معدن فاریاب؛ طلا یا بلا!؟

خبرنگار: نجمه سعیدی

«استان کرمان بهشت معادن است» این جمله را از زبان بسیاری از مسوولان استانی و کشوری شنیده ایم، که باعث خرسندی است، اما نباید فراموش کنیم که این بهشت معادن با افزایش بهره برداری های معدنی، درگیر چالش مهم محیط زیست می شود.

چالش پر اهمیتی که تاثیر مستقیمی بر جان و سلامتی اهالی این استان دارد، در هفته‌ای که گذشت، خبر پلمب کارخانه فرآوری طلای معدن زرترشت به دلیل مشکلات زیست محیطی منتشر شد.

این موضوع یکی از همان چالش‌ها است که توجه کرمان را به خود جلب کرد، کارخانه ای که چند ماه پیش هم کرمان نو از مشکلات زیست محیطی آن گزارشی تهیه کرده بود.

مشکلاتی که قرار بود حل شوند تا این مجموعه اجازه ادامه فعالیت داشته باشد اما ظاهرا اقدامات مورد نیاز یا انجام نشده و یا به درستی انجام نشده که به این نتیجه منتهی شده است. برای بررسی این موضوع با مدیر کل حفاظت محیط زیست صحبت کردیم.

خطر آلوده شدن سفره‌های زیرزمینی وجود دارد

مرجان شاکری مدیر کل حفاظت محیط زیست در مورد کارخانه فرآوری طلای معدن زهمکان فاریاب گفت: سازمان صنعت و معدن و تجارت بدون هماهنگی با محیط زیست مجوز احداث این کارخانه را داده است.

وی ادامه داد: وقتی که طرح به بهره برداری رسید بر اساس یک خبر، همکاران ما متوجه می شوند که کارخانه احداث شده است، بررسی که شد متوجه شدیم کارخانه روی پایه صد در صد و آماده افتتاح است و این کارخانه بین 2مسیل قرار گرفته است و این مسیل ها منتهی به حوزه پایین دست فاریاب می شوند.

مدیر کل حفاظت محیط زیست گفت: این کارخانه برای به دست آوردن محصولش از مواد شیمیایی استفاده می‌کنند و این احتمال وجود داشت که سر ریز مواد شیمیایی آن وارد رودخانه شود به همین دلیل اعلام کردیم که باید جابه جا شود و کارخانه تعطیل شد.

شاکری ادامه داد: در آن زمان بعد از آنکه کارخانه تعطیل شد، قوه قضاییه پیش قدم شد و گفت: سازمان محیط زیست یک سری ضوابط به این کارخانه ارائه بدهد و کارخانه ملزم به رعایت آن شود، ما با این موضوع موافقت کردیم و قرار شد به صورت موقت بازگشایی شود و اقداماتش را بررسی کنیم،اعلام کردیم در صورتی که ضوابط ما را رعایت کند،مجوز بهره برداری هم می دهیم.

وی افزود: اما بعد از مدتی و بعد از بررسی‌ها متوجه می شدیم که شبانه سد‌های این کارخانه باز شده و از نیمه شب تا صبح پساب که حاوی مواد شیمیایی است وارد بستر رودخانه تنگ میش‌پدُم می شود و بعد هم بارندگی‌ها ، آثار این تخلف را بر‌طرف می کند.

شاکری تأکید کرد: این سموم مرگبار هستند و سلامت تعداد زیادی از مردمانی که در پایین دست این حوزه قرار دارند را تحت شعاع قرار می دهد چه از این آب استفاده آشامیدنی و چه کشاورزی شود و همچنین احتمال ورود این سم به سفره‌های زیر زمینی هم وجود دارد.

شاکری ادامه داد: البته این ماده‌های سمی به سرعت در هوا تبخیر شده و به همین دلیل بیشترین نگرانی ما سلامت کارگرانی است که در محیط، کار می کنند.

مدیر کل حفاظت محیط زیست خاطر نشان کرد: ما با تولید مشکلی نداریم، اما این کارخانه خطر جانی ایجاد کرده است و به همین دلیل ما بر پلمب تاکید کردیم و نمی توانیم بگذاریم سم وارد منابع آبی شود و بعد واکنش نشان دهیم، وظیفه سازمان محیط زیست این است که پیش از وقوع فاجعه اقدام کند.

کارخانه باید الزامات زیست‌محیطی را رعایت کنند

مروجی رییس سازمان صنعت معدن و تجارت جنوب کرمان هم در مورد مجوز فعالیت کارخانه طلا زمهکان فاریاب به کرمان نو گفت: این مجموعه هم پروانه بهره برداری از معدن و هم مجوز تاسیس کارخانه را دارد.

