«دریاچه جوان» زنده می‌ماند؟

۲ سال است که موج‌های خروشان دریاچه جوان شهداد در قلب کویر لوت دلربایی می‌کنند. از سال ۹۸ که در پی وقوع سیلاب این دریاچه شکل گرفت. رویش این پدیده آنچنان همه را شگفت زده کرد که گردشگران از دور و نزدیک به سمت آن سرازیر شدند.

 و این گونه امتداد جاده شهداد-نهبندان بعد از گذر از میان کلوت‎‌های اسرار آمیز به یکی از بکرترین مکان‌های ایران تبدیل شد.

مطالعه تاریخ نشان می‌دهد این دریاچه در کتاب «شهداد و جغرافیای تاریخی دشت لوت» نوشته «احمد مستوفی» به عنوان گود نمک‌سر معروف بوده و مردم محلی از نمک آن استفاده می‌کردند. 

 در یک سال گذشته اما حال «جوان» خوب نیست. با کاهش بارندگی رفته رفته سطح آب پایین آمده و نگرانی‌ها از مرگ آن شدت گرفته است. از طرفی مدیر کل محیط زیست کرمان از خشک شدن دریاچه و تبدیل شدن آن به یک کانون ریزگرد ابراز نگرانی کرده است.

نظرات مختلفی در زمینه نجات این پدیده وجود دارد. «حمید نظری» معاون پژوهشی پژوهشکده علوم زمین و سازمان زمین‌شناسی در گفت و گو با روزنامه «پیام ما» تنها راه برای احیا یا افزایش طول عمر دریاچه را ترسالی عنوان کرده و گفته بود راه دیگری وجود ندارد.

رود شور ناجی «دریاچه جوان» 

نظریه دیگری اما روزنه‌هایی از امید را ایجاد کرده است. انحراف آب رود شور به سمت دریاچه جوان که به صورت دایمی از حاشیه گندم بریان می‌گذرد.

این رود که سرچشمه‌های آن در خارج از استان است از ارتفاعات «خوسف» و خراسان جنوبی سرچشمه می‌گیرد و از بخش شمالی، وارد استان کرمان می‌شود. عمده‌ترین سرچشمه‌ی این رود از سمت شمال غرب و غرب در کوه‌های مشرف به شمال شرق راور است.

رود شور بعد از پیمودن ۲۲۰ کیلومتر به باتلاق‌های شمال شرق کلوت‌ها می‌ریزد. در طول مسیر با اضافه شدن آب­ های خروجی از ارتفاعات راور، رود مسافتی حدود 200 کیلومتر را طی می‌کند تا پس از گذشتن از کناره‌ی غربی گندم بریان، در بخش شمالی کلوت‌ها به گود نمک یا چاله شور ختم شود.

«معین افضلی» مدیر پایگاه جهانی لوت در استان کرمان با تایید نظریه تغییر مسیر رود شور می‌گوید: در این زمینه مسائل مختلفی از جمله هزینه‌ها و برآورد میزان تخریب وجود داشت که نمی‎شد به سرعت تصمیم گرفت.

 او ادامه داد: ۲ دریاچه در کویر شکل گرفته است. یکی کنار جاده و دیگری در فاصله ۱۰ تا ۱۵ کیلومتری آن در عمق لوت. رود شور در فاصله یک و نیم کیلومتری دریاچه عمق لوت قرار دارد.

 افضلی با اشاره به انجام مطالعات این کار در دانشگاه تهران گفت: هواپیمایی ماهان برای این کار درخواست سرمایه گذاری داده؛ به طوری که دریاچه را با حداقل تخریب احیا کند و کنار آن یک اکو کمپ بزند.

 او دامه داد: در فاز نخست موافقت اولیه گرفته شده اما نیاز به مطالعات دقیق تری دارد. باید مشخص شود چقدر تخریب یا کانال کشی انجام می‌شود؛ یا این که سرریز آب به مسیر قبلی بر می‌گردد؟ و چه تاثیراتی بر اکوسیستم منطقه دارد؟.

 به گفته مدیر پایگاه جهانی لوت آخرین طرح مطالعاتی حدود سه هفته پیش برای شورای راهبردی تهران که اعضای آن همه هیئت علمی دانشگاه هستند فرستاده شده است.

 افضلی ابراز امیدواری کرد با تغییر مسیر رود شور بتوان یکی از این دریاچه‌ها را به صورت دائمی احیا کرد و خروجی آب نیز وارد میسر قبلی خود بشود.