زن ها عقدنامه را قبل از عقد بخوانند

وقتی همه چیز خوب است. وقتی روزگار به کام است و در روی پاشنه می‌گردد، روزهای اول که حرف ها شیرین است و بحث ها دلدادگی، ما خانم‌ها که در عشق وعاشقی ید طولایی داریم و شهره‌ایم به بستن چشم‌هایمان و گشودن در قلبمان، آن روزهای شیرین بهاری قطعاً حال و حوصله سر و کله زدن با کلمات عربی سخت را نداریم. برای همین هم وقتی پای امضای عقد نامه می‌رویم ناگهان صحبت در مورد شرایط ضمن عقد و وضعیت مهریه در چشم مان خوار و حقیر می‌شود. خیانتی می‌شود به عشق غیر مادی و والایمان، اما وای به روزی که گذرمان به روزهای پاییزی بیفتد؛ روزهایی که واو به واو همان کلمات دشوار عربی بشود خنجری که مستقیم توی قلبمان فرو می‌رود؛ روزهایی که بزرگترین سؤال زندگیمان تفاوت عندالمطالبه با عندالاستطاعه باشد. مادر و دختر دست در دست هم وارد دفترم شدند. آشفتگی سر و لباسشان می گفت بار استرس شان زیاد است. مادر سعی می‌کرد دختر را آرام کند اما دختر انگار بیشتر از این حرف‌ها تحت فشار بود و ناز و نوازش‌های مادرانه ره به جایی نمی‌برد. مدارکشان را که دیدم تازه فهمیدم چرا حال و روزشان این است…

پسر نوح
«جمشیدی‌ها را از کودکی می‌شناختیم. خانواده بزرگ محل بودند حرفشان حرف بود و مردم روی حرفشان حساب می‌کردند. وقتی گفتند پسر کوچک آقای جمشیدی از خارج برگشته و می‌خواهد زن بگیرد همه خانواده‌های محل منتظر بودند ببینند کدام دختر خوشبخت زن آقا محسن می‌شود برای همین هم وقتی خواستگاری عاطفه آمدند با اینکه هنوز دانشجو بود، نه نیاوردیم فقط عاطفه شرط کرد که عقد کنیم ولی عروسی باشد برای بعد از فارغ‌التحصیلی، آقا محسن هم پذیرفت… سر تعیین مهریه هم دخترم کامل قضیه را به پدرش و بزرگ‌ترها سپرد آنها هم روی حساب حرف آقای جمشیدی که گفته بود دختر شما را از دختر خودم بیشتر عزت و احترام می‌کنم مهریه عرف 300 سکه تعیین کردند اما حیف که محسن آقا آن طور که تعریف می‌کردند نبود و دخترم هرگز به خانه بخت پا نگذاشت.»
عاطفه درگیر داستان جدایی زودهنگام است. هنوز پا به خانه بخت نگذاشته از همسرش دلسرد شده است «محسن بی‌بند و بار است. مدام چشمش دنبال دخترهاست. اوایل می‌گفتم درست می‌شود و هنوز به تأهل و قید و بند عادت نکرده اما بعد دیدم که این کار برایش تبدیل به عادت زشتی شده که نمی‌تواند از دستش خلاص شود. از طرفی دوستانی هم دارد که اصلاً در‌شأن و شخصیت خانواده خودش و من نیستند از آدم تحصیلکرده چنین مراوداتی بعید است انگار حاج آقا هم پسرش را برگردانده تا برایش زن بگیرد. بلکه اصلاح شود غافل از اینکه با این کار دختر بیچاره‌ای را هم گرفتار مرد زنباره‌ای کرده که به هیچ وجه به درد زندگی نمی‌خورد. خلاصه اینکه خانم وکیل، جانم از بی‌قیدی‌های محسن به لب رسیده جلوی ضرر را از هرجا بگیریم منفعت است می‌خواهم از محسن طلاق بگیرم.»
خانواده محسن مخالف طلاقند چون معتقدند باعث آبروریزی می‌شود. اصرار دارند که عاطفه به خانه بیاید و مدتی زندگی کند شاید محسن سر عقل آمد؛ از طرفی عاطفه حاضر نیست به خانه شوهر برود چون به نظرش با ورود به خانه شوهر بیشتر در منجلابی که افتاده فرو می‌رود. مادر عاطفه اما نگران مهریه‌ای است که تعیین شده: «این مهریه حالا به دردمان می‌خورد؟» برای عاطفه و مادرش توضیح می‌دهم که اصولاً اگر قصد بر جدایی باشد چیزی از مهریه دست زن را نمی‌گیرد در این گونه موارد مهریه صرفاً اهرمی است که برای گرفتن طلاق و حضانت طفل و… به کار می‌آید، اما از آنجایی که عاطفه هنوز خانه نرفته و دختر است مواردی هست که با کمک آنها می‌توان به عاطفه کمک کرد. بعد از عاطفه می‌خواهم که عقد نامه‌اش را نشانم بدهد تا ببینم در آن شرط ضمن عقدی دارد یا نه، اما متأسفانه هنگام مطالعه عقد نامه نکته‌ای را می‌بینم که بشدت به ضرر عاطفه است و ورق را به نفع محسن برمی‌گرداند.

