5 برابر آب مورد نیاز کرمان بلوکه شد/ احداث 150 بند غیر ضروری در حوضه جازموریان

حدود 150 میلیون متر مکعب آب به اسم طرح آبخیزداری در بالادست سد صفارود محصور شده.

این کف عددی است که فعالان محیط زیست با جمع بستن مجموع طرح‌های آبخیزداری به آن رسیدند.

این عده از 400 بند انحرافی خبر می‌دهند و منابع طبیعی بر عدد 150 اصراردارد. مدیر منابع طبیعی شمال استان معتقد است که تمامی این بندها ضروری بوده و کارشناس آب‌های سطحی معتقد است که حتی یک بند سنگی-ملاتی هم در آن منطقه نیاز نیست.

زد و بند برای احداث طرح آبخیزداری

به گفته مردم محلی حجم مخزن بعضی از این بندهای سنگی و ملاتی تا یک میلیون متر مکعب هم می‌رسد.

بندهایی که بعضا خروجی آبشان هم مسدود شده وبابی شده برای تخلفات بیشتر.

هر چند که شایعاتی مبنی بر ساخت و پاخت برخی از همین کشاورزان با کارمندان منابع طبیعی مبنی بر احداث این بندها وجود دارد.

این شایعات که در بین مردم به شدت رواج دارد از روابطی خبر می‌دهد که بر مبنای آن به اسم طرح آبخیزداری بندهایی سنگی ملاتی برای بهره برداری عده‌ای محدود ساخته شده است.

ساخت بند بر روی سرشاخه‌های فرعی

شروع طرح‌های آبخیزداری مربوط به سال 75 است.

آن زمان قرار بود تا با احداث بندهایی جلوی سیلاب گرفته و رسوبگیری برای سدهای پایین دست اجرا شود.

به مرور زمان اما هدف فراموش شد و تنها این وسیله‌ها اجرایی شد.
نتیجه‌اش شد ساخت بندهایی که نه در سرشاخه‌های اصلی بلکه بر روی سرشاخه‌های فرعی و درجه سه و چهار هم اجرا شدند.

بیشترین حجم بندها در بالادست جیرفت و رابر

محمد سالخورده از فعالان محیط زیست جازموریان از 400بند سنگی ملاتی می‌گوید که در حوضه آبریز جازموریان جا خوش کرده‌اند.

او به «کرمان نو» می‌گوید: «عمده این بندها در بالادست سد جیرفت و در مسیر بافت، گوغر و رابر اند. در هر حال این بندهای در کنار سدهای احداث شده هر ساله حجم آب ورودی به جازموریان را کمتر می‌کنند.»

حتی در زمستان هم مشکل ریزگرد داریم

او حالا از ریزگردهایی می‌گوید که حتی در فصل زمستان هم مهمان خانه‌های جاز نشینان شده‌اند.

تنها ریزگرد نیست،این بند ها با کاهش سرعت آب رسوبات را هم بیشتر کرده‌اند. رسوباتی که اکثرا در حاشیه رودخانه نشسته‌اند.

سالخورده در این باره توضیح می‌دهد:«شهرهایی که در مسیر هلیل رود هستند و با رودخانه حاشیه دارند اعم از جیرفت، عنبرآباد، رودبار، کهنوج و قلعه گنج حاشیه شان با رودخانه پر از رسوب است.»

به گفته او بعد از مدتی از اجرای هر کدام از این بندها طرح‌های کشاورزی در گرداگردش شکل گرفته.

او می‌گوید:«مردم اطراف از منافع این آب‌ها استفاده می‌کنند و برایش ایجاد حق شده است به طوری که حالا هیچ کس توان مقابله با آن‌ها را ندارد.»

منابع طبیعی شمال: آب ظرف 72 ساعت از طریق لوله خارج می‌شود

بین 150 تا 400 بندخاکی در بالادست جازموریان اختلاف است.

مهدی رجبی زاده، مدیرکل منابع طبیعی وآبخیزداری شمال استان کرمان اطلاع دقیقی از این بندها ندارد اما معتقد که همه آن‌ها لازم و ضروری بوده.

رجبی زاده به «کرمان نو» می‌گوید: «تمامی بندهایی که ما در قالب طرح‌های آبخیزداری احداث کردیم مبتنی بر مطالعات علمی بوده و تاثیر منفی در جازموریان نداشته است.»

او مدعی است آب تمامی این بندها حداکثر ظرف مدت 72 ساعت از آن‌ها خارج شده و انباشت آبی در آن‌ها نیست.

این اظهارات البته خلاف گفته‌‌های فعالان محیط زیست و کارشناس آب‌های سطحی است.

طیبیان،کارشناس آب سطحی: اصلا لوله‌ای برای خروج آب نگذاشتند

اصغر طیبیان، کارشناس آبهای سطحی به«کرمان نو»می‌گوید که اکثر بندهای اجرا شده در بالادست سدها، سنگی ملاتی هستند و مجرای خروجی ندارند.
او نتیجه بازدیدش از سرتاسر حوضه آبریز جیرفت و سنگوییه سیرجان را این گونه توصیف می‌کند: «تمامی این بندها سنگی ملاتی بودند و بعضی از این بندها جوری ساخته شده که اصلا داخلش لوله نگذاشتند که آبی خارج شود.»

حتی یک بند هم نباید ساخته می‌شد

او که سابقه 35 سال فعالیت در وزارت نیرو را در کارنامه کاریش دارد و یک دوره آبخیزداری در هلند گذرانده است، معتقد است که کل حوضه آبریز جازموریان نیاز به یک بند سنگی ملاتی هم ندارد.

طیبیان با اشاره به انواع مختلف طرح‌های آبخیزداری مثل خشکه چین و گابیون بندی، می‌گوید: «در طرح‌های آبخیزداری بسته به نوع خاک و پوشش گیاهی باید طرح‌های مختلفی برای آبخیزداری اجرا کرد اما متاسفانه تنها روشی که استفاده می‌شود بندهای سنگی-ملاتی است.»

راهکار کم آبی،حذف بندهای سنگی-ملاتی است

از دید این کارشناس آب‌های سطحی که پیش از این دراستان‌های مرکزی، اصفهان و آذربایجان هم کار کرده است بهترین شیوه در ایران خشکه چین است.
او در این باره می‌گوید: «بندی که با سنگ و ملات ساخته شود از آن سوء استفاده می‌شود اما مزیت بندهای خشکه چین است که آب زیادی پشت آن جمع نمی‌شود و در سریعترین زمان ممکن آن آب تخلیه می‌شود.»

به گفته طیبیان عامل اصلی کم آبی سد جیرفت و یا سیرجان این بندهاست و تنها راهکارش هم حذف این بندهاست.