صنعتی شدن کرمان به امید افزایش شغل؛ خیال یا واقعیت؟

برای بررسی این موضوع باید بدانیم که نرخ بیکاری در استان کرمان چقدر است.

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران نرخ بیکاری در سال 96 در استان کرمان 11.5 درصد بوده است این در حالی است که 16 استان در وضعیت بهتری نسبت به استان کرمان قرار دارند.

حال موضوعی که مطرح است این است که صنایع به چه میزان در ایجاد شغل استان سهیم بوده‌اند.

پیش‌ازاین جعفر رودری، رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان کرمان جمعیت شاغل استان کرمان را 803 هزار نفر عنوان کرده بود.

در ادامه با رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان تماس گرفتیم.

مهدی حسینی نژاد جمعیت شاغل در صنایع و معادن استان را حدودا 82 هزار نفر اعلام کرد و به «کرمان نو»گفت که از این تعداد 22 هزار نفر در حوزه معدن و 60 هزار نفر هم در حوزه صنعت مشغول به کار هستند.

بنابراین می‌توان گفت سهم صنعت و معدن در ایجاد اشتغال در استان حدودا 10 درصد است.

از سوی دیگر بر اساس گزارش مرکز آمار ایران بخش صنعت (استخراج معدن، صنعت، ساختمان، تأمین آب و برق و گاز) در ایجاد اشتغال سهم 27.1 درصدی را دارد.

اگر سهم 10 درصدی ایجاد شغل را بخواهیم در نظر بگیریم اوضاع ایجاد شغل توسط صنایع در استان کرمان اصلاً خوب نیست و از بسیاری از استان های کشور وضعیت کرمان بدتر است.

اگر هم گزارش مرکز آمار را مدنظر قرار دهیم بازهم استان کرمان در رده قابل قبولی در زمینه ایجاد اشتغال توسط صنایع و معادن قرار ندارد.

براساس گزارش مرکز آمار ایران از میان 16 استانی که وضعیت بهتری نسبت به کرمان ازنظر نرخ بیکاری دارند، در 14 استان سهم ایجاد اشتغال از طریق بخش صنعت بیشتر از تعداد شغلی بوده که صنایع استان کرمان ایجاد کرده اند.

این بدین معنی است که صنایع استان کرمان آن‌طور که باید اشتغال‌زایی ایجاد نکرده‌اند، این در حالی است که استان کرمان بزرگ‌ترین معادن کشور و درنتیجه صنایع بزرگی را مثل مجتمع مس سرچشمه و شرکت معدنی و صنعتی گل گهر سیرجان را دارد.
با این تفاسیر خواسته مسوولان استان از صنایع کرمان چیست؟
در این زمینه حبیب‌الله نیکزادی پناه، نماینده مردم شهرستان های شرقی استان در مجلس به «کرمان نو» گفت: «موضوعی که مطرح است متمرکز کردن درآمدهای معادن در استان است. این در حالی است که دفاتر اصلی این صنایع در تهران است و مبادلات مالی خود را در آنجا انجام می‌دهند و نهایتا مردم از منابعی که مربوط به خودشان است در ایجاد اشتغال و کار هیچ استفاده‌ای نمی‌برند.»
وی ادامه داد: «درحالی‌که اگر این منابع مالی در اختیار بانک‌های استان بود با پرداخت تسهیلات می‌شد شغل‌های جدیدی ایجاد کرد.»

آلاینده بودن صنایع

در همین حال نباید از یاد برد که صنایع کرمان در حالی نسبت به میانگین کشوری شغل کمتری در این استان ایجاد کرده‌اند که ازنظر محیط زیستی چالش هایی را پیشروی کرمانی ها گذاشته‌اند.

ازجمله مس سرچشمه که پیش‌ازاین عیسی کلانتری، رییس سازمان محیط‌زیست گفته بود مس سرچشمه سال‌هاست که ترکیبات سولفوری تولید می‌کند و تا کیلومترها دورتر، دام‌ها جنین مرده به دنیا می‌آورند. از طرفی مدیرکل محیط زیست استان کرمان هم گفته بود که آلودگی زیست‌محیطی این کارخانه بیش از ۳۳ برابر حد مجاز بوده است. همچنین صحبت‌هایی در خصوص آلایندگی صنایعی مثل مس خاتون‌آباد، کارخانه قطران زرند و … شده است که همگی بر آلاینده بودن صنایع تاکید دارند.

در حالی که صنایع آلاینده هستند، انتظار می رود دست کم با ایجاد شغل و کمک به رونق اقتصادی، به توسعه کرمان کمک کنند.

بحران آب پاشنه آشیل کشاورزی و صنعت

از طرف دیگر نیز صنایع آب زیادی مصرف می‌کنند، به‌طوری‌که پیش‌ازاین سازمان محیط زیست گفته بود اجازه نمی‌دهیم صنایع فولاد را در دل کویر بزنند.

همین حالا هم در استان کرمان آن‌قدر به کم‌آبی برخورده‌ایم که برای ادامه فعالیت صنایع در حال انتقال آب از خلیج‌فارس هستند.

در همین حال هم بخشی که بیش از صنعت بیشترین سهم را در ایجاد اشتغال در استان دارد، کشاورزی است درحالی‌که استان کرمان، استانی کویری و خشک است و مسوولان قصد دارند از کشاورزی به سمت صنعت بروند که آمارها نشان می دهد تاکنون صنعت آنطور که باید برای کرمانی ها نان نداشته.

بدین ترتیب اگر قرار باشد روند فعلی ادامه پیدا کند، به نظر می‌رسد نقشه راه ایجاد شغل در کرمان به درستی تدوین نشده است.

البته رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان شیفت کرمان از کشاورزی به صنایع را اشتباه نمی داند و در زمینه ایجاد شغل توسط صنایع به «کرمان نو» گفت:

به‌زودی شما استان کرمان را علاوه بر اینکه استانی معدنی در ایران شناخته‌شده، استان صنعتی خواهید شناخت به دلیل اینکه طی چند سال گذشته از این ظرفیت‌های خدادادی که همان معادن هستند برای ایجاد ارزش‌افزوده و صنایع فرآوری در استان اقدامات خوبی انجام‌شده و بالای 35 هزار میلیارد تومان پروژه‌های اقتصادی مقاومتی که عموما تکمیل زنجیره ارزش‌افزوده این صنایع است در حال اجراست و پیش‌بینی ما این است با توجه به پیشرفت فیزیکی که این صنایع دارند تا پایان 98 بتوانیم قسمت اعظم این سرمایه‌گذاری‌ها را به بهره‌برداری برسانیم.

عملی شدن این موضوع می‌تواند تاثیر بسیار زیادی در حوزه اشتغال به‌صورت غیرمستقیم در بخش خدمات بگذارد تا بخش قابل‌توجهی از سهم ایجاد اشتغال را تا دو یا سه سال آینده ایجاد کند و این نیاز استان را برطرف کند و نمی‌توان تأثیر صنایع پایین‌دستی را هم در زمینه ایجاد اشتغال نادیده گرفت.