نسخه‌ای تکراری، برای زخمی تکراری;
پیاز بی‌قیمت شد، خریدتضمینی دوباره روی میز
کشاورزان پیازکار در جنوب کرمان این روزها با بحران جدی و چالش‌های فراوانی روبرو هستند؛ در حالی که قیمت محصولشان به شدت افت کرده و به پایین‌ترین سطح خود رسیده، دسترنج‌شان به‌عنوان یک منبع درآمد حیاتی به خطر افتاده است. برخی از کشاورزان به ناچار محصولات خود را به صورت رایگان توزیع می‌کنند یا برای جلوگیری از ضرر بیشتر، دام‌هایشان را به مزارع می‌آورند. با افزایش هزینه‌های تولید و نبود بازارهای تضمین‌شده، کشاورزان با شرایطی نگران‌کننده مواجه هستند و نیاز به راهکارهایی فوری و مؤثر برای نجات این بخش از کشاورزی دارند. در این میان، مسئولان و نمایندگان مجلس با وعده‌های خرید تضمینی و کاهش تعرفه‌های صادراتی در تلاشند تا امیدی به کشاورزان بازگردانند، اما هنوز راه‌حل‌های عملی و پایدار در دسترس نیست.
به گزارش کرمان نو، اولین بار نیست که کشاورزی در جنوب کرمان روی خوب خود را نشان نمی‌دهد. کشاورزی دسترنج خود را در عقب وانت بارها گذاشته و در حاشیه یکی از میدان‌های اصلی شهر به‌صورت رایگان بین مردم توزیع می‌کنند. کشاورز دیگری در شبکه‌های مجازی آدرس مزرعه پیاز خود را منتشر کرده و از مردم خواسته است که می‌توانند به‌صورت رایگان از محصول او برداشت کنند. پیازکار دیگری نیز به دامداران اعلام کرده است که می‌توانند دام‌های خود را برای چرا به مزرعه‌اش بیاورند. درنمایی دیگریکی از کشاورزان در اعتراض به قیمت پایین پیازها، محصول خود را در وسط میدان تره‌بار خالی کرده و از آنجا رفته است.
این وضعیت نشان‌دهنده چالش‌های جدی است که کشاورزان در این منطقه با آن مواجه هستند. در برخی مواقع، بازار برای محصولات کشاورزی برقرار می‌شود و قیمت‌ها به حد معقولی می‌رسند؛ اما در مواقع دیگر، بازارها بسته می‌شوند و محصولات روی دست کشاورزان می‌مانند. کشاورزی در این منطقه به‌عنوان یک ریسک بزرگ محسوب می‌شود، نه تنها به دلیل جنگ با طبیعت و اقلیم، بلکه به خاطر عدم اطمینان از آینده.
یکی از کشاورزان جوان می‌گوید: «ماشینم را فروختم و پولش را در بانک گذاشتم. با وامی که گرفتم و پول خودم، همه را در زمین سرمایه‌گذاری کردم. حالا با کود و سمی که از فروشگاههای کشاورزی پیش خرید کردم از صفر هم گذشته‌ام و خیلی زیر صفر رفته‌ام.» افزایش قیمت نهاده‌های کشاورزی به‌دلیل افزایش نرخ دلار، فشار مضاعفی بر کشاورزان وارد کرده است. قیمت کود، سم و بذر به‌طور قابل توجهی افزایش یافته و حالا قیمت تمام‌شده پیاز به حدی رسیده که حتی قیمت پنج هزار تومان هم برای یک کیلو پیاز صرفه اقتصادی ندارد.
کشاورزان پیازکار با چالش‌های بزرگی روبرو هستند، به‌ویژه افت شدید قیمت محصول پیاز. در حالی که این کشاورزان در حال برداشت محصول خود هستند، ناگهان با افت قیمت مواجه می‌شوند و این وضعیت به‌طور قابل توجهی بر انگیزه
آن‌ها تأثیر می‌گذارد. هزینه‌های کاشت و برداشت پیاز شامل بذر، کود، آبیاری و نیروی کار به شدت افزایش یافته است، در حالی که قیمت فروش در بازار به شدت کاهش یافته است.
چالش‌های بازار و کمبود صنایع تبدیلی
نبود بازارهای تضمین‌شده یکی از مشکلاتی است که کشاورزان بارها با آن مواجه شده‌اند. رئیس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان، احمد احمدپور، اعلام کرده است که امسال سطح زیر کشت پیاز در این منطقه نسبت به سال گذشته ۸ هزار هکتار افزایش یافته است. او گفت: «در سال زراعی جاری، پیاز در دو کشت استمرار با سطح بیش از ۱۲ هزار هکتار و کشت بهاره با بیش از ۱۰ هزار هکتار کشت شده و برآورد تولید بیش از ۶۷۰ هزار تن در کشت استمرار و ۶۴۹ هزار تن در کشت بهاره پیش‌بینی شده است.»
صنایع تبدیلی در این زمینه نیز جای خالی دارد. ده سال پیش، کارخانه‌ای با عنوان فرآوری و خشک‌کردن پیاز افتتاح شد که قرار بود بخشی از پیاز مزارع جنوب را با خشک کردن فرآوری کند، اما این کارخانه تغییر کار داده و در نهایت تعطیل شد.
