فروشگاه‌های اینترنتی در کرمان؛ بازی دو سر باخت| مردم ناراضی، فروشگاه‌ها خارج از سرویس
شیوع کروناویروس و خانه‌نشینی مردم بهترین فرصت برای فروشگاه‌های اینترنتی بود تا علاوه بر رفع نیاز مردم، جایگاه ثابتی پیدا کنند. این فرصت اما تاکنون از دست رفته.
کرونا و قرنطینه. این دو کلمه بیش از یک ماه است که از زبان مسوولان و افراد مختلف گفته می‌شود. شیوع کرونا در کشور تاکنون 23049 نفر را مبتلا کرده و 1812 نفر را به کام مرگ کشانده. اگرچه درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما بهترین راه پیشگیری، محدود کردن رفت‌وآمد و خودقرنطینگی است.
در این میان اولین مشکلی که خانوده‌ها و افراد با آن روبرو می‌شوند، خرید مایحتاج ضروری است. اقلامی مانند روغن، برنج، شکر، گوشت، نان، سایر اقلام سوپرمارکتی و میوه و سبزی. مردمی که تا قبل از شیوع کرونا روزانه بعضا چندبار برای خرید کالاهای موردنیاز خود از خانه خارج می‌شدند، حالا با یک مانع بزرگ مواجه هستند. بیرون رفتن برای خرید می‌تواند آن‌ها و دیگر اعضای خانواده را با مشکلات جدی مواجه کند. خرید از فروشگاه‌های آنلاین، می‌تواند بهترین گزینه باشد. اما این راه، دست‌کم در کرمان، با مشکلات زیادی مواجه است.
کدام سایت‌ها معرفی شدند؟
بیش از یک هفته پیش در جلسه ستاد کرونا، دو سایت و یک سامانه معرفی شد که مردم بتوانند از آن‌ها به صورت آنلاین خرید کنند. سایت کالا به خانه، میوه باران و کد دستوری فروشگاه معلم. البته که قبل از شیوع کرونا هم سایت‌هایی همچون کیکی‌بازار و اُکالا فعال بودند.
این سایت‌ها اما در بحرانی‌ترین زمان ممکن، آنطور که باید نتوانستند به مردم خدمات قابل قبولی ارائه کنند. این موضوع از نظراتی که مخاطبان «کرمان نو» در فضای مجازی برای ما فرستادند مشخص است.
مردم چه می‌گویند؟
در پیج اینستاگرام کرمان نو از مخاطبان پرسیدیم که «آیا در این روزها برای خرید از فروشگاه‌های اینترنتی استفاده کردید؟ اگر تجربه‌ای دارید با ما در میان بگذارید.»
پاسخ‌دهندگان را می‌توان به سه گروه تقسیم کرد:
گروه اول کسانی هستند که اصلا خبر نداشتند فروشگاه‌های اینترنتی برای گذر از بحران کرونا به مردم معرفی شده. آن‌ها از سایت‌های قدیمی خبر داشتند اما نمی‌دانستند که چند سایت هم قرار است به طور ویژه کالاهای اساسی را بفروشند. این گروه از نحوه اطلاع‌رسانی شاکی بودند. البته که اغلب فروشگاه‌های اینترنتی در برخی شهرها خدماتی ارائه نمی‌کنند.
گروه دوم کسانی بودند که از این سایت‌ها خرید کرده بودند اما از نوع خدمات راضی نبودند. از کم بودن تنوع محصولات گرفته تا بعضا محصولات بی‌کیفیت. این گروه می‌گویند که اگر قرار باشد فقط چند محصول خاص را آنلاین بخریم و برای دیگر اقلام از خانه خارج شویم، خرید اینترنتی چه فایده‌ای دارد؟
گروه سوم هم کسانی هستند که خرید کرده‌اند و راضی هستند.
در این بین، گروه اولی‌ها در اکثریت بودند. گروه سوم هم تعدادشان کم بود.
نگاه کارشناس
برای اینکه بهتر وضعیت فروش اینترنتی در کرمان را بررسی کنیم از جاوید مومنی، کارشناس حوزه آی‌تی خواستم تا تعدادی از فروشگاه‌های اینترنتی در استان کرمان را برای ما بررسی کند.
کیکی بازار
براساس تجربه قبلی فعالیت کرده و مشکلات کمتری نسبت به دیگر فروشگاه‌ها دارد. این سایت مثلا برای خانم‌های خانه‌دار که فرزند کوچک دارند، خوب عمل کرده و محصولاتی مانند پوشک را با قیمت و کیفیت خوب ارائه می‌کرد. همچنین با زمان‌بندی تحویل سفارش، مشکل تنظیم بار را حل کرده بود اما در شرایط بحرانی نتوانست بار اضافه را تحمل کند. چون برای توسعه طراحی نشده بود و حالا به مشکل خورده.
