گزارش «کرمان‌نو» از روند هدایت تحصیلی دانش‌آموزان؛ از رویای پزشکی تا واقعیت پشت کنکور
امسال هدایت تحصیلی دانش آموزان با اندکی تفاوت همراه بود، به نحوی که انتخاب رشته تحصیلی از پایه دهم به پایه نهم منتقل شد. همچنین به منظور ایجاد توازن در توزیع رشته‌های تحصیلی، مدارس در انتخاب رشته دانش‌آموزان مداخله کردند که منجر به اعتراض دانش آموزان و والدین شد. این بحث تا آنجا بالا گرفت که رئیس جمهور در برنامه تلویزیونی ارائه گزارش فعالیت‌های دولت به مردم، به این مسئله اشاره کرد. «کرمان نو» در گزارشی به کنکاش در این زمینه پرداخت.
در ابتدا سعی کردیم نظر یکی از دانش آموزان پایه نهم را راجع به این مسئله جویا شویم.
«صبا» کوچکترین و چهارمین فرزند خانواده است، برادر بزرگترش دکترای اقتصاد از دانشگاه دولتی دارد و اکنون در یکی از اداره‌های دولتی مشغول کار است و موقعیتی تقریبا شبیه سایر همکارانش با مدارک پایین‌تر دارد . خواهرش که فارغ‌التحصیل ریاضی محض از دانشگاه «باهنر‌کرمان» است، بیکار و مشغول خانه‌داری است. فقط خواهر دومش که در رشته پرستاری تحصیل کرده، در بیمارستان شفا استخدام و موقعیت شغلی متناسب با تحصیلاتش دارد.
صبا با توجه به وضعیت شغلی برادر و خواهرانش تصمیم دارد به رشته تجربی برود، اما مدرسه در مقابل خواست وی مقاومت می کند، این سبب آزردگی وی و خانواده اش شده است .
«کرمان نو» با توجه به اشتیاق دانش آموزان به رشته تجربی و به تبع آن رشته های پزشکی و پیراپزشکی، با یکی از پزشکان جوان شهر به گفتگو نشست تا نقطه نظرات وی را نسبت به این خواست شدید مردم جویا شود.
تمایل به رشته های «پزشکی» و «پیراپزشکی» طبیعی‌ست
جراح ومتخصص ارتوپدی گرایش مردم نسبت به رشته پزشکی و پیرا پزشکی را واقعی و درست ارزیابی کرد و می‌گوید که این رشته ها در مقایسه با سایر گروههای تحصیلی امنیت شغلی بالایی دارند.
«دکتر امینی زاده» از طرفی هم به درآمد بالای پزشکان اشاره دارد و می گوید که اکثریت مردم فکر می کنند پزشکان درآمد بالایی دارند که تا حدودی درست است. البته باید ذکر کنم که درآمدهای افسانه ای مربوط به شاید ۱۰ درصد جامعه پزشکی باشد و بقیه پزشکان درآمد منطقی و نرمالی دارند.
وی موقعیت اجتماعی پزشکان و اینکه جامعه پزشکی در بین مردم از احترام بالایی برخوردار است را دلیل دیگر علاقه مردم به پزشکی ارزیابی می‌کند. اما به روی دیگر رشته پزشکی هم اشاره دارد و می‌گوید که یک پزشک باید مسیر طولانی و سختی را طی کند.
به گفته امینی‌زاده دوره تحصیلی رشته پزشکی طولانی است. سالهای زیادی از جوانی فرد صرف کسب مدرک مقطع عمومی شده و بعد دوباره باید با تلاش و صرف سالهای دیگری تخصص بگیرد تا بازده کاری و موقعیت یک پزشک متخصص را در جامعه پیدا کند.
این مسیرعلاوه بر طولانی بودن از نظر سنوات، دشواری‌های دیگری نیز دارد. منابع و رفرنسهای زیاد و امتحانهای خیلی سخت و دشواری در مسیر وجود دارد، چون رقابت بین افرادی می شود که بالاخره همه از ضریب هوشی بالایی برخوردارند، نفرات اول کنکور بودند و آمدند پزشک شدند، حالا باید با هم رقابت کنند. این رقابت سخت‌تر از رقابت دیگر داوطلبین است.
وی می افزاید که پزشکی بحث درس خواندن صرف نیست، رشته ای هست که با جان انسان سروکار دارد، کوچکترین اشتباه و خطایی از پزشک قابل پذیرش نیست. یعنی یک پزشک باید در تمام ساعات شبانه روز کاملا هوشیار باشد و سعی کند هیچ خطایی نداشته باشد. هرچند انسان جایزالخطاست، در علم طب باید سعی شود تا خطاها به حداقل برسد.
