ایران فردا از نحوه «تعلیم و تربیت» کنونی به شدت آسیب خواهد دید
خبرنگار کرمان نو _ این روزها به لطف فضای مجازی، وقوع مسائل خشونت‌بار پشت درهای بسته نمی‌ماند. اما در نسل‌های قبل، مثلاً وجود خشونت در مدارس کاملاً پذیرفته شده بود.
از آنجا که مدرسه اغلب نخستین مکانی است که مجبوریم با دیگران زندگی کنیم، از این‌رو جدا و متفاوت از جامعه نیست. باید پذیرفت وقتی در جامعه خشونت هست، در مدرسه هم هست. مدرسه اما محلی است که در آن برای زندگی آینده آماده می‌شویم و آموزش «انسان اجتماعی‌شدن» را از طریق احترام به دیگران و پذیرفتن آنان می‌آموزیم. اگر مدرسه نتواند چنین آموزش‌هایی بدهد در برابر نسل آینده وظیفه خود را انجام نداده است.
به همین دلیل است که نقش آموزش در مدرسه در مقایسه با اماکن دیگر از حساسیت‌های ویژه‌ای برخوردار است. از این‌رو نحوه آموزش در مدارس و مبارزه با خشونت و حفظ تعادل روانی دانش‌آموزان به همه مسوولان، مدیران، کارکنان و معلمان مدرسه به همه پدران و مادران و به همه دانش‌آموزان مربوط می‌شود و نیاز به آگاهی و تعهد همه دارد.
علیرضا وحیدزاده که یک کارشناس امور اجتماعی است نحوه مدیریت فعلی در آموزش و پرورش را جهت شکوفایی آینده‌سازان جامعه ناامیدکننده می‌داند.
این کارشناس امور اجتماعی ضمن مخالفت با کاربرد تنبیه بدنی در مدارس به خبرنگار کرمان‌نو چنین می‌گوید: «به‌طور کلی تمامی نظام‌های اجتماعی در مسیر تحول و پیشرفت و به منظور رسیدن به اهداف تعریف‌شده، مکانیزم‌های تنبیهی و تشویقی را متناسب با شرایط روز تعریف می‌‌کنند. به عبارتی تنبیه و تشویق مولفه‌هایی موثر در تنظیم روابط اجتماعی و تعلیم و تربیت هستند. مثلاً حتی راجع به بزرگسالان در صورت عدم وجود ابزاری چون جریمه، آیا امکان مدیریت جاده و خیابان وجود دارد؟»
به اعتقاد وی مسئله، نه کاربرد «تنبیه بدنی» که بحث برسر مولفه یا مفهوم «تنبیه» است. در کشورهای توسعه‌یافته، تنبیه بدنی نفی و مکانیزم‌های موثرتری برای مدیریت و تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان جایگزین شد.
وحیدزاده در ادامه می‌گوید: البته نه صحبت مدارس ژاپن و سوییس، که روایت مدرسه‌ای در حاشیه یکی از شهرستان‌های کرمان است. کشور ما متاثر از فضای جهانی، تنبیه جسمی را از معلم گرفته و مکانیزم دیگری در اختیار وی قرار نداده است. معلم برای استفاده از روش‌های نوین جایگزین تنبیه بدنی آموزش ندیده است. از معلم با دست خالی انتظار پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان را داریم.
وی ضمن اشاره به سابقه تدریس خود در مدارس می‌گوید: گاهی به دلیل وجود رقابت بین مدارس و حفظ رنکینگ، سختگیر نبودن پیرامون نمره نیز ازسوی مسئولان مدرسه به معلمین توصیه می‌شود.
به گفته این کارشناس امور اجتماعی در حال حاضر اغلب با دانش‌آموز بی‌انگیزه، خانواده نه‌چندان سختگیر، مدرسه‌ای در جستجوی رتبه قبولی بالا و معلمی تنها مواجه هستیم. مدرسه علاوه بر عدم همراهی با معلم، درصد بالای قبولی را هم می‌خواهد. معلم سختگیر سال بعد برای تدریس باید… . حال شما جای معلم، دیگر انگیزه و مشکلات خود او بماند.
آن‌طور که وحیدزاه هشدار می‌دهد وقتی شما حق هرگونه تنبیه را از معلم می‌گیرید. ابزار جایگرینی در اختیار او قرار نمی‌دهید. هیچ گونه حمایتی از او ندارید. موضوع نمره را با ابلاغ طرح توصیفی حذف می‌کنید. اجازه اخراج دانش‌آموز را از کادر آموزشی می گیرید. درصد بالای قبولی و جایگاه مدرسه در رتبه بندی منطقه را از او می‌خواهید. از طریق فشارهای نامرعی و غیرمستقیم حتی به او اجازه کسر نمره دانش‌آموزان خاطی را نمی دهید. با کوچکترین اشتباه و به راه انداختن سرو صدا، اقتدار معلم را در فضای اموزشی زیر سوال برده و حرمت و احترام او را به زیر شلاق انتقادات در رسانه‌های مجازی می‌کشید. فضای آموزشی و تعلیم و تربیت را درگیر مسائل بازاری، تجاری و سیاسی می‌کنید. آیا به این مهم فکر کرده‌‌اید که از او چه می‌ماند؟ با این اوصاف نباید انتظاری غیراز این داشته باشید که از این به بعد دانش‌آموزان معلمان را تنبیه و مورد تمسخر قرار دهند.
وی با تاکید بر اینکه نسبت به حذف خشونت فیزیکی هیچ مخالفتی وجود ندارد، خالی بودن دست معلم در تشویق و تنبیه را آسیب‌زا می‌داند.
این کارشناس امور اجتماعی پیشنهاد می‌کند که با تعریف مکانیزم جایگزین، در تربیت نسل آینده بکوشیم. با آموزش واقعی به معلمین آنها را برای مواجهه با شرایط امروز یاری کنیم تا توان پاسخ به انتظارات اموزشی ما را داشته باشند. شاید ابزار نمره هم مورد انتقاد باشد، در این موضوع هم بحثی نیست. فقط برای معلم اهرم تعریف کنیم.
به باور وی، اکنون دست معلم ما برای «تعلیم و تربیت» درست و تخصصی و هدایت دانش‌آموزان به سمت ارزش‌های مسلط جامعه خالیست. معلم امروز هیچ ابزاری جز زبان برای پرورش و آموزش نسل امروز ندارد. در این رابطه هم آموزش لازم را ندیده است.
متاسفانه هیچ امیدی به آینده آموزش و پرورش ما در بخش دولتی و غیردولتی نیست.
ایران فردا از این محل به شدت آسیب خواهد دید. وضعیت کنونی نگران‌کننده است.
قطعاً توجه مسئولین به نظر افراد صاحب «تخصص و تجربه» چون کارشناس این گزارش برای همگان سودمند خواهد بود.
نکته پایانی اینکه «سرمایه انسانی» ارزشمندترین ثروت هر کشوریست. حال با هر دیدگاهی اهمیت تعلیم و تربیت «آینده سازان ایران» زیربنایی ترین نیاز امروز و فردای ماست. هر کدام از ما در این راه بکوشیم. آرامش خود را تضمین کردیم.