ورق شانس پسته‌کاران برگشت

کشاورزان پسته دست به دامان بانک ها برای امهال وامهای شان شدند و صادرکنندگان برای تامین پسته مشتریهای ثابت خود دست به دامان دیگر استان ها. اول سرما تنه درختان را برد و بعد هم گرمای بی سابقه اول سال که مانع ایجاد جوانه های زایشی شد. شانس از این شهرستان روی برگردانده؛ تا جایی که تیرماه و خرداد ماه در بعضی از شهرستان ها مثل انار و رفسنجان دمای بالای ۴۶ ثبت شد و این یعنی خرابی و پوکی ۲۵ تا ۳۰ درصد از محصولی که از سرما و گرمای های قبلی جان سالم به در برده بود.

هر کشاورزی که درخواست امهال وام و یا مساعدت دولت را داشت، پسته دارن نداشتند. همیشه بخش بالایی از ارزش صادرات و پول آفرینی محصولات کرمان مربوط به همین بخش بود. نمونه اش در سال ۹۹ که پسته جز ده قلم اصلی صادراتی ایران بود. جزییات آمارهای تجارت خارجی ایران نشان می‌دهد اقلام عمده صادراتی ایران به ترتیب بنزین، گاز طبیعی مایع شده، پلی اتیلن با چگالی کمتر از ۹۴ درصد، متانول، پسته، پروپان مایع شده، شمش فولاد، پلی اتیلن با چگالی بیشتر از ۹۴ درصد، سایر روغن ها و قیر نفت است. در این ده قلم ارزش صادراتی پسته ۱.۱میلیارد دلار بوده است. رقمی نزدیک به صادرات متانول و یا پلی اتیلن. با توجه به اینکه ۱۰۵ هزار تن از ۲۱۳ هزار تن محصول سال گذشته مختص کرمان بود، دقیقا نیمی از این ثروت برای پسته داران کرمان بود.

*پیمان سپاری ارزی جلوی صادرات نیمی از محصول ۹۷ را گرفت
حالا اما پسته داران کرمان به جمع کشاورزان پیاز و گوجه و سیب زمینی اضافه شدند. افرادی که در جلسات رفع موانع تولید و یا سایر جلسات مشابه درخواست امهال وام دارند. هرچند که بعضی از پسته داران هنوز درگیر پیچ و خم اداری امهال وام های دوسال قبل اند . چنانچه در جلسه روز گذشته رفع موانع تولید حداقل ۶پرونده به امهال وام های پسته داران دو سال گذشته اختصاص داشت. سال ۹۷ ،سالی که مجموع پسته کشور ۵۵ هزار تن بود با این حال ۲۲هزار تنش صادر نشد. حسین رضایی، دبیر انجمن پسته ایران در این باره می گوید: « هر گونه اختلال در صادرات ایجاد شود ما بازار را از دست می دهیم سال ۹۷ علاوه بر اینکه محصول کم بود . بانک مرکزی پیمان سپاری ارزی را راه انداخت و هیچ صادرکننده‌ای هم حاضر نبود پسته را صادر کند.»
بلایی که سال ۹۷ گریبان کشاورزان را گرفت سه سال بعد هم دوباره تکرار شد. این بار اما اثراتش به همین زودی‌ها از بین نمی‌رود. گرمای ابتدای سال جوانه‌های زایشی را زده و آن طور که رضایی به عنوان کسی که کارشناس ارشد باغبانی را دارد ، تبعاتش تا دو سال ادامه دارد:«وضعیت آب مان خراب است و کیفیت آب هایمان افت کرده و گرمایی هم که در نتیجه تغییر اقلیم اتفاق می‌افتد، خیلی خسارت می‌زند. ما در فروردین هم گرمازدگی و هم سرمازدگی داشتیم و در تیرماه هم و خرداد ماه بعضی شهرستان ها مثل انار و رفسنجان دمای بالای ۴۶ ثبت شد و این باعث خرابی شد و پوکی را به بالای ۲۵ تا ۳۰ درصد رساند. ما در فروردین ماه دمای بالای ۲۸ درجه را داشتیم. در این دما درخت دیگر جوانه زایشی تولید نمی کند و ما قطعا در سال بعد هم در رقم کله قوچی و فندقی‌مان بسیار ضعیف خواهد بود.»
نیمی از محصول پسته کرمان رفته و ۷۰ هزار تن از کل تولید پسته کشور کم شده. در چنین شرایطی سیاست صادرکنندگان صرفا حفظ مشتری‌های موجود است: «امسال کرمان کلا ۵۸ هزار تن پسته داشت که آن هم ۲۵ درصدش پوت است. در این شرایط فقط باید تمام تلاش کنیم بازار را حفظ کنیم. خوشبختانه باغدارن پسته را نگه نداشته و عرضه می‌کنند، اگر عرضه به همین شکل ادامه داشته باشد، ما می‌توانیم خودمان را تا سال بعد بکشانیم و مشتری هایمان قبلی‌مان را نگه داریم.»
برای صادرکنندگان صرفا رد کردن امسال مهم است. با وجودی که اعضای انجمن پسته همگی براین باورند که کاهش پسته کرمان در سال بعد هم ادامه دار خواهد بود، اما انجمن پسته نگرانی در این رابطه ندارد:«سال بعد پسته استان کرمان ضعیف است ولی سایر استان ها پسته بیشتری خواهند داشت و این مسٔله جبران خواهد شد.» واقعیت این است که کرمان به عنوان رتبه یک تولید پسته در کشور جایگاهش متزلزل شده. آنطور که رضایی می گوید در ده سال گذشته گرمازدگی در کرمان حتی بیشتر از سرمازدگی بوده.
پیش تر نیز محمد علی انجم شعاع، عضو هیات مدیره انجمن پسته ایران در این باره گفته بود:«سطح زیر کشت باغات پسته در خراسان سال به سال افزایش پیدا میکند و امسال برداشت پسته این استان به ۵۰ هزار تن رسیده است. این امر بدیهی است که در بلندمدت این استان جای کرمان را در تولید پسته بگیرد، اما به هر حال این مورد برای انجمن پسته چندان مسئله با اهمیتی نیست چون نکته مهم حفظ جایگاه ایران در پسته است.»