اُکالا
فروشگاه اینترنتی افق کوروش برای شهروند کرمانی فکر نکرده. نمی‌شود یک کار بومی را با نگاهی از بالا تعریف کرد. تا مدت‌ها هم محصولات این فروشگاه برای کرمان فعال نبود.
میوه‌باران و کالابه‌خانه
این دو سایت هم که به یکباره در شرایط بحران اعلام موجودیت کردند. حداقل‌ها را هم ندارند. در بیشتر ساعات میوه باران باز نمی‌شود. کالا به خانه هم درک این موضوع را که همه پروژه‌های تحت وب به صورت Mobile first آماده می‌شوند، نداشته. فروش اینترنتی با ثبت سفارش آنلاین دو مساله کاملا متفاوت هستند. این دو سایت صرفا قصد حذف فرآیند حضور مردم در خیابان‌ها را داشتند در صورتی که فرآیندهای فروش آنلاین خیلی بیشتر از پروسه یک فروشگاه ساده است.
از این کارشناس حوزه آی‌تی پرسیدم: «منظورت از فرآیندهای فروش آنلاین چیست؟» اینطور پاسخ داد:
دو مساله اساسی وجود دارد. اول بحث لجستیک. مسائلی مانند حمل و نقل. الان مردم در این زمینه مشکل دارند. مساله دوم هم پردازش سفارش است.
مومنی اضافه می‌کند: «وقتی به این دو مساله توجه نشود، فروشگاه آنلاین از کار می‌افتد. بگذارید جزئی‌تر بگویم. مثلا در مواقع بحرانی که میزان سفارش بالاست، راهی جز سفارش زمان‌دار نیست. اگر این کار را نکنند، امکان تحویل به موقع سفارش نیست و بیشتر اوقات هم خریداران با پیغام اتمام موجودی روبرو می‌شوند.»
پاسخ مسوولان
مجموعه نظرات مردم و اظهارنظر یک کارشناس آی‌تی نشان می‌دهد فروش آنلاین فعلا تجربه ناموفقی در کرمان بوده. اگرچه که مسوولان چنین نتیجه‌گیری را قبول ندارند. از مهدی حسینی‌نژاد، رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت و سینا خسروی، معاون بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان این سوالات را پرسیدیم:
- چرا آنطور که باید از فروشگاه‌های اینترنتی در کرمان استقبال نشده؟
- بسیاری از مردم می‌گویند اطلاع‌رسانی خوبی انجام نشده. چرا از توان فروشگاه‌های با سابقه که تجربه موفق داشتند، استفاده نشد و سایت‌های جدیدی معرفی کردید؟
- فروشگاه‌های آنلاین فعلی مشکلات زیادی دارند. از نبود تنوع محصولات گرفته تا نداشتن موجودی. نظر شما چیست؟
حسینی‌نژاد: در ابتدای راه هستیم
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان اینگونه به سوالات ما پاسخ داد:
- دلیل استقبال کم، نگاه سنتی است که بعضا اصناف به فروش آنلاین دارند. در حال حاضر اصناف مشارکتی در فروش آنلاین ندارند.
- فراخوان دادیم و از طریق مجموعه ارتباطات استان کرمان این سایت‌ها معرفی شدند. هنوز هم راه باز است و هر فروشگاهی که بخواهد بیاید، ما استقبال می‌کنیم. در بحث اطلاع‌رسانی هم قرار شده استانداری، شهرداری و صداوسیما انجام دهند.
- مشکلات وجود دارد چون هنوز این بحث در کرمان نوپا است. بحران ایجاد شده یک فرصت بوجود آورد تا سریع‌تر به سمت فروش آنلاین برویم. نظارت بر فروشگاه‌ها هم به مانند واحدهای صنفی وجود دارد.
خسروی: فروشگاه‌های زیادی پای کار نیامدند
- مردم و واحدهای صنفی از قبل علاقه‌ای به خرید و فروش اینترنتی نشان نمی‌دانند. به همین دلیل از قبل توان چندانی در این زمینه وجود نداشت.
- با بسیاری از سایت‌های قدرتمند فروش حتی جلسه گذاشتیم. اما راضی نشدند که پای کار بیایند. چون جذابیتی برایشان نداشت. اعلام کردند آمادگی ندارند.
- ما هنوز در مرحله آزمون و خطا هستیم. سایت‌های قدیمی هم الان دچار چالش شدند. درباره تنوع کم محصولات هم در سایت‌هایی که ما معرفی کردیم باید بگویم که محصولات تنظیم بازار تنوع کمی دارد. اگر مردم شکایتی دارند، با 124 تماس بگیرند.