نخل‌هایی که تشنه ماندند؛
فریاد کشاورزان بم از دل بی‌آبی و خشکسالی
درختانی که سال‌ها با عشق و زحمت پرورش یافته‌اند، این روزها یکی‌یکی در حال خشکیدن‌اند. کشاورزان شهرستان بم، به‌ویژه در روستای طَرَز، صدای فریادشان از دل نخیلاتی می‌آید که تشنه‌اند و امیدی به آب ندارند. این بحران بی‌آبی نه‌فقط باغ‌ها، که جان و نان مردم را نشانه رفته و هشدار جدی برای آینده کشاورزی منطقه است.
فاجعه در طَرَز: سد خالی، نخل خشک، سفره تهی
روستای طرز از توابع بخش بروات شهرستان بم، با جمعیتی بالغ بر ۷۰۰ خانوار و حدود ۲۰۰۰ نفر، یکی از قطب‌های تولید خرما و پرتقال منطقه است. اما این روزها باغ‌های آن رنگ سبز گذشته را از دست داده‌اند. اهالی روستا در پیامی هشدارآمیز عنوان کردند: «روستای ما هیچ‌گونه چاه موتور کشاورزی ندارد و تنها منبع تأمین آب، سد نسا است. اکنون با کاهش شدید ذخایر سد به دلیل خشکسالی و فروش آب به مناطق پایین‌دست و ارگ جدید، باغات ما در حال نابودی است. این در حالی است که همه اهالی سندهای ثبتی آب از رودخانه دارند.»
این پیام، نمایانگر بحرانی است که فراتر از یک روستا رفته و به تهدیدی برای کشاورزی کل منطقه تبدیل شده است.
معاون عمرانی فرمانداری بم: وضعیت بحرانی است
در نشست ستاد مدیریت بحران شهرستان بم که با حضور مسئولان ارشد دستگاه‌های مرتبط برگزار شد، صادق دادالله‌پور معاون عمرانی فرمانداری، از شرایط بحرانی سخن گفت و تأکید کرد: سد نسا با ظرفیت مخزن ۱۶۸ میلیون مترمکعب اکنون تنها ۱۵ میلیون مترمکعب ذخیره دارد و متاسفانه ۸ میلیون مترمکعب آن به دلیل رسوبات قابل برداشت نیست.
صادق دادالله‌پور اظهارداشت: در حال حاضر دریچه‌های باز است اما به دلیل کم آبی و تنش آبی که با آن مواجه هستیم ورودی آب از سد نسا به بم متوقف شده و برخی روستاها مثل طرز به‌طور کامل وابسته به سد هستند.
او بیان کرد: روستاهای بخش مربوط به روداب غربی و شرقی جمعاً ۵۰ روستا از آب سد نسا استفاده می‌کردند اما پنج روستای ما هیچ منبع آبی ندارند و فقط به آب سد نسا وابسته‌اند.
او از برنامه‌ریزی برای حفر پنج چاه پدافندی در نقاط مختلف شهرستان خبر داد و افزود: یک ماه پرتنش تا برداشت خرما باقی مانده است. آبرسانی با تانکر به ۴۰۰ هکتار زیرکشت در طرز امکان‌پذیر نیست و باید با مدیریت مشارکتی و استفاده از آبیاری نوین، بحران را کنترل کنیم.
معاون فرمانداری بم با اشاره به اینکه کشاورزان باید به سمت روش‌های نوین آبیاری گام بردارند عنوان کرد: به دلیل وجود مشکلات کم آبی که در بخش‌های از بروات صورت گرفته است با تمام افرادی که در این شهر از آب شرب برای آبیاری کشاورزی استفاده می‌کنند برخورد قاطعانه توسط دستگاه متولی صورت می‌گیرد.
او همچنین خواستار جلوگیری از غرس نهال خرما تا اطلاع ثانوی شد و تصریح کرد: تا زمانی که وضعیت منابع آبی پایدار نشده، توسعه باغات توجیه ندارد.
رئیس سد نسا: ادعای عدم تخصیص آب به روستای طرز صحت ندارد
رضا حسن‌زاده رئیس سد نسا بم، در واکنش به اظهارات برخی اهالی روستای طرز مبنی بر عدم تخصیص آب از سد نسا به این روستا، ضمن رد این ادعا گفت: موضوع انتقال آب سد نسا به ارگ جدید و دیگر روستاها و عدم اختصاص آن به روستای طرز صحت ندارد.
او بیان کرد: کاهش شدید سطح آب ذخیره‌شده به دلیل خشکسالی‌های متوالی بوده و دلیل نمی‌شود که جریان آب به دیگر مناطق هدایت شود و به طرز نرسد.
او با بیان اینکه طی ماه‌های گذشته شرایط آبی منطقه به‌شدت تحت تاثیر کاهش بارش‌ها قرار گرفته است، افزود: از آذرماه سال گذشته تاکنون هیچ‌گونه آبی از سد نسا به ارگ جدید بم منتقل نشده است و مدیریت منابع آبی در این شرایط بحرانی نیازمند همیاری کشاورزان و بهره‌برداران در استفاده صحیح و علمی از منابع موجود است.
رئیس سدنسا با تاکید بر تغییر الگوی مصرف آب در بخش کشاورزی گفت: با توجه به خشکسالی‌های پیاپی، کاهش منابع زیرزمینی و تنش شدید آبی، کشاورزان منطقه باید از روش‌های نوین آبیاری مانند آبیاری قطره‌ای و تحت فشار استفاده کنند. مدیریت تقاضا و مصرف آب، امروز یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است.
