سموم دفع ملخ‌های صحرایی بر محصولات کشاورزی بی‌تاثیراند

کرمان نو| ۲۱ مهرماه بود که مدیرکل مدیریت بحران استان کرمان اعلام کرد:«در ۶ ماهه نخست امسال شاهد هشت مخاطره طبیعی در استان بوده‌ایم که یکی از آن‌ها حمله ملخ‌ها به شهرستان‌های جنوبی و شرقی استان بوده است. به گفته مجید سعیدی، در این شهرستان‌ها برای مبارزه با آفت ملخ صحرایی بیش از ۶۰ هزار لیتر سم مصرف و ۱۶۲ هزار هکتار از اراضی سم‌پاشی شده است.
این صحبت مدیرکل مدیریت بحران نشان‌دهنده مصرف چند ۱۰۰۰ لیتری سموم بر روی خاک مناطق مختلف استان علی الخصوص جنوب است، حال این سوال پیش می‌آید که این حجم استفاده از سم چه تأثیری بر محیط‌‌زیست، کشاورزان و محصولات منطقه دارد؟
حمله ملخ‌های صحرایی از آن دست اتفاقات ناخوشایندی است که هرساله به جان جنوب کرمان می‌افتد و اگر با این موجودات مبارزه نشود، نه‌تنها محصولات این منطقه طعمه حشرات می‌شوند بلکه تمام ایران هم از گزند ملخ در امان نمی‌ماند.
جنوب استان کرمان خصوصا در جازموریان با همه محرومیتش در دوران حمله ملخ‌ها سپر بلای کشور  بوده است تا از تکثیر آن‌ها جلوگیری کند. برای این‌که جلوی زاد و ولد این حشرات موذی گرفته شود چاره‌ای نیست جز این‌که از سموم شیمیایی به‌صورت هوایی و زمینی استفاده شود. اما آنچه که غیرطبیعی باشد، برای طبیعت اثر سو دارد. ناگفته نماند، در آینده نزدیک هم شاهد حمله ملخ‌ها خواهیم بود.

تاثیر منفی سموم بر گونه‌های کمیاب

خردادماه امسال، هم‌زمان با آبگیری دوباره جازموریان به‌ دلیل بارش‌های بهار، سم‌پاشی های مکرری هم به‌صورت هوایی و زمینی در منطقه جازموریان برای مبارزه با ملخ‌ها صورت گرفت. این‌طور که «کاغذ وطن»در خردادماه امسال و به نقل از یک فعال محیط زیستی نوشته:«گونه‌های موجود در تالاب جازموریان به دلیل خشکسالی در معرض بدترین شرایط بوده‌اند و بسیار آسیب‌پذیر هستند، این روزها صدها خودروی سم‌پاش، تراکتور و چند هواپیما در حال معدوم‌سازی ملخ‌ها هستند و خسارت‌های بسیار زیادی به محیط‌زیست وارد می‌کنند. خطر هجوم ملخ‌ها به مزارع موجب شده هیچ دغدغه زیست‌محیطی در خصوص استفاده انبوه از سموم مختلف برای معدوم کردن ملخ‌ها مطرح نشود و به‌سادگی صدها گونه کمیاب و در معرض انقراض تحت تأثیر سموم شیمیایی قرار بگیرند.»
محمد ارزنده گفته بود: «آبگیری جازموریان باعث شده اکوسیستم منطقه تا حدودی احیا شود، اما سم‌پاشی مجالی برای گونه‌های جانوری نگذاشته است، هزاران گونه حشره، حیوان، پرنده کنار آبزی و خشک زی، سرنوشتی نامعلوم در این سم‌پاشی دارند.»

