94 درصد آب استان در بخش کشاورزی استفاده می شود
الهام پیپر/ کاغذوطن|بی‌آبی به کرمان هجوم آورده و در بسیاری از مناطق شاهد جیره‌بندی آب هستیم این در حالی است که 94درصد آب این استان پهناور در بخش کشاورزی استفاده می‌شود و دردآور است اگر بگوییم هنوز بسیاری از کشاورزان از روش آبیاری سنتی استفاده می‌کنند که هدر رفت زیادی را به دنبال دارد.
علی سالاری رییس جهادکشاورزی جیرفت معتقد است تغییر الگوی کشت باید انجام شود و به جای کشت‌های جالیزی در منطقه دانه‌های روغنی کشت شوند وی با اشاره به مشکلات بازاریابی و فروش نرفتن برخی از محصولات می‌گوید کشاورز پس از تحویل دانه‌های روغنی بلافاصله پولش را دریافت می‌کند.
کشاورزی به شکل جدی بیشترین آب در استانی که با مشکل جدی خشکسالی مواجه است را به باد می‌دهد و درست در زمانی که شهرها در آستانه جیره‌بندی آب آشامیدنی هستند اما همچنان کشت‌های سنتی ادامه دارد.تغییر اقلیم و خشکسالی یک واقعیت انکارناپذیر در بزرگترین استان کشور است، کرمان جزو سه استان کم آب در سال جاری است و تنها ۳۰ درصد از پیش‌بینی‌های بارش‌های بلند مدت کرمان محقق شده است. در چنین شرایطی در درجه اول باید صرفه‌جویی و مصرف بهینه آب در دستور کار قرار گیرد. اما مشکل این است که عامل اصلی صرفه‌جویی و مصرف بهینه مسوولان هستند و مردم نیز باید با هدایت و جهت‌دهی مناسب به سمت مصرف بهینه بروند اما وقتی بدانیم که تنها ۲.۵ درصد از آب استحصالی در کرمان صرف آب شرب شهرها و روستاها می‌شود این سوال بزرگ در ذهن ایجاد می‌شود که کدام بخش عامل اصلی هدر‌رفت آب در بزرگترین استان کشور است و چرا جلوی این دور باطل که منابع آبی کرمان را هدر می‌دهد گرفته نمی‌شود.کارشناسان معتقدند اقتصاد کرمان سال‌ها قبل در یک حرکت اشتباه بر مبنای کشاورزی بنا نهاده شد استانی که متوسط بارندگی معادل ۱۲۹ میلی‌متر داشته است در یک برنامه‌ریزی اشتباه به جای اینکه به سمت صنعت، معدن و گردش‌گری سوق داده شود به سمت کشاورزی حرکت کرده است، نتیجه این جهت‌دهی اشتباه پس از دهه‌های متوالی از بین رفتن آبخوان‌های موجود در استان است. ۶ دشت استان کرمان در مرحله هشدار بی‌آبی قرار گرفته‌اند و میزان بارندگی در استان نیز هر سال کمتر می‌شود، آمارها نشان می‌دهد در استان کرمان ۱۴ هزار حلقه چاه غیر مجاز وجود دارد که بدون هیچ نظارتی سال‌ها منابع آبی کرمان را تبدیل به محصولات کشاورزی آب‌بر از جمله هندوانه، پسته، خیار، مرکبات و محصولات جالیزی کرده‌اند که هیچ ارزش افزوده خاصی برای استان به جز اشتغال فصلی ندارد در حالی‌که از ابتدا می‌شد با پیش‌بینی وضعیت منابع آبی کشت کلزا و دانه‌های روغنی و زعفران را در کرمان به جای محصولات جالیزی آب‌بر و هندوانه و پسته در دستور کار قرار داد.
کرمان در زمینه میزان زمین‌های کشاورزی تحت پوشش آبیاری مکانیزه و کشاورزی مکانیزه نیز دچار فقر است این در حالی‌ست که آمار سطح زیر کشت استان‌های پرباران‌تر از کرمان به مراتب بهتر است. هر چند کارهایی در سال‌های اخیر آغاز شده اما همچنان تا رسیدن به وضعیت ایده‌آل فاصله داریم.
در مجموع طبق آمار ۹۴ درصد از آب‌های موجود در استان حتی در وضعیت فعلی که آب بسیار محدود شده است به بخش کشاورزی اختصاص پیدا می‌کند اما بازده اقتصادی کشاورزی به هیچ عنوان جبران کننده اختصاص این میزان آب نیست، بسیاری از محصولاتی که تولید می‌شود ارزشی بسیار کمتر از آبی که مصرف می‌شود دارد. از سوی دیگر ۷۰ درصد آب‌ها نیز هدر می‌رود.آنچه که مسلم است اگر قرار است کشاورزی در استان کرمان همچنان ادامه داشته باشد باید به صورت جدی روند تولید محصولات آب بر در استان متوقف شود.
