جازموریان جان ندارد

الهام پیپر/کاغذوطن| پروژه احیای جازموریان هر چند سال‌ها به حال خود رها شده بود و روز به روز برداشت‌ها افزایش می‌یافت اما در سال‌های اخیر پروژه احیای این تالاب در دستور کار قرار گرفت و کارهای مطالعاتی در راستای احیای این تالاب آغاز شد.

اما در انتخاب برخی دستگاه‌های دخیل در طرح‌های مطالعاتی احیاء علامت سوال بزرگ وجود دارد و برخی از دستگاه‌های مطالعه کننده در این خصوص هیچ تخصص و تجربه‌ای نداشتند و تا کنون نیز از مطالعه در این خصوص جلوتر نرفتیم اما به هر روی اولین گام‌ها برداشته شد. خشک شدن جازموریان همچنین به یکی از اختلاف نظرهای کارشناسان تبدیل شد به گونه‌ای که برخی کارشناسان، احداث سد بر روی هلیل رود را دلیل اصلی خشک شدن جازموریان می‌دانند و برخی دیگر  خشکسالی را دلیل اصلی خشکسالی اعلام می‌کردند.

اما آنچه که این اختلاف‌ها را کم‌تر کرد نتیجه‌گیری اقدامات انجام شده نبود بلکه بارندگی‌های سیل آسایی که در جنوب کرمان و ارتفاعات مرکزی استان روی داد موجب طغیان رودخانه‌ها شد، همچنین بخش قابل توجهی از آبگیری این تالاب نیز پس از طغیان بم‌پور در استان سیستان و بلوچستان روی داد.

رودخانه هلیل رود که بسیاری عقیده داشتند به دلیل خشک شدن بستر نمی‌تواند آب را راهی جازموریان کند در روزهای ابتدایی امسال آب را پس از یک دهه به جازموریان رساند و بخش‌های قابل توجهی از این منطقه را سیراب کرد بطوری که مردم محلی با حضور در بستر پر آب جازموریان که تا روز قبل مرتع شترها بود حضور یافتند و پای کوبی کردند.

حالا گویی مسیر آبدهی هلیل رود و بم پور در حال خشک شدن است و به زودی جازموریان بار دیگر به بیابان تبدیل خواهد شد.

دلیل اصلی خشک شدن جازموریان در روزهای آتی کاهش شدید دبی آب و در نهایت افزایش بی‌رویه دمای هوا خواهد بود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان کرمان در آخرین اظهار نظرهایش در خصوص جازموریان از تبخیر شدید این تالاب خبر داد و گفت: چند مورد ضروری در زمینه آب استان کرمان وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد که در سایه برخی از اظهار نظرها غیر کارشناسانه مغفول مانده‌اند.

ابراهیم علیزاده قبلا در گفتگو با مهر گفته بود: مجموعه مطالعاتی پهنه جازموریان  در سال‌های اخیر مورد توجه جدی در زمینه مدیریت آب بوده است و آمار و ارقام با دقت احصاء شده است.

وی افزود: کل حوزه جاموزیان ۶۹ هزار و ۳۷۵ کیلومتر مربع است رودخانه هایی که این پهنه را تغذیه می کنند هم از سیستان و بلوچستان و هم از کرمان هستند و رودخانه هلیل رود که اکثرا  روی این رودخانه حساب می کنیم سهم بسیار کمی از این رودخانه ها دارد.

علیزاده گفت: تصویر ماهواره ای قبل از بارندگی از این منطقه تهیه شده است و نشان می داد قبل از بارندگی‌ها کلا پهنه خشک بود تصویر بعد از بارندگی نشان می دهد این پهنه باردار شد.

وی تصریح کرد: حیات پهنه جازموریان صرفا به اقلیم و بارندگی ها بستگی دارد و دوره آماری سال‌های ۷۰ تا ۸۳ کمتر از ۱۰ درصد زمان آب وارد جازموریان می شده و سال های ۷۲ تا ۸۳ کمتر از ۶ درصد آب وارد می شده است در بلند مدت ۶۹ میلیمتر در سال بوده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان کرمان  افزود: این حائز اهمیت است که تبخیر بسیار بالا است. وی گفت: مجموع تبخیر سالانه این پهنه بیش از ۴ متر سالانه از پهنه را بخار می کند و افت سطح آب در یک هفته ۲۰ سانتیمتر بوده است و به نظر می رسد به زودی شاهد افت آب در پهنه خواهیم بود.

علیزاده گفت: مقایسه حوزه آبریز سدها به پهنه جاموزریان نشان می دهد که کل مساحت حوزه آبریز سدها ۸ هزار کیلومتر مربع است و مساحت حوزه آبریز ۸۹ هزار مترمربع یعنی ۱۰درصد مساحت آبریز منطقه را سدها تشکیل می دهد و ۹۰ درصد آزاد است.