چاره ای جز استفاده از سموم نیست

مدیرکل محیط‌زیست استان درباره تاثیر سموم به ما گفت: «سمومی که برای مبارزه با آفت ملخ استفاده می‌شود باید مجوز سازمان حفظ نباتات کشور را دریافت کرده باشند، مبنی بر این‌که دوره «کارنس» پایین و ماندگاری کمتری داشته باشند. نمی‌توانیم بگوییم این سموم تأثیر زیست‌محیطی ندارند، درهرصورت چرخه اکولوژی را تحت تاثیر قرار می‌دهند و ممکن است حشرات مفید هم از بین بروند.»
مرجان شاکری ادامه داد: «این سموم حشرات را تحت تاثیر قرار می‌دهد و اثری بر روی گونه‌های گیاهی ندارند و در اصل این سم پاشی برای حفظ گیاه صورت می گیرد. به دلیل این‌که هیچ چاره‌ای در مقابل این آفت وجود ندارد باید از سموم با تاثیرات کمتری استفاده شود.»

کارنس یعنی حداقل زمانی که بین آخرین سم‌پاشی تا برداشت محصول لازم است، رعایت شود.

کشاورزی منطقه ایمن از سموم

با توجه به این‌که سم‌پاشی به‌صورت هوایی و برای مهار ملخ‌ها صورت گرفته است، این سؤال پیش می‌آید که آیا محصولات کشاورزی منطقه هم تحت تأثیر این سموم هستند؟ زیرا محصولات کشاورزی جنوب به دلیل کیفیت بالایی که دارند به نقاط مختلف کشور فرستاده می‌شوند.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی جنوب استان دراین‌باره به ما گفت:«سم دلتامیترین یو آل وی برای مبارزه با ملخ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد که تماسی نیست، ماندگاری ندارد و این یعنی روی کشاورزی منطقه تاثیری ندارد، درعین‌حال اگر آفتی به‌غیراز ملخ در منطقه وجود داشته باشد به کمک این سموم نابود می‌شود.»
مجید فرخی ادامه داد:«سموم فقط در دشت جازموریان بر روی بوته‌های مراتع استفاده‌شده و هیچ محصول کشاورزی در آن منطقه کشت نمی‌شود. درعین‌حال این منطقه محلی برای چرای دام‌ها است و حداقل تا ۲ هفته نباید دام‌ها از علوفه آن تغذیه کنند. حتی دام‌ها باید از محل سم‌پاشی تا ۲ هفته دور باشند.»
از فرخی پرسیدیم یعنی هیچ نقطه‌ای از جنوب استان که دارای زمین کشاورزی بوده، سم‌پاشی نشده که پاسخ داد: «بیشترین سم‌پاشی در جازموریان بوده است، اگر هم در محلی سم‌پاشی انجام‌شده باشد که محصول و زمین کشاورزی در آن وجود داشته، به دلیل این‌که این سم در خاک نفوذ نمی‌کند، بر روی محصول و زمین ماندگاری ندارد.»

جازموریان؛کانون استقرار ملخ‌ها

مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی جنوب استان درباره چرایی استقرار ملخ‌ها در جازموریان گفت: «سطح آب در جازموریان بالا است، علاوه بر این جازموریان رطوبت و مرتع لازم را هم برای تکثیر ملخ‌ها دارد، این منطقه در سایت فائو به‌عنوان یکی از کانون‌های اصلی استقرار ملخ در جنوب ایران شناخته‌شده است.»
وی ادامه داد:«بر اساس گزارش فائو به ما، حمله ملخ‌ها در چند ماه آینده قطعی است. ریزش ملخ‌ها از آذرماه شروع می‌شود. ناگفته نماند همین‌الان هم در منطقه شاهد ملخ‌های انفرادی هستیم. درواقع اگر جلوی ملخ‌ها گرفته نشود نه‌تنها کشورهای همسایه درگیر این آفت می‌شوند بلکه اول از همه کشور خودمان آسیب می‌بیند به‌طوری که ممکن است محصول خیلی از باغات و مزارع از بین برود. تراکم و جمعیت ملخ‌ها بسیار بالا است، در سال گذشته نزدیک به ۱۵۰ هزار هکتار مبارزه داشتیم و پیش‌بینی می‌شود امسال سطح مبارزه بالاتر برود.»
فرخی افزود:«ملخ‌ها از مرز بین هند و پاکستان و همچنین عربستان به کشور ما هجوم می‌آورند، اگرچه در پاکستان هم با این آفت مبارزه می‌شود اما به‌صورت ۱۰۰ درصد نیست.»