“سارکوم” سرطانی خطرناک
امروز اسم این سرطان در کشور بیشتر به گوش می‌خورد سرطانی که یکی دیگر از هنرمندان کشورمان را از جامعه هنری ایران کم کرد. سرطانی که «دنیا فنی زاده» عروسک گردان کلاه قرمزی را همراه خودش برد درحالی که اسم این سرطان به گوش کمتر کسی رسیده و نسبت به مابقی سرطان‌ها ناشناخته‌تر است.
حال، اين بيماري ناشناخته به گفته يك فوق‌تخصص خون و سرطان 2هزار ايراني را مبتلا و درگير كرده است؛ عددي كه به گفته رئيس بخش جراحي سرطان بيمارستان امام‌خميني(ره)، نسبت به كشورهاي ديگر بيشتر هم هست.
آنطور كه يك عضو مركز خدمات تخصصي ساركوم پژوهشكده سرطان جهاد دانشگاهي مي‌گويد ساركوم 2درصد از سرطان‌ها را تشكيل مي‌دهد و استخوان يا بافت‌هاي نرم مثل عضله و مفصل را گرفتار مي‌كند. اين سرطان در اندام‌ها، دست‌ها و شكم هم ديده شده اما به‌دليل آنكه ۴۰ درصد بروز آن در اندام‌ها بوده، متخصصان ارتوپد در درمان آن نقش بسزايي دارند.
دكتر رضا ملايري با بيان اينكه دليل ابتلا به اين سرطان نامشخص است، توضيح مي‌دهد البته تغييرات ژني در اين بيماري دخيل است چرا كه اين تغييرات با آنكه زياد نيست اما ديده شده است.
به گفته دكتر ملايري، مراكزي براي تشخيص اين بيماري در كشورهاي توسعه‌يافته ايجاد شده اما در ايران تاكنون به آن پرداخته نشده است اما به‌دليل اينكه تخمين زده مي‌شود ۲ هزار نفر در كشور به اين بيماري مبتلا شده باشند، پژوهشكده جهاد دانشگاهي مركز خدمات تخصصي ساركوم را ايجاد كرد.
او با تأكيد بر اينكه تشخيص در درمان همه سرطان‌ها اهميت فوق‌العاده و نياز به‌كار تيمي دارد، مي‌گويد: ساركوم در تمام گروه‌هاي سني ديده شده و داراي علائمي مثل درد، التهاب و شكستگي‌هاي ناگهاني است. معمولاً اين نوع سرطان خيلي سريع به ساير اعضاي بدن به‌ويژه ريه سرايت مي‌كند. تشخيص بموقع اين بيماري هم در مراحل ابتدايي به درمان ساركوم منتهي شده و شايد نياز به قطع عضو نباشد.
رئيس بخش جراحي انستيتو سرطان بيمارستان امام خميني(ره) نيز مي‌گويد: ساركوم در ايران شيوع بيشتري دارد. اين نوع سرطان چون خيلي زود اندام‌هاي ديگر بدن را درگير مي‌كند و از بافت هم‌بند يا بافت چربي و سلول‌هاي عضلاني منتشر مي‌شود، سرطاني خطرناك است.
دكتر محمدرضا مير هم معتقد است كه دليل ابتلا به اين سرطان ناشناخته است اما معمولا از راه خون منتقل مي‌شود. او علائم اين نوع سرطان را چنين توضيح مي‌دهد: وجود توده در جايي از بدن يكي از علائم اين نوع سرطان است كه مي‌تواند در دست، پا يا سر باشد و البته اين توده بدون درد هم است. اگر فردي توده‌اي بدون درد، سفت و ثابت را در بدن حس كرد كه به‌تدريج هم در حال بزرگ شدن بود بايد حتما تحت نظر پزشك باشد.
به گفته او، ساركوم‌هاي استخوان معمولا با درد همراه هستند اما مردم نبايد هر درد استخواني را ساركوم تلقي كنند. از طرف ديگر نبايد با مشاهده هر توده‌اي، تصور كنند كه توده يك توده چربي است و نسبت به آن بي‌توجه باشند چراكه اگر ساركوم دير تشخيص داده شود ممكن است در مراحل پيشرفته نياز به قطع عضو باشد.
تشخيص و درمان ساركوم
پزشك ارتوپد از راديوگرافي ساده، سي‌تي‌اسكن، ام‌آرآي، اسكن راديوايزوتوپ براي تشخيص و بررسي توده سرطاني استفاده مي‌كند. نمونه‌برداري از توده استخواني و بررسي آن توسط پاتولوژيست تشخيص قطعي را مشخص مي‌كند. گاهي سلول‌هاي سرطاني به ريه، ديگر استخوان‌ها يا مغز استخوان گسترش پيدا مي‌كنند، پس نمونه‌برداري از مغز استخوان و بررسي آن و راديوگرافي از قفسه سينه ممكن است به تشخيص كمك كند.
مهم‌ترين روش درماني اين سرطان هم شيمي‌درماني است كه معمولاً قبل از جراحي انجام مي‌شود تا اندازه تومور را كوچك‌تر كرده و انجام جراحي راحت‌تر و بهتر شود. بعد از جراحي هم شيمي‌درماني ادامه مي‌يابد.
راديوتراپي هم در درمان اين سرطان بسيار مؤثر است و بعد از شيمي‌درماني و قبل و بعد از جراحي انجام مي‌شود. درمان ديگر هم جراحي است، البته گاهي اوقات وسعت رشد تومور آنقدر زياد است كه به مناطق زيادي از اندام منتشر شده و عروق و اعصاب اندام به‌شدت آسيب مي‌بيند. در اين موارد ممكن است بهترين راه براي بيمار قطع عضو باشد.
نشانه‌هاي ساركوم را بشناسيد
پزشكان معتقدند كه ساركوم اغلب با دردها يا جراحات ناشي از ورزش اشتباه گرفته مي‌شود، زيرا نشانه‌هاي آن شبيه به نشانه‌هاي جراحاتي است كه كودكان و نوجوانان هنگام ورزش‌كردن برمي‌دارند. درد در ناحيه تومور، همراه با ورم يا گرما از نشانه‌هاي اصلي محسوب مي‌شود. ممكن است اين درد شب‌هنگام يا موقع ورزش كردن بدتر شده و چند هفته پس از شروع درد، عضو مجروح شده به درستي حركت نكند. اگر تومور در استخوان پا رشد كند، فرد لنگي توجيه‌ناپذير دارد.
همچنين ممكن است تب خفيفي داشته باشد. اگر سرطان به بخش‌هاي ديگر بدن مانند ريه‌ها يا مغز استخوان پخش شده باشد، نشانه‌ها در آن بخش‌ها نيز خودشان را بروز مي‌دهند. در بعضي موارد، نخستين نشانه بيماري، شكستن پا يا دست است كه بدون هيچ دليلي (يا با ضربه خفيف و ملايمي) رخ‌مي‌دهد، زيرا سرطان، استخوان را ضعيف كرده و آن را نسبت به شكستگي آسيب‌پذير مي‌كند. درد شايع‌ترين علامت اين بيماري است. محل تومور ممكن است متورم شده و لمس محل دردناك شود.