وعده‌ بزرگ برای جنوب کرمان. منطقه آزاد کشاورزی، رویا یا واقعیت؟

از وعده تا اجرا؛ آیا این‌بار جنوب کرمان رنگ توسعه را خواهد دید؟
به گزارش کرمان‌نو، جنوب کرمان، با تولید محصولاتی مانند خرما، مرکبات و صیفی‌جات خارج از فصل، یکی از مهم‌ترین قطب‌های کشاورزی کشور است. این منطقه که به دلیل ظرفیت‌های بالای تولید کشاورزی به “هندوستان کوچک ایران” معروف است، سال‌هاست که در انتظار تحولی بزرگ به سر می‌برد. وعده تبدیل این منطقه به منطقه آزاد کشاورزی برای نخستین‌بار در سال ۱۳۹۹ مطرح شد.
این طرح در دی‌ماه ۱۴۰۱ دوباره مورد توجه قرار گرفت. در آن زمان، وزیر جهاد کشاورزی اعلام کرد که این منطقه باید به منطقه ویژه آزاد کشاورزی تبدیل شود و برای این منظور، نیاز به مصوبه مجلس شورای اسلامی است.از آن زمان تاکنون، مقامات مختلف در دولت‌های پیشین و فعلی از این طرح سخن گفته‌اند، اما به دلایل مختلف از جمله عدم تأمین مالی، این طرح وارد فاز اجرایی نشد.
حالا در دولت سیزدهم، باتوجه‌به اولویت‌های اقتصادی و ضرورت‌های ارزآوری، این پروژه بار دیگر مطرح شده است. طرح‌های منطقه آزاد، همواره از جذاب‌ترین ابزارهای اقتصادی برای توسعه صادرات، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و ایجاد اشتغال بوده‌اند.
سعید برخوری رئیس سابق سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان کسی که می‌گوید طرح ایجاد منطقه آزاد کشاورزی را تقریباً برای اولین‌بار در کشور برای جنوب کرمان مطرح کرده است.
او در تعریف منطقه آزاد کشاورزی می‌گوید: به مناطقی که در آن ورود نهاده‌ها و صادرات محصولات از قوانین تنظیم بازار کشور تبعیت نمی‌کند و باتوجه‌به این نکته که اکثر نهاده‌های مصرفی ما از خارج کشور تأمین می‌شود، شرکت‌های بزرگ می‌توانند در این منطقه نمایندگی داشته باشند این نهاده‌ها بدون تعرفه گمرکی در اختیار کشاورزان قرار گیرد. درحالی‌که اکنون این نهاده‌ها باواسطه و از طریق دیگر کشورها تأمین می‌شود و از طرفی محصول صادراتی منطقه نیز در چارچوب قانون تنظیم بازار قرار نمی‌گیرد چرا که محصول تولیدی جنوب کرمان برای صادرات است.
برخوری ادامه داد: این کار در دنیا دارای پیشینه است و بعضی مثل چین برای دورزدن تحریم‌های آمریکا همین روند را پیش گرفتند.
او با عنوان اینکه مطالعات این طرح را در همان سالی که مطرح شد، انجام دادیم گفت: علاوه بر اخذ مصوبه شورای توسعه استان، طرح در همایش سرزمینی نیز مصوب شد؛ اما در ادامه کار عمر مدیریتی من به اجرای آن قد نداد.
برخوری در ادامه در پاسخ اینکه آیا منطقه جنوب کرمان در زمان شما و یا اکنون زیر ساخت‌های لازم برای اجرای این طرح را دارد، یا خیر؟!، گفت: ابتدا بایستی طرح ایجاد منطقه آزاد کشاورزی در حد ملی مصوب شود و بعد از آن زیر ساخت‌های لازم آن ایجاد شود.
این کارشناس حوزه کشاورزی بیان کرد: وقتی برای اولین‌بار در کشور این طرح را پیشنهاد دادم خیلی از افراد جبهه گرفتند و نمی‌دانستند کار منطقه آزاد کشاورزی چیست و در جلسات متعدد کشوری و استانی آنها را توجیه کردم این موضوع را پذیرفتند و در نهایت مصوب شد .
او به‌عنوان کسی که سابقه مدیریت سازمان جهاد کشاورزی هم در کارنامه دارد، راه برون‌رفت از وضعیت کنونی کشاورزی منطقه را در ایجاد منطقه آزاد کشاورزی می‌داند و می‌گوید: دراین‌رابطه حاضرم با هر کارشناسی اقتصادی مناظره کنم.
وعده وزیر جهاد کشاورزی؛ دو سال تا تحقق یک رویا
این‌بار، غلامرضا نوری قزلجه، وزیر جهاد کشاورزی، در بازدید از نمایشگاه دستاوردهای کشاورزی جنوب کرمان در مجلس شورای اسلامی، اعلام کرد که این منطقه به منطقه آزاد کشاورزی تبدیل می‌شود؛ آن‌هم در بازه زمانی دو سال آینده. او گفت که این طرح می‌تواند نقش مهمی در ارزآوری، افزایش صادرات و اشتغال‌زایی برای این منطقه داشته باشد.