مهریه عندالاستطاعه
از عاطفه می‌پرسم آگاهی نسبت به کلمه عندالاستطاعه که در کنار کلمه مهریه درج شده‌، داری و معنی آن را می دانی؟ به طور کامل اظهار بی‌اطلاعی می‌کند: «روز عقد گفتند خوب نیست هی عقد نامه را بالا و پایین کنی و بخوانی من فقط هر جا را گفتند امضا کردم» برایش توضیح می‌دهم که: «در مهریه عند الاستطاعه اگر زن تقاضای مهریه نماید، این تکلیف برعهده اوست که ثابت کند مرد از دارایی و اموال کافی برای پرداخت مهریه برخوردار است و بر عکس مرد در اینجا نیازی ندارد برای دادگاه دلیل بیاورد که قادر به پرداخت مهریه نیست. در این نوع مهریه این امتیاز برای مرد در نظر گرفته شده تا زن نتواند تحت هر شرایطی و هر زمانی که اراده کند با توسل به مهریه او را تحت فشار قرار دهد» عاطفه انگار از توضیحی که برایش می‌دهم بیشتر سردرگم می‌شود: «ببین عاطفه جان تفاوت مهریه عندالاستطاعه با عندالمطالبه در درنظر گرفته نشدن یا درنظرگرفته شدن شرایط مالی و استطاعت مرد در پرداخت مهریه است.زمانی که مهریه عندالمطالبه باشد زن می‌تواند هر زمانی که بخواهد مهریه خود را مطالبه کند. او می‌تواند این کار را با ارائه دادخواست مطالبه مهریه به دادگاه خانواده یا به شکل مطالبه اجرایی از طریق دفاتر ثبت انجام دهد و با این کار مرد را ملزم به پرداخت مهریه نماید. در صورتی که اگر مهریه عندالاستطاعه باشد در صورتی که زن قصد مطالبه مهریه خود را داشته باشد باید ضمن ارائه دادخواست مطالبه مهریه به دادگاه خانواده، استطاعت مالی مرد برای پرداخت مهریه را نیز به دادگاه اثبات نماید. برای اثبات استطاعت مالی مرد لازم است که زن لیست اموال و دارایی‌های مرد را به دادگاه ارائه کند البته در این وضعیت در بیشتر موارد اثبات استطاعت مالی مرد کار مشکلی بوده و ممکن است مرد برای فرار از پرداخت مهریه، اموال و دارایی‌های خود را به نام اشخاص دیگری بکند و خود را شخصی بدون استطاعت مالی جلوه دهد. »به بیان ساده‌تر عاطفه زمانی می‌تواند دادخواست مهریه بدهد که ثابت کند محسن قدرت پرداخت آن را دارد.
فرصتی که از دست رفت
اما در مورد شرایط خاص عاطفه طبق قانون: ماده 1085 قانون مدنی می‌گوید زن می‌تواند تا مهریه او تسلیم نشده از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود. ظاهر این ماده قانون کمی عجیب و غریب است اما خاصیتی که دارد جالب‌تر است، این ماده به زن اجازه می‌دهد تا زمانی که با شوهر رابطه جنسی نداشته و هنوز دختر است تمکین را منوط به گرفتن تمام و کمال مهریه کند بدین معنا که در خانه پدر بماند و دادخواست مهریه بدهد از سوی دیگر بدون اینکه تمکین کند دادخواست نفقه بدهد حتی از راه کیفری اقدام نموده و مرد را تحت فشار قرار داده و راهی زندان کند اما متأسفانه این در شرایطی است که مهریه حال باشد و در مهریه عندالاستطاعه مادامی که استطاعت فرد ثابت نشود چنین حقی وجود نخواهد داشت.
