کروناویروس؛ ارزیابی عملکرد دولت(2)| مدیریت زیگزاگی و سردرگم
کروناویروس همچون دیگر نقاط دنیا، در ایران هم بحرانی بزرگ ایجاد کرده. آیا دولت تا بدینجا از مدیریت این بحران نمره قبولی می‌گیرد؟
شاید کروناویروس بزرگ‌ترین بحرانی باشد که جهان در نیم قرن اخیر تجربه کرده. بیماری که نه واکسنی دارد و نه راه درمان آن شناخته شده. با این حال دولت‌ها با سیاست‌های مختلف سعی در مدیریت این بحران داشتند. در بسیاری از کشورها با زور و نظامی‌گری قرنطینه اجرا شده و در برخی کشورها هم بدون قرنطینه و با انجام آزمایش‌های زیاد و ایزوله کردن افراد مشکوک، سعی در کنترل بیماری شده است.
در ایران هم از ابتدای تایید ورود کرونا به کشورمان، تصمیمات مختلفی برای مقابله با شیوع آن گرفته شده. تصمیماتی که به اعتقاد مرکز پژوهش‌های مجلس بیشتر آزمون و خطا بوده.
کروناویروس؛ ارزیابی عملکرد دولت(۱)| سیاست آزمون و خطا با چاشنی غافلگیری
اما آیا دولت پس از شیوع گسترده بیماری، در بحث مدیریت بحران توانسته آنطور که باید عمل کند؟ با نگاهی به ارزیابی کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس می‌توان به این سوال پاسخ داد.
ساده‌انگاری
اولین ایرادی که در گزارش اخیر این نهاد پژوهشی به نحوه مدیریت بحران دولت گرفته شده، ساده‌انگاری و نداشتن باور به اینکه کروناویروس می‌تواند بحرانی بزرگ ایجاد کند، است، آنجا که نوشته شده:
در ابتدا و با شیوع کرونا در چین، مسوولان نظام و مقامات بهداشتی و درمانی تصور می‌کردند که ورود کرونا به ایران به بحران بزرگی منجر نخواهد شد. ساده‌انگاری و باور نداشتن به ایجاد بحران یا امکان وقوع بحران و توجه نکردن به هشدارهای داده شده موجب شد پیش‌بینی‌های لازم انجام نشود و شوک نسبتا قابل‌توجهی به کشور وارد شود.
البته یکی از دلایلی که مقامات ایرانی تصور می‌کردند کرونا توانایی ایجاد چنین بحرانی را ندارد، اطلاعاتی بود که از کشور چین مخابره می‌شد. به طوری که کیانوش جهان‌پور، سخنگوی وزارت بهداشت چند روز پیش گفت که «همه کشورهای درگیر این بیماری به استناد مدارک چین تصور کردند بیماری شبیه و آسان‌تر از بیماری آنفلوآنزا است. چنین نیست و نمی‌شود گفت دوره این بیماری دو ماه است.»
مدیریت سردرگم و زیگزاگی
انتقاد اصلی کارشناسان مرکز پژوهش‌ها به دولت و البته شخص رییس‌جمهور اما به مدیریت زیگزاگی و ناهماهنگ که از نظر افکار عمومی به بلاتکلیفی و سهل‌انگاری و حتی بی‌کفایتی تعبیر می‌شود، وارد شده.
نویسندگان گزارش با اشاره به تصمیمات زیر نوشته‌اند که «انجام حرکات مقطعی، عقب‌نشینی‌های مکرر از سیاست‌های اعلام شده و نیز ناهماهنگی از ویژگی‌های بارز شیوه مقابله با کرونا پس از احساس شوک بوده»:
- اعلام عادی‌سازی زودهنگام شرایط توسط رییس‌جمهور در اسفندماه و لغو آن
- اعلام خلوت‌سازی خیابان‌ها توسط سرلشکر باقری و اجرا نکردن آن
- ارائه بسته اینترنتی به مشترکان ثابت و تمدید نکردن آن
- رهاسازی سفرهای نوروزی در ابتدا و معلق شدن آن
- تعطیلی حداکثری کسب‌وکارها از هفته دوم فروردین و کاهش آن درحال حاضر
این تصمیمات موجب خروج مردم از منزل و بازگشایی صنوف غیرضرور با وجود لازم‌الاجرا بودن طرح فاصله‌گذاری اجتماعی تا 20 فروردین شد. در همین حال با توجه توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی و همچنین مقایسه با دیگر کشورها که بالاترین مقام اجرایی هر کشور به صورات روزانه با برگزاری نشست خبری سعی در به وجود آوردن جریان درست اطلاعات و ارتباط با مردم دارند، می‌‌بینیم که دولت برای مقابله با اپیدمی به صورت تمام قد ورود نکرده است.
نبود راهبرد مدیریتی، اقتصادی و رسانه‌ای مشخص برای ادامه راه
سومین ایراد مرکز پژوهش‌ها به نحوه مدیریت بحران از سوی دولت این است که با وجود ماندگار بودن کروناویروس تا پایان سال، راهبرد خاصی برای ادامه مسیر با مشارکت فعال و مؤثر دولت و فعالان اقتصادی اعم از خصوصی و نهادهای عمومی غیردولتی در میان‌مدت وجود ندارد یا اعلام نشده.
مجموعه این ایرادات نشان می‌دهد که دولت در بحث مدیریت بحران کرونا دست‌کم از نظر کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس نمره قبولی نمی‌گیرد.