معاون عمرانی استاندار کرمان اعتقاد دارد: «خشکسالی در کرمان از جمله مشکلات عمده‌ای است که وجود دارد و سونامی خشک استان را فراگرفته است به همین دلیل باید مصرف بهینه و مهندسی آب را در دستور کار قرار دهیم تا بتوانیم چالش‌ها را مدیریت کنیم.»
سید مصطفی آیت‌اللهی موسوی بیان کرد:« باید طرح‌هایی مانند همیاران آب را در کرمان با جدیت دنبال کرد تا اقدامات موثر در استان برای مصرف بهینه به خصوص در بخش کشاورزی در دستور کار باشد که مهم‌ترین آن آبیاری مکانیزه و جلوگیری از تولید محصولات آب بر و اصلاح الگوی کشت است.»وی ادامه داد:« ۹۳ درصد از چاه‌های استان کرمان در حوزه مجاز و غیرمجاز به بخش کشاورزی اختصاص یافته است که قصد داریم با نصب کنتور بر روی این چاه‌ها برداشت آب را کنترل کنیم.میزان متوسط بارندگی در استان کرمان تنها ۱۲۹ میلی‌متر است که در سال جاری در بهترین حالت به ۶۹ میلی‌متر رسیده‌ایم که از این میزان طبق تحقیقات صورت گرفته ۷۷ درصد تبخیر، ۱۴ درصد در زمین نفوذ می‌کند و از بین می‌رود.»
موسوی گفت: «از مجموع چاه‌های موجود در استان کرمان ۳۰ درصد غیرمجاز هستند که طرح ویژه‌ای را در ۶ دشت استان کرمان برای مسدود کردن این چاه‌ها در حال اجرا داریم ضمن اینکه طرح نصب کنکور نیز با جدیدت اجرا خواهد شد.»
وی مصرف کشاورزی را ۹۴ درصد آب‌های موجود در استان کرمان اعلام کرد و گفت:« آب شرب ۲.۵ درصد و صنعت نیز ۱.۵ درصد را به خود اختصاص داده است.
با توجه به این آمار و چالشی جدی که استان را با خود مواجه کرده است سوال این است که چرا همچنان روند اشتباه کشاورزی در استان کرمان ادامه دارد؟ استان را مدیریت کنیم هر چند که آب خلیج‌فارس طی سال‌های آینده به کرمان می‌رسد اما این آب هم با هزینه بسیار زیاد شیرین‌سازی و منتقل می‌شود و دلیل نشود این آب هم صرف روند اشتباه زندگی سال‌های گذشته ما شود و باید بدانیم در استان کرمان باید آب را مانند یک گنج گران بها حفظ کنیم.
یکی از اعضای اتاق بازرگانی استان کرمان نیز گفت:«باید برای کشاورزی استان کرمان چاره‌اندیشی کنیم هدر رفت آب در کشاورزی منابع آب استان را در مرز هشدار جدی قرار داده است.
رشید فرخی بیان کرد:« باید مسوولان استان کرمان یک سیاست‌گذاری مناسب را به کار گیرند و جهت‌دهی کشاورزی در استان بسیار فوری شروع شود.»وی ادامه داد: «باید به سمت آبیاری مکانیزه پیش برویم و هوشمندانه عمل کنیم ضمن اینکه کشت جایگزین و اصلاح الگوی کشت باید برای ادامه حیات در استان کرمان عملا مهم‌ترین اقدام اقتصادی در استان باشد.»وی کشت محصولاتی مانند هندوانه را سوال برانگیز دانست و گفت: «باید به سمت محصولاتی برویم که آب کم نیاز داشته باشند اما قیمت و سود بالایی برای کشاورزی به همراه بیاورند مانند زعفران، در واقع اجرای طرح الگوی کشت در کرمان ضروری است.»
به جای محصولات جالیزی دانه‌های روغنی بکاریم
علی سالاری مدیر جهاد کشاورزی جیرفت می‌گوید: «در ارتباط با بحث بسیار جدی چالش آب، در شهرستان جیرفت نیاز به چاره‌اندیشی جدی داریم که در همین راستا تولید محصولات جایگزین در دستور کار قرار گرفته است.»سالاری می‌گوید: «به جای تولید محصولات جالیزی سیاست‌های حمایتی در خصوص توسعه کشت دانه‌های روغنی مانند کلزا و آفتابگردان در دستور کار است که مورد استقبال کشاورزان هم قرار دارد.»وی با اشاره به مشکلات بازاریابی و فروش نرفتن برخی از محصولات گفت: «کشاورز پس از تحویل دانه‌های روغنی بلافاصله پولش را دریافت می‌کند.»وی افزود: «این محصولات به آب بسیار کمی نیاز دارند و در نهایت به مشکل بازاریابی و عدم فروش محصول هم برنمی‌خورند به همین دلیل کشت دانه‌های روغنی در حال توسعه است به گونه‌ای که ۲۵ هکتار زمین به کشت آفتابگردان و ۵۴۰ هکتار هم به کلزا اختصاص یافته است.مشکل آب در ایران هر چند جدی است اما باید با آینده‌نگری و مصرف صحیح داشته‌ها و منابع موجود زمینه را برای بهره‌وری مناسب از این منابع آماده کنیم.»