وی ادامه داد: هر سد یک حوزه آبریز دارد اگر همه سدها در نظر بگیریم کل سدها ۱۰ درصد می شود.

سدها در وضعیت جازموریان مخل نیستند

وی در خصوص ظرفیت آبگیری سدها بیان کرد: حجم سدهای ما ۴ درصد پتانسیل تبخیر جازموریان است و بقیه آب به دلیل شیوه های اشتباه استفاده و یا رها شدن تبخیر می شود.

علیزاده با اشاره به اینکه اگر 127 متر مکعب آب رها می شده بخش اندگی به جازموریان می رسیده است افزود: ورودی به پهنه جازموریان ۷ متر مکعب آب اندازه گیری شده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان کرمان تصریح کرد: این آمار یعنی ۱۲۰ متر مکعب آب نفوذ یا مصرف می شده است تا به جازموریان می رسیده است. وی ادامه داد: شبهه دیگری وجود دارد و آن این است که اگر سد جیرفت نبود جازموریان خشک نمی شد اما اعداد و ارقام نشان می دهد اگر در همین بارندگیهای اخیر سد جیرفت وجود نداشت شهر جیرفت را آب برده بود.

علی قدوسی، فعال محیط زیست در جنوب کرمان نیز در همین زمینه در گفتگو با مهر اظهارداشت: خشک شدن جازموریان با گرم شدن هوا در واقع یک امر طبیعی است که در سال های عادی در اکوسیستم جازموریان روی می دهد و امری عجیب محسوب نمی شود.

وی افزود: جازموریان از یک هسته دریاچه‌ای و عرصه های پیرامونی باتلاقی و مراتع شکل گرفته است که هر سال در فصل بارندگی گسترش می یابد و در نهایت پس از آغاز فصل گرمای هوا که گاه تا بیش از ۴۰ درجه نیز می رسد تبخیر می‌شود. وی گفت: اینکه بخش‌هایی از جازموریان در فصل تابستان خشک شود امری عادی است و نباید نگران این وضعیت بود بلکه باید در خصوص جازموریان به نگاه بلند مدت نیاز داریم و باید اکوسیستم گیاهی و جانوری منطقه را بازیابی کرد.

قدوسی بیان کرد: متاسفانه طی سال‌های گذشته جازموریان به کلی خشک شده بود و حالا که تا حدودی آبگیری شده و حجم تبخیر نیز زیاد است باید به گونه‌ای برنامه ریزی کنیم که بهره‌برداری از پهنه جازموریان منطقی انجام نشود و برداشت بیش از حد از چاه های آب اطراف انجام نشود تا رطوبت خاک در منطقه حفظ شود و شاهد بروز پدیده ریزگردها نباشیم.

وی از جوامع محلی منطقه خواست همگام با مسوولان برای حراست از جازموریان اقدام کنند زیرا جازموریان برای احیای مجدد به یاری همه نیاز دارد.

باتلاق جازموریان کاملا خشک است

خانه‌گیر سرپرست سابق فرمانداری رودبارجنوب نیز به«کاغذوطن»گفت:«باتلاق کاملا خشک است و هیچ آبی ندارد.»وی افزود:«بارش‌های امسال نیز فقط مرتع را جان داد و باتلاق همچنان در وضعیت خشکیدگی به سر می‌برد حتی اگر آب سد جیرفت را باز کنند فقط مرتع سیراب می‌شود و برای احیاءباتلاق جازموریان حداقل ده سال زمان لازم است.»

معاون عمرانی استاندار کرمان در خصوص وضعیت منابع آبی استان کرمان می‌گوید: علیرغم بارندگی‌های نسبتاً مطلوب سال جاری اما به دلیل شدت خشکسالی سال‌های اخیر این بارندگی‌ها نتوانسته در زمینه احیاء بسیاری از این منابع تاثیر گذار باشد. سید مصطفی آیت الهی می‌افزاید: ما با کمبود منابع آبی در همه مناطق استان مواجه هستیم و برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب‌های زیرزمینی مشکلات را تشدید کرده است.

وی تصریح کرد: در حال حاضر و با توجه به منابع محدود در دسترس از مردم می‌خواهیم مصرف بهینه آب را در دستور کار قرار دهند و با صرفه جویی بیشتر در مصرف زمینه را برای بهره مندی خانوارهای بیشتری از آب مهیا کنند.

وی گفت: اجرای طرح اضطرار انتقال آب یکی از راهکارهای استانداری است که می‌تواند از میزان مشکلات موجود بکاهد.

کرمان به عنوان یکی از استان‌های کم باران در کشور در سال‌های اخیر با مشکل جدی در زمینه افزایش دمای هوا و تغییرات اقلیمی نیز مواجه شده است و افزایش گرمای هوا افزایش مصرف آب را نیز به همراه داشته است.