تأمین آب برای آبیاری درختان در روستای طرز
حسن‌زاده در ادامه تصریح کرد: در پاسخ به نیاز مردم روستای طرز، حدود ۱۰ روز پیش آبرسانی برای آبیاری درختان این روستا انجام شده است که با وجود محدودیت منابع، تلاش شده تا توزیع آب به‌صورت عادلانه و بر اساس اولویت‌ها صورت گیرد.
او خاطرنشان کرد: مدیریت سد نسا همواره آماده پاسخگویی به دغدغه‌های مردم است، اما لازم است در بیان مطالبات، به واقعیات اقلیمی و شرایط بحرانی منابع آبی نیز توجه شود.
رئیس جهاد کشاورزی بم: بازار سیاه آب و زنگ خطر نابودی نخیلات
عباس رخشان رئیس جهاد کشاورزی شهرستان بم، ابعاد بحران را چنین تشریح کرد: ۱۲۰۰ هکتار نخیلات و درختان شهرستان درگیر تنش آبی‌اند و ۶۰۰ هکتار در دهبکری و مرکزی و ۲۰۰ هکتار در بروات از آب بی‌نصیب مانده‌اند یعنی در مجموع ۴۰ هزار هکتار از سطح زیرکشت در معرض خطر است.
او از رشد نگران‌کننده بازار سیاه آب نیز پرده برداشت: در برخی مناطق، ۱۰ هزار لیتر آب تا ده میلیون تومان هم فروخته شده است. این وضعیت اسفبار است .
رئیس امور منابع آب بم: انتقال غیرمجاز آب؛ عامل تشدید بحران
بهنام باشتمن رئیس امور منابع آب بم نیز در این نشست به مسأله انتقال غیرمجاز آب در مناطق بالادست اشاره کرد و گفت: در منطقه آدوری، آب موجود است اما به دلیل برداشت غیرقانونی با لوله‌کشی و احداث سیل‌بند، آب به پایین‌دست نمی‌رسد. باید با مدیریت مشارکتی آب موجود در بستر رودخانه را تا پایان تابستان به مناطق پایین‌دست هدایت کنیم.
او همچنین درباره وضعیت قنوات افزود: قنات کُرک قابلیت احیا دارد و مجوزهای لازم برای کف‌شکنی صادر شده است. چاه‌های اضطراری نیز تنها برای تأمین آب شرب مجازند، نه کشاورزی.
باشتمن بر ضرورت تغییر الگوی آبیاری تأکید کرد: باید به‌سمت آبیاری نوین، انتقال آب با لوله پلی‌اتیلن، کشت بهینه و نصب کنتورهای هوشمند برویم زیرا با شرایط فعلی دیگر جایی برای روش‌های سنتی باقی نمانده است.
رئیس آبفای بم: پمپ‌ها خاموش، چاه‌ها بی‌جان
محمدرضا موحدی رئیس اداره آبفای بم نیز از وضعیت نگران‌کننده تأمین آب شرب در شهرستان پرده برداشت و گفت: چاه‌های آب زیرزمینی بم، تأمین‌کننده ۲۳۰ لیتر در ثانیه نیاز شرب هستند اما به‌دلیل کاهش شدید منابع و وضعیت آب سد نسا، انگار ۱۰ موتورپمپ از کار افتاده است این درحالی است که موتور پمپ‌های سد نسا چند روز است که خاموش هستند.
او از پیگیری برای بازگشت آب سد به مدار توزیع خبر داد و افزود: در ۱۰ روز گذشته ۶ روز را در تونل سد سپری کرده‌ام. پیمانکار وعده داده در روزهای آینده بخشی از آب باقی‌مانده آزاد شود و ۱۴۰ لیتر در ثانیه به شبکه شرب تزریق گردد.
موحدی همچنین به وضعیت شهرهای دهبکری و بروات اشاره کرد: در دهبکری چهار حلقه چاه داریم و نیاز آبی ما در این شهر ۳۵ لیتر در ثانیه است در صورتی که تامین آبی ۱۵۰ لیتر در ثانیه است و متأسفانه مردم از آب شرب برای کشاورزی استفاده می‌کنند و باز هم با کمبود آب مواجه می‌شویم.
او بیان کرد: در شهر بروات نیز پیگیر اتصال خطوط جدید آبرسانی و همچنین قطع نشدن برق موتورهای ذخائر آب آشامیدنی هستیم تا مشکل کمبود و افت فشار در بروات حل شود.
آب، اولویت اول بم
بحران آب در شهرستان بم دیگر یک هشدار نیست، بلکه واقعیتی تلخ است که هر روز شاخ و برگ بیشتری از نخل‌ها را خشکانده و سفره کشاورزان را تهی‌تر می‌کند.
از روستای طرز تا ارگ جدید، از قنات‌های فراموش‌شده تا سد نسا، همگی فریاد بی‌آبی سر می‌دهند. اکنون بیش از هر زمان دیگری، مسئولان و مردم باید به میدان بیایند؛ با عقلانیت، همدلی، و کنار گذاشتن روش‌های پرمصرف و ناکارآمد. بم تشنه است، و اگر امروز کاری نکنیم، فردا شاید دیگر چیزی برای نجات نماند.