تنش اجتماعی سرراه آبرسانی به حسین آباد

الهام پیپر| هرچند علل کمبود آب را می توان به خشکسالی‌های اخیر، روندروزافزون نیاز جامعه و… نسبت داد، ولی دراین میان برداشت‌های بی‌رویه، مصارف سنتی بی حد و حصر، عدم اهتمام جدی دست‌اندرکاران، و عدم هماهنگی در تصویب قوانین در این بین بی‌تاثیر نیست.
به‌گزارش ایسنا، در سال ۱۳۶۱ قانون توزیع عادلان آب تصویب شد و بر اساس این قانون استفاده از منابع آبهای زیرزمینی از طریق حفر هر نوع چاه و قنات و توسعه چشمه در هر منطقه از کشور با اجازه و موافقت وزارت نیرو باید انجام شود و وزارت نیرو با توجه به خصوصیات هیدروژئولوژی منطقه ومقررات پیش‌بینی شده در این قانون نسبت به صدور پروانه حفر و بهره‌برداری اقدام می‌کند.
از تاریخ تصویب این قانون یعنی ۱۶ اسفند سال ۱۳۶۱ صاحبان کلیه چاه‌هایی که در گذشته بدون اجازه وزارت نیر حفر شده باشد اعم از اینکه چاه مورد بهره‌برداری قرار گرفته یا نگرفته باشد موظفند طبق آگهی که منتشر شده به وزارت نیرو مراجعه و پروانه بهره‌برداری اخذ کنند چنانچه وزارت نیرو هر یک از این چاه‌ها را لااقل طبق نظر دو کارشناس خود مضر به مصالح عمومی تشخیص دهد چاه بدون پرداخت هیچ‌گونه خسارتی مسدود می‌شود و بهره‌برداری از آن ممنوع بوده ویا متخلفین طبق ماده ۴۵ این قانون رفتارخواهد شد و معترضین به رای وزارت نیرو می‌توانند به دادگاه‌های صالحه مراجعه کنند. در سال ۱۳۹۴ نیز طرح احیا و تعادل بخش آب‌های زیرزمینی به کمک کاهش ازدیاد برداشت آمد.
در این بین بسیاری معتقدندکه قوانین موجود نمی‌تواند پاسخگو وجود چاه‌های غیر مجاز باشد و لازم است که دولت اقدامات سخت‌گیرانه ای را برای این مساله لحاظ کند. به‌گفته جواد میبدی مدیرکل سابق دفتر نظام‌های بهره‌برداری و حفاظت آب و آبفا وزارت نیرو پیشنهاد این وزارتخانه بیان‌اینکه افزون بر مجازات حبس، جرایم نقدی نیز برای این امر پیش‌بینی شده است که در صورت تصویب می تواند ابزار بازدارنده‌ای در این ارتباط باشد، اظهار کرد:شرایط بحران آب در کشور قوه قضاییه را نسبت به مسائل این بخش حساس کرده است و به پرونده‌های مرتبط رسیدگی لازم را انجام می‌‌دهد. مدیر موسسه پژوهشی راهبرد دانش درباره پیامدهای این اتفاق می‌گوید: اولین پیامد آن پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی است که موجب خشک شدن قنات‌ها، چشمه‌ها و سپس چاه‌های غیرعمیق و نیمه‌عمیق می‌شود که این امر اکنون در بسیاری از مناطق کشور اتفاق افتاده است.به گفته عرب، دومین پیامد پایین رفتن سطح آب، غلیظ و سنگین شدن و در نتیجه شورتر و بی‌کیفیت‌تر شدن آن است. اکنون در مناطقی همچون جنوب کرمان شاهد کاهش شدید بهره‌وری محصولات منطقه به دلیل بی‌کیفیت آب و خاک هستیم.
مدرس دانشگاه‌های شریف، تهران و تربیت مدرس، به نشست زمین به عنوان سومین پیامد پایین رفتن سطوح آب‌‌های زیرزمینی اشاره کرده و می‌افزاید: نشست زمین که اکنون در برخی استان‌ها همچون خراسان رضوی و جنوبی، جنوب و شمال کرمان، فارس، همدان، هرمزگان، اصفهان، مرکزی، چهارمحال و بختیاری و تهران، رخ داده است، به هیچ عنوان دیگر اصلاح شدنی نیست و پیامدهای فاجعه‌آمیز غیرقابل جبرانی به همراه خواهد داشت. زیرا نشست زمین زمانی رخ می‌دهد که آب‌های منافذ زمین خارج و خاک از حالت اسفنجی به جسمی سخت و متراکم تبدیل می‌شود که دیگر حتی با بارش فراوان باران و رهاسازی آب هم به حالت اولیه برنمی‌گردد.»
