قتل مشکلاتی بسیار دلهره‌آور هستند. اما همه ما می‌توانیم اقدام کرده و نقشی در حل این مشکلات داشته باشیم. پیش از هرکسی دیگری سیاست‌گذاران و پس از ایشان شهروندان، والدین،معلمین و جوانان می‌توانند دست در دست هم برای پیشگیری از سوءمصرف مواد تلاش کنند و به پیشبرد آرمان‌های توسعه پایدار یاری برسانند.
نقش والدین در این مسیر چگونه است؟
دفتر مقابله با موادمخدر و جرم سازمان ملل متحد برای حمایت از پیشگیری از مصرف مواد مخدر بر مبنای اصول علمی شعاری را طراحی کرده است که می‌گوید: “ابتدا گوش کن” (Listen First)
این شعار پیش از همه خانواده‌ها و والدین را مخاطب قرار می‌دهد و از آن‌ها می‌خواهد تا به فرزندان خود گوش دهند تا دچار مشکلات بعدی نشوند.
با گوش دادن به نیازهای کودکان و نوجوانان و حتی جوانان می‌توانیم از راه پیشگیری به امنیت سلامت و رفاه آن‌ها کمک کنیم تا این گروه‌های سنی بتوانند ظرفیت‌های خود را بهتر بشناسند.
صحبت پایانی؟
ابتدا گوش کن. گوش کردن به کودکان و نوجوانان گام نخست در کمک به رشد سالم و ایمن آن‌هاست.