غلامرضا نوری قزلجه، وزیر جهاد کشاورزی، در بازدید از نمایشگاه دستاوردهای کشاورزی جنوب کرمان در مجلس شورای اسلامی، اعلام کرد: “جنوب کرمان با ظرفیت‌های استثنایی خود می‌تواند به یکی از مناطق ارزآور کشور تبدیل شود. تلاش می‌کنیم این منطقه را به‌عنوان منطقه آزاد کشاورزی معرفی کنیم و در دو سال آینده شاهد توسعه چشمگیر آن خواهیم بود.”
وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به ظرفیت‌های بالای کشاورزی این منطقه، اظهار داشت: “جنوب کرمان که به آن هندوستان کوچک ایران می‌گویند، از استعداد ویژه‌ای برای توسعه کشاورزی برخوردار است و با حمایت مجلس و دولت، این طرح قابلیت اجرایی دارد.”
او ضمن قدردانی از تلاش‌های مجلس و نمایندگان کرمان، تأکید کرد که مجلس در تصویب لوایح مرتبط با این پروژه همکاری ویژه‌ای داشته است. به گفته او، این پروژه، نه‌تنها برای جنوب کرمان بلکه برای کل کشور، به‌ویژه در تأمین امنیت غذایی و توسعه صادرات، اهمیت ویژه‌ای دارد.
تحفه نمایشگاه دستاوردهای جنوب کرمان برای کشاورزان
احمدپور رئیس سازمان جهادکشاورزی جنوب کرمان در رابطه نحوه اجرای این طرح می‌گوید: طی مصوبات مربوط به سفر ریاست‌جمهوری مصوبه این طرح گرفته شد، اما تاکنون عملاً اقدام اجرایی در این زمینه صورت نگرفته است.
احمد احمدپور در رابطه به اینکه چه کسی مسئول پیگیری اقدام اجرایی طرح بوده است، توضیح داد: این طرح نیاز به مطالعاتی داشت که قبلاً انجام‌گرفته بود و با تکمیل این مطالعات کار نهایی شد؛ اما اعتبار لازم برای اجرای این طرح در نظر گرفته نشده بود و مصوبه سفر رئیس‌جمهوری فقط در حد یک عنوان بود، اما در نمایشگاه دستاوردهای جنوب کرمان با حضور مسئولان از جمله رئیس سازمان توسعه و تجارت و وزیر جهاد کشاورزی در این نمایشگاه قول قطعی داده شد که این طرح که در دولت معطل‌مانده پیگیری شود و با انجام این پیگیری امیدواریم ایجاد منطقه آزاد کشاورزی وارد فاز اجرایی شود و اتفاق خوبی برای جنوب بیفتد.
او خروجی نمایشگاه دستاوردهای جنوب را همین موضوع اعلام کرد و گفت: با ایجاد منطقه آزاد کشاورزی و حضور شرکت‌های بزرگ تولیدکننده در منطقه نهاده‌ها از جمله بذر بدون واسطه در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد.
مزایا و چالش‌های اجرای طرح
اجرای طرح منطقه آزاد کشاورزی در جنوب کرمان، نه‌تنها برای این منطقه بلکه برای کل کشور منافع زیادی به‌همراه
خواهد داشت. افزایش صادرات محصولات کشاورزی با معافیت‌های گمرکی و فرایندهای ساده‌تر صادراتی، افزایش جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی با معافیت‌های مالیاتی و ایجاد مشوق‌های مالی، توسعه صنایع تبدیلی و اشتغال‌زایی با ایجاد کارخانه‌های بسته‌بندی و صنایع تبدیلی و رونق صنایع وابسته مانند حمل‌ونقل، مواردی هستند که اجرای طرح به دنبال خود می‌آورد.
اما اجرای این طرح، بی‌حالش نیست. این پروژه در صورت عدم رفع موانعی چون شبکه حمل‌ونقل ناکافی برای اتصال به بازارهای صادراتی، تأمین منابع آب پایدار و نبود زیرساخت‌های ذخیره‌سازی محصولات کشاورزی ممکن است به فهرست طرح‌های نیمه‌تمام اضافه شود.
مسیر این طرح مشخص شده، اما سرنوشت آن همچنان به تصمیمات بودجه‌ای، همکاری مجلس و عملکرد دولت گره‌خورده است. این طرح می‌تواند برای جنوب‌کرمان، ضمن افزایش صادرات، اشتغال‌زایی و ارزآوری برای کشور، آن را به یکی از مناطق کلیدی کشاورزی ایران تبدیل کندو مسیری از وعده به واقعیت باشد؛ اگر اجرا شود.