دکترامینی زاده در پایان معتقد است با توجه به اوضاع فعلی جامعه حتی یک پزشک عمومی با توجه به همه سختیهایی که اشاره کردم، درمقایسه با سایر مشاغل از موقعیت شغلی و جایگاه اجتماعی خوب و متناسب با راهی که پیموده، برخوردار است
نگاه جدید به هدایت تحصیلی ناشی از تغیرات بنیادین آموزش و پرورش است
معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش استان این مساله را ناشی از تغییرات بنیادین آموزش و پرورش می داند و می گوید که در سالهای اخیر در نظام آموزش و پرورش کشور شاهد یک تحول بنیادین شامل دگرگونی در ساختارهای آموزش و پرورش و همچنین محتوا وشیوه‌های تدریس بودیم .این برنامه در سال ۹۰ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و از سال ۹۱ تحت عنوان «سند تحول بنیادین» به اجرا گذاشته شد. بر این اساس دوره های تحصیلی به دو دوره شش ساله تقسیم شدند.
شش سال دوره ابتدایی و شش سال دوره متوسطه. دوره متوسطه دو نظام سه ساله دارد دوره اول شامل هفتم، هشتم، نهم و متوسطه دوم پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم را در بر می گیرد.
«زنگی آبادی» اضافه کرد که طرح هدایت تحصیلی هم طرح جدیدی هست که ۲۴ اسفند ۹۴ به تصویب شورای عالی آموزشوپرورش رسیده و جهت اجرا ابلاغ شد.بخشی از اشکالاتی که دراجرای این طرح بوجود آمد، بخاطر این است که زمان زیادی از اجرای آن نمی گذرد. بر اساس این طرح دانش آموزان فرمی دارند که شامل ۱۰۰ امتیاز می باشد، بخشی از این امتیازات برمی‌گردد به علاقه و استعداد دانش‌آموز که براساس یک تست استاندارد بین المللی در مدرسه سنجش می شود، بخش دیگری به نظر مشاور مدرسه برمی گردد. نظر ولی دانش آموز، نظر دانش‌آموز و نیز عملکرد وی در دروس اصلی پایه‌های هفتم و هشتم و نهم نیز در این امتیازات لحاظ می شود.
وی خاطر نشان کرد که متاسفانه بر اساس جو کاذبی که در جامعه بوجود آمده بود، اکثریت دانش‌آموزان مثل سنوات گذشته تمایل بالایی به انتخاب رشته تجربی داشتند. در سال گذشته ۳۷ درصد دانش اموزان شاخه فنی حرفه ای و کاردانش و ۶۳ درصد شاخه نظری را انتخاب کردند. از مجموع افرادی که شاخه نظری را انتخاب کرده بودند باز ۶۳ درصد رشته تجربی ،۱۷ درصد علوم انسانی و ۱۳درصد رشته ریاضی را انتخاب کردند. دانش آموزان و والدین بیشتر رشته تجربی را انتخاب می کنند، در صورتیکه تعداد خیلی زیادی از شرکت کنندگان رشته تجربی پشت کنکور می مانند. ضمن اینکه ما بررسیهایی که در کل نمرات دانش آموزان در رشته های مختلف در تک تک شهرستانهای استان انجام دادیم، دانش آموزان رشته تجربی به نسبت از رشته های دیگر ناموفقترند. یعنی نمرات دروس مختلفشان نسبت به دانش آموزان ریاضی و انسانی خیلی کمتراست و این نشان می دهد که دانش آموزان استعداد این رشته را نداشتند و تحت تاثیر جو جامعه به این رشته رفته و نتوانستند موفق باشند.
توزیع دانش آموزان بر مبنای برنامه های توسعه پنج ساله کشور است
از طرفی هم توزیع دانش آموزان در رشته های مختلف بر مبنای برنامه های توسعه پنج ساله کشور است و ما به همه تخصصها در جامعه نیاز داریم. اینطور نیست که فقط به پزشک نیاز داشته باشیم، البته که پزشکی شغل شریفی است و آن هم لازم است. ولی به سایر تخصصها هم در جامعه احتیاج داریم و مصالح کشور ایجاب می کند.
معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش استان کرمان استقبال دانش‌آموزان کرمانی را از رشته های مهارتی به نسبت سایر مناطق کشور رضایت‌بخش توصیف می کند و می گوید که سال گذشته ۳۷درصد از دانش آموزان رشته های مهارتی را انتخاب کردند. امسال سیاست آموزش و پرورش این هست که به ۴۰ درصد برسانیم. همین مبدا کاراست و طی سه سال آینده باید به ۵۰ درصد دانش آموزان برسد.
سال گذشته تعداد متقاضیان استان نسبت به سایر نقاط کشوری رقم خوبی بود. یعنی استقبال دانش آموزان نسبت به رشته های فنی و مهارتی خیلی خوب است، دلیلش هم این است که نزدیکترین مسیر به بازار کار است. دانش آموزانی که دراین رشته ها فارغ التحصیل می شوند، گواهی مهارت می گیرند . فرد با گواهی مهارت می تواند وام دریافت کند، جواز کسب بگیرد و درآمد خوبی داشته باشد.
بیش از نیمی از داوطلبین رشته تجربی پشت کنکور می مانند
«اسلامی» مشاور انتخاب رشته در شهر کرمان است. او به مسئله دیگری هم اشاره دارد و می‌گوید که واقعیت دیگری هم وجود دارد که عیان نیست و آن خیل عظیم پشت کنکوری های رشته تجربی است. سال ۹۴ کنکور رشته تجربی ۴۹۷ هزار نفر شرکت کننده داشت. در حالیکه گنجایش دانشگاهها در این گروه تحصیلی ۲۲۶هزار نفر بوده است. خب در عمل می بینیم حدود نیمی از کسانی که به خاطر کسب موقعیت عالی وارد این رشته تحصیلی شدند، پشت کنکور متوقف مانده و دچار سرخوردگی می شوند.
اما در همین سال در گروه علوم انسانی و ریاضی گنجایش دانشگاهها بیشتر از متقاضیان بوده است، به نحوی‌که تعداد شرکت کننده‌های رشته ریاضی ۱۸۱ هزار نفر و گنجایش دانشگاهها در این گروه ۲۵۰ هزار نفر بود. در رشته انسانی نیز تعداد شرکت کننده ها ۱۸۳هزار نفر و گنجایش دانشگاهها ۲۱۹ هزار نفر بوده است.
تصمیم آموزشوپرورش درست است
این استاد دانشگاه ضمن تایید نظر آموزشوپرورش مبنی برلزوم مدیریت این مسئله، ادامه می دهد که با توجه به این واقعیتها آموزش و پرورش سعی کرد این قضیه را مدیریت و توازن را برقرار کند. به این نحو که از ابتدای سال تحصیلی ۹۵-۹۴ تلاش شد با استفاده از آزمونهای استعداد و رغبت سنجی و نیز دریافت نظر خود دانش آموزان، والدین و معلمین، بچه ها به شکل منطقی‌تری در انتخاب رشته تحصیلی هدایت شوند.
اسلامی به اعتراضها به این تصمیم آموزشوپرورش اشاره دارد و می گوید که چون والدین و دانش آموزان فقط سطح بالای زندگی پزشکان را می دیدند و اطلاعی از حجم کثیری از افرادی‌که پشت کنکور رشته تجربی می‌مانند، نداشتند، با این تصمیم آموزشوپرورش به شدت مخالفت کردند. تقریبا بطور همزمان ما شاهد اعتراضهایی در سراسر کشور بودیم.
وی ضمن هشدار به دانش آموزان می گوید که در اینجا وظیفه آموزشوپرورش، مشاورین و رسانه‌ها است که به دانش‌آموزان این هشدار را بدهند تا در این مقطع چاره اندیشی شود.
دانش آموز با واقع بینی وضعیت درسی خود را ارزیابی کند که اگر می تواند در کنکور درس زیست شناسی را بالای ۸۰ درصد بزند، به رشته تجربی برود، در غیر اینصورت با انتخاب صحیح رشته علوم انسانی یا ریاضی بتواند سد کنکور را پشت سربگذارد و با عواقب پشت کنکور ماندن دست به گریبان نشود. البته لازم به ذکر است که در کرمان به نسبت سایر شهرها در این زمینه با اعتراض کمتری مواجه بودیم و تقریبا ۸۰ درصد دانش آموزان و خانواده هایشان با اولویت بندی مدرسه کنار آمدند. مدارس نیز در مقابل اصرار ۲۰ درصد باقی مانده انعطاف نشان دادند و مطابق با نظر دانش آموز و خانواده ها هدایت تحصیلی انجام شد.