مروجی در مورد مجوز زیست محیطی کارخانه گفت: از خرداد ماه سال 97 برای ما یک دستورالعمل آمد که قبل از صدور مجوزهای معدنی باید استعلام محیط زیستی گرفته شود اما مجوز این کارخانه قبل از این تاریخ گرفته شده و به همین دلیل مجوز زیست محیطی نداشته است.

مروجی گفت : چند ماه پیش هم این کارخانه به خاطر مشکلات زیست محیطی تعطیل شده بود که یک سری مصوبات محیط زیست اعلام کرد که کارخانه ملزم به اجرا شد ، اما اکنون محیط زیست اعلام کرده که اقدامی انجام نشده است اما مسوولان کارخانه می گویند انجام داده اند.

رییس سازمان صنعت معدن و تجارت جنوب کرمان تاکید کرد: ما هم اعلام کردیم که کارخانه باید مشکلات زیست محیطی خود را حل کند و همه ی دستورالعمل های که سازمان محیط زیست اعلام کرده است را هم اجرا کند و باید پاسخگو تعهداتش باشد.

مدیرعامل کارخانه: پساب کارخانه در محیط‌زیست رها نشده است

علی حسین سیاوشی مدیرعامل کارخانه فرآوری طلای مجتمع معدن زهمکان فاریاب به کرمان نو گفت: معدن زرترشت یک معدن قدیمی است، که به دلیل دور افتاده بودن، امکان دسترسی به آن هم بسیار سخت است.

سیاوشی گفت: سال 92 پروانه بهره برداری این معدن به گروه تجاری «رافا» ، منتقل و این معدن شروع به کار کرد، عملیات اکتشافی این معدن در سال 96 به پایان رسید و شرکت تصمیم گرفت که کارخانه فرآوری این معدن را هم احداث کند.

وی تاکید کرد: ما یک کارشناس با سابقه محیط زیست را هم به عنوان مشاور انتخاب کردیم و مطالعات زیست محیطی را هم انجام دادیم و یک محدوده را برای احداث کارخانه انتخاب کردیم ، از سال 96 به مدت سه سال در جریان احداث کارخانه بودیم و در این مدت هیچ کس به ما ایراد زیست محیطی نگرفت.

سیاوشی گفت: این کارخانه در میانه سال 98 تکمیل و اوایل ماه آذر تست آزمایشی آن شروع شد و یک ماه از تست نگذشته بود که کارشناسان محیط زیست آمدند و گفتند مکان احداث کارخانه مناسب نیست که این بازدید، منجر به تعطیلی کارخانه به مدت چند ماه شد.

مدیرعامل کارخانه فرآوری طلا فاریاب ادامه داد: بعد از آن مسوولان محلی و ما پیگیر موضوع بودیم و در نهایت در جلسه ستاد اقتصاد مقاومتی قوه قضاییه که آقای موحد رییس آن بود و همه مسوولان محلی حضور داشتند، توافقی صورت گرفت، یک سری تعهدات ما دادیم و یک سری اقدامات را هم از ما خواستند که باید انجام می دادیم، این الزامات توسط سازمان محیط زیست مشخص شد ، هر کدام از این اقدامات مشخص شده یک مهلت زمانی برای اجرا داشت، در نهایت این جلسه منجر به رفع توقیف شد.

سیاوشی گفت: ما در حال انجام این تعهدات خود بودیم و دو مورد از اقدامات خواسته شده به صورت صد درصد انجام شده و برخی هم هنوز مهلت اجرای آن تمام نشده است، که محیط زیست دوباره در هفته گذشته اقدام به پلمب کارخانه کرد.

وی ادامه داد: در حکم پلمب ذکر شده که کارخانه هیچ یک از تعهداتش را انجام نداده است، این در حالی است که این موضوع صحت ندارد.

وی در مورد این موضوع که سرریز سمی این کارخانه وارد آبراهه می شود،هم گفت: ما صد درصد این اتهام را رد می کنیم و اعلام کردیم که کارشناسان را دوباره برای بررسی بفرستند چون اگر سم سیانید وارد آبراهه شده بود، آثار این سد باقی می ماند.

سیاوشی اعلام کرد: ما نسبت به این پلمب و دلایلش اعتراض داریم اما همچنان همکاری کامل را با سازمان محیط زیست خواهیم داشت زیرا مجموعه معدن و کارخانه، دغدغه محیط زیستی، دارد و ما صد در صد توانمان را به کار می بندیم که آسیبی به محیط زیست منطقه نزنیم.