کهنه صحاف کرمان، خالق صحافی ضربی

او از کودکی علاوه ویژه ای به آثار باستانی به خصوص ساختمان و خط داشت. اسلام پناه همچنین به شعر و ادبیات نیز علاقه مند بود و همین باعث شد تا زمانی که بزرگتر شد به پیدا کردن کتاب های گسسته و پاره بپردازد، این علاقه آنقدر زیاد بود که وقتی از بازار قیصریه زرگری می گذشت بلافاصله اقدام به خرید این دست کتاب ها می کرد و از سرو ته کتاب متوجه می شد که موضوعش چیست و فوری آن را مطالعه می کرد گاهی هم پیش می آمد که نام و نشان کتاب ها مشخص نبود اما او آنقدر پیگیر می شد تا بداند نویسنده چه کسی بوده و این مساله برایش از جذابیت زیادی برخوردار بود.

این استاد قدیمی هر سال زمانی را برای سفر به مشهد اختصاص می داد و در مرمت خانه ی آستان قدس رضوی کنار دست استاد جواد که از صحافان قدیم آستان قدس محسوب می شد، صحافی می آموخت. البته وی در کنار کار صحافی، گره سازی در تزیینات معماری را نیز فرا گرفته بود. این شغل شامل نقش های هندسی می شد که به شکل گچ بری مقرنس، درودگری و آیینه کاری به تزئینات معماری ورود پیدا کرده بود. استاد اسلام پناه زمانی متوجه عشقش به گره سازی شد که استاد غلامرضا اصفهانی به دعوت سازمان میراث فرهنگی به کرمان آمد و او گره زدن را از طریق این استاد برجسته دنبال کرد.

استاد اسلام پناه حالا فقط بر روی مرمت کتب قدیمی کار می کند. در صحافی سنتی یا جلد کتاب ها چرمی است یا لاکی و یا تلفیقی از پارچه و چرم اما کار استاد اسلام پناه صحافی به شیوه «ضربی» است که در گذشته به وسیله داغ این کار را انجام می دادند اما استاد مهره هایی دارد که با ضرب و فشار روی چرم نقش می اندازند و این شیوه را خودش ابداع کرده است.

یکی از مهم ترین ویژگی های صحافی استفاده از چرم های قدیمی است که بالای ۸۰ سال سن دارند و دباغی آنها در همان زمان با دست انجام شده است البته جدای از این سن چرم ها آنها نرم و انعطاف پذیر هستند. این کار در گذشته بوسیله ریشه بادام و …انجام می شده و آب زیادی نیز لازم داشته و به همین دلیل دباغی در جوپار که دارای آب زیادی بوده انجام می شده و یا در دباغ خانه شهر کرمان.

در قدیم صحافی ضربی سنتی را با فشار و داغ کردن مهر انجام می‌دادند ولی در حال حاضر استاد اسلام‌پناه چرم‌های قدیمی دباغی شده را مانند پارچه شسته و فشار می‌دهد تا آب اضافی آن خارج شود و وقتی که هنوز نم دارد با فشار و استفاده از مهر بدون حرارت نقش می‌اندازند. (در زمان حال نیز نقش اندازی بر روی چرم توسط داغ کردن مهرها توسط هنرمندان این فن صورت می‌پذیرد).

نقش اندازی بر روی چرم ها به وسیله مهرهای مخصوصی انجام می شد و هنوز هم با گذشت سال ها هنرمندان با داغ کردن مهر اقدام به نقش اندازی روی چرم می کنند. استاد از انواع و اقسام مهرها استفاده می کند که برخی جنس شان چوبی است و برخی هم برنجی. سازنده ی مهرهای برنجی نیز توسط استاد مهدی صفاریان از مس گران قدیمی کرمان ساخته شده اند.

یکی دیگر از هنرهای استاد ساختن گره است که از استاد لرزاده که اصالتاً اصفهانی است یاد گرفته. قبلا استاد اسلام‌پناه گره‌های هندسی را به شکل گره اندر گره طراحی و روی چرم پیاده می‌کرد. او آنقدر با این کار الفت داشت که حتی در وصفش یک رباعی نیز گفته:

                       افسوس که کس محرم این راز نشد                    کار گره اندر گره‌ام باز نشد

                      گفتند که هفتاد و دو بطن است گره                   نشناخت اگر کسی گره ساز نشد

همه گره ها و نقش های هندسی طراحی شده توسط استاد بر روی چرم پیاده و پس از برش زدن بر روی جلد کتاب قرار می گیرند. برخی از نقوش استفاده شده در این طرح ها نقوش کاشی کاری های موجود در بناهای تاریخی استان هستند که می توان به نقش «هشت» در این میان اشاره کرد که از کاشی های بنایی که مقابل کتابخانه ملی واقع شده بود ایده گرفته شده است.

فرنگی ها به ویژه اروپایی ها علاقه زیادی به کارهای استاد اسلام پناه دارند و برای اثبات این مطلب می توان به معرفی کارهای استاد اسلام پناه توسط یک خبرنگار فرانسوی اشاره کرد.  البته لوح تقدیر و جایزه‌ای نیز در کشور اسپانیا برای استاد طراحی و صادر شده که کپی لوح در کارگاه او موجود است، اما به علت هزینه زیاد سفر استاد موفق به تحویل هدیه نشده است. 

در ششمین جلسه حامیان نسخ خطی که در سال 1374 در تهران برگزار شد، نشان شایستگی تقدیر از نظر مرمت کتاب و کارهای قدیمی به استاد اسلام‌پناه تعلق گرفت، در این جلسه او لوح تندیس را  هم دریافت کرد.

استاد می گوید: هر وقت یک جلد قاجاری را می‌بینم خجالت زده می‌شوم، زیرا در آن زمان بدون وجود امکانات لازم، چرم را به‌قدری نازک می‌کردند که به نازکی پوست پیاز درمی‌آمده است اما هم‌اکنون  کسی به این چیزها توجه نمی کند.