مسئولان جهاد کشاورزی از پیگیری برای حل این مشکل خبر داده و نماینده مردم در مجلس نیز در دیداری با وزیر جهاد کشاورزی، موضوع را مطرح کرده است. وزیر وعده داد که تعرفه صادراتی به صفر خواهد رسید، اما سوال اینجاست که صادرات برای کجا؟
محدودیت‌های بازار و دست دلالان
بازارهای داخلی نیز تحت کنترل دلالان قرار دارند. در حالی که قیمت پیاز در محل تولید بین ۲ تا ۵ هزار تومان تعیین می‌شود، قیمت‌ها در میادین میوه و تره‌بار تهران در همین روزهای برداشت پیاز به‌طور قابل توجهی بیشتر است. بر اساس نرخ‌نامه رسمی، پیاز سفید در پایتخت بین ۲۷ هزار و ۸۰۰ تا ۲۹ هزار و ۸۰۰ تومان و پیاز زرد بین ۲۴ هزار و ۸۰۰ تا ۴۵ هزار تومان به فروش می‌رسد. کارشناسان یکی از دلایل این شکست قیمتی در محصولات کشاورزی را نبود اتحادیه‌ها و اصناف کشاورزی در جنوب کرمان می‌دانند.
ذبیح‌اله اعظمی، عضو هیات علمی دانشگاه جیرفت و کارشناس کشاورزی، یکی از چالش‌های مهم حوزه کشاورزی را در بخش اقتصاد کشاورزی می‌داند. او به همایش ملی و بین‌المللی که هفته گذشته در دانشگاه جیرفت برگزار شد، اشاره کرده و می‌گوید: «ما دیروز در بخش ارائه مقالات، سخنرانی‌های بسیار خوبی داشتیم که موضوعات مفید و مهمی را در زمینه اقتصاد کشاورزی مطرح کردند.»
اعظمی به حلقه مفقوده کشاورزی در بخش اقتصاد اشاره کرده و می‌گوید: «این حلقه گمشده در بخش کشاورزی که ما در جنوب کرمان با آن مواجه هستیم، ارتباط بین اقتصاد کشاورزی و صنایع جنبی و تبدیلی است. این ارتباط بین زنجیره تولید و صنایع وابسته دیده نشده و این زنجیره ناقص مانده است.»
ضرورت تکمیل زنجیره تولید
او ادامه می‌دهد: «در حقیقت می‌توان گفت که تکمیل زنجیره تولید و نبود صنایع تبدیلی دو موضوع اصلی است که ما در جنوب کشور و به‌ویژه در جیرفت و عنبرآباد با آن مواجه هستیم. ما در جنوب مشکل تولید نداریم، بلکه ضعف در برنامه‌ریزی و ارتباطات بعدی است که باعث ایجاد چالش می‌شود. متولیان این حوزه، وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت باید برای توسعه تجارت و یافتن کشور هدف برای محصولات ما همکاری کنند.»
اعظمی همچنین به تاریخچه آبیاری قطره‌ای در جیرفت اشاره کرده و می‌گوید: «آبیاری قطره‌ای از قبل از انقلاب در جیرفت شروع شده، اما پایه‌گذاری آن در دولت آقای هاشمی رفسنجانی بوده که این موضوع را به کل کشور گسترش داد. با کار علمی که انجام شد، توسعه در این بخش اتفاق افتاد و می‌توان از آن به‌عنوان الگو برای حل مشکلات بخش کشاورزی استفاده کرد.»
پیگیری نماینده مردم جیرفت
بهنام سعیدی، نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد، نیز با اعلام اینکه فاجعه کشاورزی برای پیازکاران جنوب استان کرمان در حال رخ دادن است، گفت: «در خصوص مشکلات ایجاد شده برای پیازکاران، موضوع قیمت فروش پیاز به‌طور جدی در سطح ملی پیگیری می‌شود.»
بعد از گذشت چند روز از شروع برداشت محصول پیاز و گلایه‌های کشاورزان از وضعیت بازار، نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد در مجلس شورای اسلامی از موافقت با خرید تضمینی پیاز در جنوب کرمان خبر داد. سعیدی با اشاره به کاهش شدید قیمت پیاز ناشی از تولید مازاد، اعلام کرد که پیگیری‌های لازم برای جلوگیری از زیان کشاورزان در دستور کار قرار گرفته است.
او افزود: «در نهایت با اجماع صورت‌گرفته، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان تعاون روستایی با خرید محصول پیاز از کشاورزان منطقه موافقت کردند. ابلاغیه اجرای طرح خرید تضمینی به زودی صادر می‌شود و فرآیند خرید از کشاورزان از ابتدای هفته پیش رو در مناطق جنوبی استان کرمان آغاز خواهد شد.»
سعیدی در پایان گفت: «در ماه‌های گذشته تلاش‌های زیادی برای تنظیم بازار محصولات کشاورزی جنوب استان انجام شده است. برای نخستین بار تعرفه صادرات پیاز به صفر رسید و امکان صادرات این محصول آزاد شد که اقدامی کم‌سابقه برای حمایت از کشاورزان بود.»
وضعیت کنونی کشاورزان پیازکار در جنوب کرمان نشان‌دهنده چالش‌های جدی در بخش کشاورزی است. با وجود تولید بالا و ظرفیت‌های موجود، مشکلات بازار و عدم وجود صنایع تبدیلی به همراه نوسانات قیمت، شرایط سختی را برای کشاورزان ایجاد کرده است. نیاز به برنامه‌ریزی دقیق، ایجاد زنجیره تولید کامل و حمایت از کشاورزان از سوی نهادهای دولتی و خصوصی، بیش از پیش حس می‌شود.