بی‌آبی درد کشاورزان حسین‌آباد اسفندقه
نظری یکی از اهالی روستای حسین‌آباد اسفندقه به«کاغذوطن»گفت:«چند حلقه چاه غیرمجاز در بالادست قنات روستای حسین‌آباد از توابع اسفندقه حفر شده که باعث کم آب شدن قنات روستا و بی‌آبی مردم شده است.»وی افزود:«چندبار این مساله را پیگیری و به مسوولان اطلاع دادیم اما متاسفانه تاکنون هیچ اتفاقی رخ نداده و مشکل همچنان پابرجاست.51نفر کشاورز در این روستا در بدبختی فرو رفته‌اند و آقایان رییسی با حفر این چاه‌ها باعث ایجاد مشکلاتی برای ما شده‌اند اما هیچ پشتیبانی از این کشاورزان نشده است در حالی که این افراد اهل روستای قنات نو هستند ما حتی حاضر به جابجایی چاه شدیم اما باز هم مشکل پابرجاست باید به صورتی برای این مساله چاره‌ای اندیشیده شود تا باغات و مزارع مردم نجات پیدا کنند.»یکی دیگر از اهالی این روستا به«کاغذوطن»گفت:«این قنات شامل دورشته بود که تا چند سال قبل 250لیتر در ثانیه آب داشت اما متاسفانه دو سه نفر از آقایان در اواسط قنات روستای ما اقدام به حفر چاه کرده‌اند که باعث خشک شدن آن شد اکنون دهقانان اصلاحات ارضی و زارعان منطقه با مشکل بی‌آبی دست و پنجه نرم می‌کنند.»ابوسعیدی افزود:«آب منطقه‌ای دوسه بار این قنات را بررسی کرد حتی چندسال قبل حکم پرکردن این چاه نیز صادر شد اما اجرا نشد، البته چاه در سال 1380 حفر شده است.»
بخشداری در حال بررسی است

شهابی بخشدار بخش اسفندقه به «کاغذوطن»گفت:«از این مشکل باخبر هستم در این خصوص با چند مساله مواجه هستیم یک سری واگذاری‌هایی را در منطقه با عنوان اراضی زراعی در این مطنقه شاهد هستیم که در دهه 60 واگذار شده است ومشاع قنات به دهه 60 می رسد و در کنار اینها شاهد برخی تصرفات نیز در برخی نقاط هستیم.»وی اضافه کرد:«البته بیشتر واگذاری‌ها قانونی بوده و مجموعه چاه‌های غیرمجاز هم به بیست حلقه می‌رسد، برخی از اهالی حسین‌آباد حدود یک سال قبل برای احیا قنات قدیمی روستا یک مجوز برای تبدیل قنات به چاه گرفته‌اند و از سال‌ها قبل دنبال این مساله بوده‌اند و با اهالی روستای همجوارشان به تنش‌هایی برخورده‌اند زیرا این افراد ادعا می‌کنند در محدوده قنات ما نباید چاهی حفر شود و آنها هم می‌گویندحق این کار را داریم البته ما کاری به حرف هیچکدام از دو گروه نداریم و برای رفع مشکل هیأتی را مشخص کردیم تا با مدیریت آب و خاک شهرستان، سازمان عمران و …این مساله بررسی شود و نمونه‌هایی نیز برداشت و مطالعاتی انجام شود تا بر اساس مطالعات آنها بحث تجمیع منابع آبی واستفاده از روش‌های نوین آبیاری به صورت رایگان به عنوان منطقه پایلوت برای این روستا انجام شود و آقایانی که مدعی هستند چرا با افرادی که چاه غیرمجاز حفر کرده‌اند برخورد نمی‌شود دنبال این هستند که مجوز تبدیل قنات به چاه‌ را بگیرند و کسانی هم که مخالف این مساله هستند نیز بحث‌شان این است که خودشان چاه غیرمجاز دارند اما منبع معیشت این افراد همین است یعنی یک تکه زمین و یک چاه مجاز یا غیرمجاز فرم یک تا پنج یا حتی بدون فرم دارند ما باید تمام این موارد را در نظر بگیریم و راهی برای حل مشکل پیدا کنیم ، هیچ‌کدام به نفع کل حرف نمی‌زند و هرکسی طبق منافع خودش حرف می‌زند که باید طبق مطالعات بررسی کنیم که مرمت چاه باید انجام شود و یا راه دیگری باید در پیش بگیریم.»
هرکس گزارش بنویسد باید پای عواقبش بایستد
شهریاری دهیار روستای حسین‌آباد اسفندقه هم به «کاغذوطن» گفت: «من حرفی برای گفتن ندارم و هر کسی گزارش بنویسد باید عواقب آن را هم به عهده بگیرد.»وی افزود:«من اگر می‌خواستم در این خصوص حرف بزنم حتما خودم به نشریات اطلاع می‌دادم و مشکل به اداره آب منطقه‌ای و …ربط دارد نه دهیاری.»
قنوات باید احیا شوند
عطاپور فرماندار جیرفت نیز به «کاغذوطن» گفت: «تاکنون کسی در خصوص مشکل این روستا به من خبر نداده و تاحالا از این مشکل خبر نداشتم.» وی افزود: «منطقه اسفندقه به عنوان یک منطقه پایلوت از سوی آب منطقه ای انتخاب شده تا چاه‌های آن منطقه را ساماندهی کند و برنامه مدونی هم برای این مساله دیده شده از جمله چاه‌های فرم 5 و فرم یک وپروانه‌دار که باید ساماندهی شوند و از طرفی قنوات منطقه نیز باید احیا شوند و اگر اعتباری هم نیاز است تامین شود و این طرح بعنوان پایلوت در استان و کشور اجرایی می‌شود از مشکل این منطقه بیخبر بودم و حتما پیگیری خواهم کرد و به بخشدار می‌گویم تا اطلاعات لازم را بفرستد.»