گفتگوی اختصاصی کرمان‌نو با بابک دقیقی و محمد ترابی به مناسبت روز جهانی تئاتر؛
نگاهی به مسیر پرپیچ‌وخم تئاتر در استان کرمان
هنری که قرن‌ها روایت‌گر قصه‌های انسان بوده، امروز در مسیر رشد و چالش‌های جدی قرار دارد. با وجود پیشرفت‌های کیفی و کمی، افزایش هزینه‌های تولید و کمبود حمایت‌ها، آینده‌ی این هنر را با ابهام روبه‌رو کرده است.
گزارش اختصاصی، فاطمه آقاملایی ـ تئاتر هنری که قرن‌ها روایت‌گر قصه‌های انسان بوده امروز در حالی روز جهانی خود را جشن می‌گیرد که با چالش‌های جدی روبه‌رو است. در استان کرمان صحنه‌های تئاتر با وجود رشد کیفی و کمی در سال‌های اخیر با مشکلاتی نظیر افزایش هزینه‌های تولید، نبود حمایت‌های کافی و کمبود زیرساخت‌های مناسب مواجه‌اند. این گزارش نگاهی دارد به مسیر پرچالش و امیدبخش تئاتر و موانعی که پیش روی این هنر ایستاده است.
بابک دقیقی: تداوم پویایی تئاتر کرمان در گرو کاهش هزینه‌های تولید و بهبود زیرساخت‌هاست
بابک دقیقی کارگردان تئاتر در رابطه با وضعیت کنونی تئاتر کرمان گفت: در یکی دو سال اخیر به‌ویژه در سال ۱۴۰۳ کرمان از نظر رشد کمیِ تئاتر وضعیت قابل توجهی داشته است. تعداد اجراهای عمومی افزایش یافته و این امر نشان از پویایی، سرزندگی و فضای مطلوب تئاتر در این شهر دارد. از سوی دیگر میزان استقبال مخاطبان نیز روندی رو به رشد داشته و اغلب اجراها توانسته‌اند مخاطبان خوبی جذب کنند.
او افزود: سؤال اصلی این است که چگونه می‌توان این فضای پویا را حفظ و توسعه داد؟ من تصور نمی‌کنم که این روند ادامه پیدا کند چراکه هزینه‌های تولید تئاتر با توجه به تورم به‌شدت افزایش یافته است. اجاره سالن‌ها گران شده و اگر دولت هیچ حمایتی نکند گروه‌های نمایشی تحت فشار اقتصادی قرار می‌گیرند و توان تولید آثار باکیفیت را از دست می‌دهند. در نتیجه از یک‌سو تعداد اجراها کاهش می‌یابد و از سوی دیگر کیفیت نمایش‌های باقی‌مانده افت می‌کند.
دقیقی به نقش نهادهای مسئول اشاره کرد و گفت: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر نهادهای مرتبط باید تدابیری برای کاهش هزینه‌های تولید اتخاذ کنند. در غیر این صورت تئاتر کرمان که طی یکی دو سال اخیر پویایی خاصی پیدا کرده در سراشیبی سقوط قرار می‌گیرد.
نبود فضای تمرین مناسب یکی از مشکلات مزمن تئاتر کرمان است
او یکی از مشکلات مزمن تئاتر کرمان را نبود فضای تمرین مناسب دانست و توضیح داد: در حال حاضر تنها چند پلاتوی تمرین در مجموعه تئاتر شهر کرمان وجود دارد که آنها نیز با محدودیت‌های زمانی مواجه هستند. حتی اداره ارشاد که باید از گروه‌های نمایشی حمایت کند خود در این چرخه محدودیت‌هایی ایجاد کرده است. این مسئله برای گروه‌های تئاتری یک مانع جدی محسوب می‌شود.
بابک دقیقی درباره مشکلات زیرساختی تئاتر در کرمان گفت: ساختمان‌های مربوط به تئاتر در کرمان قدیمی و فرسوده هستند و در ۲۰ سال گذشته تنها یک رنگ‌آمیزی ساده روی آنها انجام شده است. فضای پلاتوهای تمرین شرایط استانداردی ندارد و بعضی از این فضاها به‌دلیل بوی فاضلاب و شرایط نامناسب بیشتر به یک دخمه شباهت دارند تا فضای تمرین حرفه‌ای. علاوه بر این هنرستان هنرهای زیبای دختران کرمان که می‌تواند نقش مهمی در تربیت استعدادهای جوان داشته باشد سال‌هاست در وضعیت نامناسبی به‌سر می‌برد و هیچ برنامه مشخصی برای توسعه آن وجود ندارد.