وضع بغرنج عاطفه
متأسفانه در قانون ما طلاق گرفتن برای زن کاری دشوار است. اصولاً راهکار وکلا برای مواردی چون عاطفه استفاده از اهرم های جانبی ازدواج چون مهریه و نفقه است تا مرد را تحت فشار قرار داده و به سمت طلاق توافقی سوق دهند اما درخصوص عاطفه متأسفانه دست ما خالیست، از عاطفه می‌خواهم که وضعیت دارایی‌های محسن را بررسی کند هرچند همانجا می‌گوید که محسن چیزی ندارد و همه اموال متعلق به پدرش است. در این صورت باید روی اموالی که در آینده به نام محسن می‌شود برنامه ریخت که آن هم زمانبراست. در حال حاضر بهترین روش برای عاطفه، اثبات عدم پایبندی به اخلاقیات و ایجاد عسر و حرج برای زوجه است که آن هم کار دشواریست، در چنین مواردی من موکلان را پیش از شروع دعوا تشویق به صحبت و گرفتن طلاق توافقی می‌کنم چون قطعاً وقتی پرده‌ها پاره شد و آبرو‌ها ریخت مصالحه و کنار آمدن کار دشواریست آن هم وقتی دست آدم‌ها از اهرم‌های فشار خالی است…
نکات باریک‌تر از مو
استطاعت زوج یعنی مرد توانایی پرداخت مهریه را داشته باشد به همین دلیل در دادخواست مهریه عندالاستطاعه زوجه باید علاوه بر مطالبه مهریه ، همزمان با آن مدارک مربوط به اموال مرد را ضمیمه کند.
نکته‌ دارای اهمیت دیگر این است که این دارایی‌ها باید با در نظر گرفتن مستثنیات دین باشد. بنابراین خانه در حد عرف و پول پیش اجاره و همچنین لوازم و ابزار کار و…. جزو دارایی محسوب نمی‌شوند و منظور از دارایی اموالی بجز این‌ها است.
اگر شوهر اموالی دارد و آنها را از همسرش مخفی نموده، براساس قانون، امکان اخذ استعلام از بانک مرکزی، اداره راهنمایی و رانندگی و سازمان ثبت اسناد واملاک کشور وجود دارد ؛کافی است با مراجعه به دفتر رسمی ازدواج که از طریق آن ازدواج زوجین به ثبت رسیده است، درخواست صدور اجراییه نموده، با تشکیل پرونده در اداره اجرای اسناد رسمی ثبت، می‌توان درخواست استعلام از این نهاد‌ها را ثبت کرد.

راه دیگر دادن دادخواست تأمین دلیل شورای حل اختلاف است. هر چند این کار دشوارتر است اما در مواردی ممکن است به نتیجه برسد. بنابراین اگر دستتان به جای دیگری بند نبود از این راه اقدام کنید  حواستان باشد گاهی اوقات، شوهر تمام یا بخشی از اموال خود را به صورت غیرواقعی به اشخاص ثالث منتقل می‌کند درصورت اثبات این موضوع و تقلب مرد، انتقال دهنده و انتقال گیرنده در صورت اطلاع و تبانی، مسئولیت کیفری داشته و علاوه بر ابطال معامله صوری، اموال منتقل شده قابل استرداد و توقیف برای وصول مهریه هستند. دراین گونه موارد باید شکایت کیفری از طرف زن مطرح شود.
نکته دیگر اینکه درمهریه عندالاستطاعه با توجه به اینکه بدون معرفی اموال و دارایی مرد، اصولاً امکان مطالبه مهریه وجود ندارد، اقدام از طریق اداره اجرای اسناد رسمی ثبت بسیار راحت‌تر است.
آن طور که ایران نوشته  از زبان در مطالبه و وصول مهریه تفاوتی بین ازدواج دائم وموقت وجود ندارد اما اگر ازدواج موقت براساس سند رسمی نباشد و فقط بین زن وشوهر و شاهد ثبت شده باشد باتوجه به رسمی نبودن سند ازدواج موقت، باید ازطریق دادگاه خانواده اقدام نمود.
یادتان باشد مجازات حبس و دادخواست اعسار از پرداخت مهریه در مورد مهریه عندالاستطاعه مصداق ندارد زیرا تقسیط مهریه برای زمانی است که مرد توانایی پرداخت مهریه را ندارد که اینجا مصداق ندارد.
بعد از عقد نکاح، زوجین نمی‌توانند میزان مهریه را تغییر دهند و آن را کم یا زیاد کنند اما می‌توانند نحوه یا زمان پرداخت مهریه را تغییر دهند. مهریه یک دین بر گردن مرد است و زن به‌عنوان دائن (طلبکار) می‌تواند به مدیون خود مهلتی برای پرداخت دین دهد.بنابراین هر زمان که زن و شوهر بخواهند می‌توانند با توافق مهریه را از حالت عندالاستطاعه به عندالمطالبه یا برعکس تبدیل کنند.
آخرین نکته خواهرانه اینکه اگر برای مهریه اقدام کردید و می‌خواهید نتیجه بگیرید بدون سر و صدا کارهایتان را بکنید چون با نخستین اشاره، مرد به‌دنبال جابه‌جایی و منتقل کردن اموال می افتد.