کرمان آینده؛ شیفت از کشاورزی به صنعت| آبی برای صنعتی شدن وجود دارد؟

هفته گذشته در منطقه ویژه اقتصادی رفسنجان دو طرح صنعتی بزرگ کلنگ‌زنی و افتتاح شدند. کلنگ‌زنی پالایشگاه 20 هزار بشکه‌ای میعانات گازی و افتتاح کارخانه 60 هزار تنی فروکروم رفسنجان.

در این میان سرمایه‌گذار کارخانه فروکروم که چینی است، در مراسم افتتاحیه کارخانه گفت که در آینده می‌خواهد به سمت تولید فولاد ضد زنگ برود.

بدین ترتیب نیاز آبی این صنعت در آینده بیشتر هم خواهم شد. این در حالی است که هفته گذشته، عیسی کلانتری، رییس سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده بود که «باید ایجاد صنایع آب بر در مناطق کویری متوقف شود.»

در این میان مسوولان کرمانی معتقدند اگرچه کرمان با بحران آب روبروست، اما پتانسیل صنعتی شدن را دارد.

آن‌ها معتقدند با کاهش سطح زیرکشت در استان کرمان، آبی که تاکنون در کشاورزی مصرف شده را به سمت صنعت می‌توان سوق داد.

این سیاست را می‌توان از اظهارات علیرضا رزم حسینی، استاندار کرمان در مراسم افتتاح کارخانه فروکروم فهمید. آنجا که او گفت

بحران آب جدی است و کار از اخطار گذشته. دیگر نمی‌توانیم برداشت پسته داشته باشیم. اگر می‌خواهیم نسل آینده شما هم رفسنجانی باشند، باید به سمت صنعتی شدن پیش برویم. اگر امروز سطح زیر کشت پسته در رفسنجان 100 هزار هکتار است، باید به 20 هزار هکتار برسد. چشم انداز آینده رفسنجان و استان کرمان صنعت است، نه کشاورزی.

شیفت به صنعت

آیا این اظهارات به معنی استفاده از آبی که تاکنون در کشاورزی مصرف می‌شده، برای صنعت است؟

پاسخ مهدی حسینی نژاد، رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت شمال استان کرمان که سه ماهی است سرپرست سازمان صنعت، معدن و تجارت جنوب کرمان هم شده به این سوال مثبت است.

او به «کرمان نو» می‌گوید که اگر رصد کنید، می‌بینید که بیش از 94 درصد آب در کرمان صرف کشاورزی می‌شود. در افق 1404 کرمان بیش از 36 هزار میلیارد تومان پروژه صنعتی اقتصاد مقاومتی تعریف شده و برخی از آن‌ها در حال اجرا هستند. آبی که برای این پروژه‌ها نیاز داریم 250 میلیون متر مکعب است.

وی اضافه می‌کند که آب این صنایع از طریق انتقال آب از دریای عمان و کاهش مصرف آب در کشاورزی قابل تامین است. بنابراین برای تامین آب صنعت با مشکل روبرو نخواهیم شد.

او تاکید می‌کند که ارزش افزوده آب در صنعت بسیار بیشتر از کشاورزی است و سیاست صنعتی شدن استان منطقی است.

پاسخ به دو سوال

در این میان دو سوال پیش می‌آید.

اول اینکه آیا اصلا آبی وجود دارد که بتوان از کشاورزی کم کرد و به صنعت داد؟

دوم اینکه آیا امیدی که مسوولان استان به عملی شدن طرح‌های انتقال آب دارند، واهی نیست؟

محمد برشان، کارشناس حوزه آب پاسخ سوال اول را منفی می‌داند.

او به «کرمان نو» می‌گوید که اصلا دیگر آبی در استان کرمان وجود ندارد که بخواهیم صرف کشاورزی و یا صنعت کنیم.

وی اضافه می‌کند که در حال حاضر بیلان برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی در کرمان منفی است و آبی وجود ندارد.

برای پاسخ به سوال دوم هم باید به دو نکته توجه کرد.

اول اینکه آیا پروژه انتقال آب از دریای عمان به این زودی‌ها عملی می‌شود؟

21 اسفند 96، پروین فرشچی، مجری طرح انتقال آب دریای عمان به استان‌های شرق کشور از پیشرفت 65 درصدی مطالعات فاز یک این پروژه خبر داد.

این بدین معنی است که این طرح هنوز به مرجله اجرا نرسیده.

از طرف دیگر این طرح انتقال آب علاوه بر مخالفت فعلان محیط زیست، در دولت و مجلس هم مخالفان جدی دارد.

عباس آخوندی، وزیر راه تیر سال گذشته  از انتقال آب دریای عمان به فلات مرکزی کشور انتقاد کرد. او بحث انتقال آب از دریای عمان به کویر مرکزی ایران را طرحی «عجیب» خواند و گفت که اجرای این طرح‌ها بسیار گران و سهمگین خواهد بود و مشخص نیست چقدر با محیط‌زیست سازگار باشد.

در همین حال بهمن سال گذشته نمایندگان مجلس طرحی دو فوریتی را در مجلس مطرح کردند که براساس آن دولت ملزم به توقف همه طرح‌های انتقال آب است.

توقف طرح‌های انتقال آب کشور سال‌هاست که خواسته کارشناسان محیط زیست کشور است.

به اعتقاد این کارشناسان انتقال آب حوضه به حوضه نه تنها دردی از بی‌آبی یک منطقه دوا نمی‌کند بلکه باعث ایحاد بحران آب در مبدا انتقال آب هم می‌شود.

چندی پیش صندوق جهانی طبیعت اعلام کرد که حتی زمانی که تنها ۱۰ الی ۱۵ درصد آب از یک حوضه گرفته می‌شود، باز هم این احتمال هست که خشکسالی در دوره‌های کم‌بارش هر دو حوضه را تحت‌تاثیر قرار دهد.

اسماعیل کهرم، فعال حوزه محیط زیست می‌گوید تجهیزات و تاسیسات انتقال آب اگر برای مصرف شرب است باید ادامه یابد در غیر اینصورت رها شود.

به اعتقاد او گر قرار است آب برای کشاورزی یا صنعت انتقال داده شود معلوم می شود که آن محل و سرزمین استعداد کشاورزی و توسعه صنعتی را ندارد.

مخالفت مجلس، برخی مقامات دولتی و فعالان محیط زیست البته تنها مانع اجرایی شدن تغییر چشم انداز کرمان از کشاورزی به صنعت نیست.

کشاورزان کرمانی که سالیان سال از این طرق روزگار خود را گذراندند قطعا به این راحتی قید کشاورزی را نمی‌زنند. همانطور که پنج شنبه گذشته و پس از اظهارات استاندار درباره کم کردن کشاورزی، یکی از کشاورزان رفسنجانی خطاب به او گفت که

مگر می‌شود ما به هوای صنعت پسته کاری را رها کنیم؟ مگر صنعت چقدر شغل ایجاد می‌کند؟ چگونه پس از تعطیلی کشاورزی نان خود را تامین کنیم؟

او همچنین هشدار داد که زمین‌های پسته‌ای که دیگر در آن‌ها کشتی صورت نمی‌گیرد به محلی برای بلند شدن گرد و غبار بدل شده‌اند.