نبود پردیس سینما – تئاتر در کرمان
او به نبود یک پردیس سینما – تئاتر در کرمان اشاره کرد و افزود: کرمان یکی از معدود استان‌هایی است که فاقد پردیس سینما – تئاتر است. هیچ محلی برای اجتماع هنرمندان و مردم علاقه‌مند به تئاتر و سینما وجود ندارد و حتی امکان برگزاری یک جشنواره ملی تئاتر به‌صورت استاندارد در این شهر فراهم نیست. سالن تالار فرهنگ و هنر در واقع تنها سالن یا فضایی هست در کرمان که شکل آبرومندی که این سالن هنر نیز وضعیت ساختمانی مناسبی ندارد.
این کارگردان تئاتر تأکید کرد که اگر مسئولان در این دو حوزه اصلی اقدامات لازم را انجام ندهند شرایط تئاتر کرمان رو به وخامت می‌رود. او گفت: نخستین اقدام ضروری کاهش هزینه‌های تولید برای گروه‌های نمایشی است. دولت و نهادهای فرهنگی باید برای حمایت از تولید نمایش‌های باکیفیت برنامه‌ریزی کنند. اقدام دوم بازسازی و بهبود زیرساخت‌های تئاتر در کرمان است. اگر این دو مورد مورد توجه قرار نگیرد نه‌تنها پیشرفتی در تئاتر کرمان حاصل نمی‌شود بلکه وضعیت آن نسبت به امروز نیز بدتر می‌شود.
محمد ترابی: چالش‌های تئاتر کرمان و ضرورت حمایت‌های گسترده‌تر
محمد ترابی بازیگر تئاتر، در گفت‌وگویی با کرمان‌نو به بررسی چالش‌های هنرمندان این حوزه پرداخت و تأکید کرد که دو مسئله‌ی اصلی تئاتر هزینه‌های بالای تولید و کمبود فضای مناسب برای تمرین است.
او با اشاره به افزایش هزینه‌های تولید از جمله هزینه ساخت دکور و اجاره سالن به دلیل ترافیک اجراها گفت: در حال حاضر هزینه‌های تولید تئاتر بالا رفته و از طرفی قیمت بلیت را نمی‌توان بیش از این افزایش داد. حتی با افزایش بلیت نهایتاً سود ناچیزی نصیب گروه‌های اجرایی می‌شود که این موضوع می‌تواند باعث دلسردی فعالان تئاتر شود.
ترابی در ادامه درباره چالش‌های مربوط به فضای تمرین و اجرا گفت: ما در یک سالن تمرین می‌کنیم و در سالنی دیگر اجرا داریم. این مسئله در سال گذشته به دلیل ترافیک اجراها باعث شد فرصت تمرین کافی در سالن اصلی وجود نداشته باشد و چند اجرای اول گروه ها همیشه با مشکلاتی همراه باشد. علاوه بر این سالن‌های اجرا نیز مشکلاتی مانند سیستم نور، صوت و آگوستیک دارند.
او با اشاره به تجربه شخصی خود از اجرا در سالن‌های کرمان افزود: در دو سالنی که امسال اجرا داشتم سالن تئاتر شهر و سالن همایون صنعتی صداهای بیرونی به‌شدت آزاردهنده بودند و این یکی از مشکلات اساسی سخت‌افزاری تئاتر در کرمان است.
ترابی تأکید کرد که اجرای تئاتر برای او نه از نظر مالی و نه از نظر جایگاه اجتماعی اهمیتی ندارد. او تئاتر را فضای امنی برای زیستن توصیف کرد و گفت: این فضا به من امکان زیستی باکیفیت‌تر را می‌دهد.
دولت از تولیدات باکیفیت تئاتر حمایت کند
او در خصوص راه‌های رشد تئاتر کرمان و لزوم حمایت‌های بیشتر گفت: مهم‌ترین حمایتی که باید صورت گیرد حمایت‌های دولتی است. اما این حمایت‌ها نباید صرفاً به جشنواره‌های خاص محدود شوند بلکه باید برای تولیدات باکیفیت‌تر تئاتر در نظر گرفته شوند. متأسفانه در کشور ما سوبسیدهای دولتی اغلب به جشنواره‌ها اختصاص داده می‌شوند و این سیاست به تولید مستمر و حرفه‌ای کمکی نمی‌کند.
ترابی افزود: اگر دولت حمایت‌های مالی را صرف ارتقای کیفیت آثار کند شرایط بهتری برای تئاتر فراهم خواهد شد.
ترابی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به نبود کار گروهی در میان فعالان تئاتر کرمان اشاره کرد و گفت: تئاتر در کرمان بیشتر به‌صورت فردی دنبال می‌شود و فعالیت‌های گروهی شکل نگرفته است حتی گروه‌هایی که وجود دارند اغلب تولیداتشان فردی است و کمتر پژوهش، آموزش و تجربه‌های جدید را در کنار هم پیش می‌برند.
او در پایان بر اهمیت آموزش مستمر در تئاتر تأکید کرد و گفت: آموزشگاه‌ها صرفاً ورود افراد به فضای تئاتر را آسان می‌کنند اما چیزی که تئاتر کرمان به آن نیاز دارد آموزش‌هایی در مسیر رشد و غنی‌سازی این هنر است.