بهشت معادن؛ جهنمی که معدنکاران در آن می سوزند

روایت تلخ فوت کارگران معادن زغالسنگ کرمان داستان تازه ای نیست. خبری که هر چند مدت یک بار داغی بر دل این قشر زحمت کش می گذارد. چه بچه ها که یتیم و چه آرزوها که زیر خروارها زغال نابود شد. علت حوادث اما همیشه در حال بررسی است.

معدنکاری به قول بسیاری از معدنکاران بازی با جان برای کسب درآمد است. درآمدی که به سختی گذارن زندگی با آن ممکن است آن هم اگر سر وقت پرداخت شود. نگاهی به سال های گذشته این بازی را به خوبی نشان می دهد.

۲۵ مرداد ۹۸ مرگ یک کارگر ۳۱ ساله معدن زغال‌سنگ هشونی طغرالجرد بر اثر برق‌گرفتگی.

۱۹ آذرماه ۹۸ مرگ یک معدنچی 35 ساله و تعدادی زخمی بر اثر ریزش یک تونل در معدن زغال‌سنگ پابدانای کوهبنان.

۱۹ دی ۱۳۹۸ ریزش در معدن زغال‌سنگ همکار راور یک کشته و ۴ مصدوم.

این تنها گوشه ای از حوادث سال های اخیر معادن زغال سنگ استان است.

بررسی سال ۹۷ نیز نشان می دهد ۳۶ نفر در معادن کشور فوت کرده اند و استان کرمان بازهم بیشترین آمار فوت را به خود اختصاص داده است.

با این که باید به تعداد زیاد معادن استان به عنوان بهشت معادن هم اشاره کرد اما فقر تجهیزات و نبود ایمنی در معادن زغالسنگ استان قابل چشم پوشی نیست.

حالا در تازه‌ترین مورد ساعت ۱۱ و ۳۰ دقیقه صبح یک‌شنبه ۱۶ شهریور حادثه در معدن هجدک ۴ فوت و یک مصدوم بر جای گذاشت.

در پی این حادثه دادستان عمومی و انقلاب راور از احضار رئیس معدن هجدک به همراه پیمانکار و سرپرست کارگاه به دادستانی خبر داد و گفت:« با مقصران احتمالی حادثه معدن هجدک برخورد قضایی می شود.»

گفتنی است این معدن در گذشته نیز به علت گاز خیز بودن و بروز حادثه تعطیل بوده و با پیمانکار جدید مجدد راه اندازی شده است.

اما طبق معمول علت این حادثه هم مثل تمام حوادث قبلی همچنان در حال بررسی است و در این بین حرف های ضد و نقیض زیادی شنیده می شود از خفگی بر اثر گاز گرفتگی تا حبس بر اثر ریزش زغال.

آزاد شدن گاز زغال و ریزش معدن علت احتمالی حادثه هجدک

مدیر روابط عمومی شرکت معادن زغال‌سنگ کرمان آزاد شدن حفره گاز را موجب وقوع حادثه خفگی چهار کارگر پیمانکاری در معدن زغال‌سنگ هجدک راور این استان عنوان کرد.

سلطانی مدعی است: «پیمانکار در این حادثه امور مربوط به ایمنی را به‌صورت مطلوب رعایت کرده اما این‌گونه حوادث در تخلیه گاز حفره‌های زغالی معادن زغال‌سنگ حادثه‌ای طبیعی بوده و به ‌ندرت پس از دهه‌ها اتفاق می‌افتد.»

اما این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که در سال‌های گذشته همواره شاهد بروز حادثه در این معدن و سایر معادن استان به دلیل گازگرفتگی بوده‌ایم.

حسین امامی پور رییس بازرسی کار کرمان در مورد علت حادثه به کرمان نو می گوید: علت اصلی حادثه هنوز مشخص نیست اما بر اساس شواهد موجود حدس هایی زده می شود.

وی ادامه داد: چون کارگران در حال پیش بردن یک لایه زغال بوده اند و تازه به لایه زغال رسیده اند و از آنجایی که پشت لایه زغال گاز متان وجود دارد با ایجاد حفره، گاز آزاد و باعث ریزش شده است.

به گفته امامی پور حدود ۱۵ واگن زغال همراه با سنگ روی این کارگران ریخته است.

با این که حادثه جزء جدایی ناپذیر حوادث معدنی است اما آیا هیچ راهی برای پیشگیری از این حوادث وجود ندارد؟

در زمینه تجهیزات از دنیا عقبیم 

رییس بازرسی کار کرمان می گوید: «سیستم کار در معادن ایران قدیمی است. نگهداری زغال در معادن زغالسنگ ایران به وسیله چوب است که امروزه در کمتر جای دنیا استفاده می شود»

او ادامه می دهد: «در حال حاضر فقط در معدن زغالسنگ طبس که لایه زغال ۳ متر است از تجهیزات پیشرفته استفاده می شود که  انسان در آن دخیل نیست.»

امامی پور می گوید: در معادنی مثل باب نیزو و هجدک که گاز زیادی دارند باید از سیستم مانیتورینگ استفاده شود.

او توضیح می دهد: این سیستم اگر میزان  گاز تونل زیاد شود به طور خودکار آلارم داده و از برزو خسارت جلوگیری می کند. سیستمی های دیگری نیز  وجود دارد که به صورت اتومات گاز را شناسایی و هشدار می دهند که در معادن پیشرفته دنیا وجود دارد. سنسور هایی که به محض انتشار گاز متان گاز مکش می شود و از معدن خارج می شود.

شرکت زغالسنگ هیچ تعهدی در خصوص تامین ایمنی معادن واگذار شده به‌پیمانکار ندارد!

اما نکته ای در صحبت های مدیر روابط عمومی شرکت معادن زغال‌سنگ کرمان وجود دارد که قابل تامل است.

سلطانی با تاکید بر اینکه کارگران جانباخته حادثه هجدک نیروهای شرکت زغال‌سنگ منطقه کرمان نیستند گفت: «این شرکت برخی معادن را به پیمانکار واگذار می‌کند و آنان نیز تمامی امور از جمله مانیتورینگ و ایمنی را برعهده دارند و شرکت هیچ تعهدی در خصوص تامین ایمنی معادن واگذار شده به‌پیمانکار ندارد.»

رییس بازرسی کار کرمان در واکنش به این صحبت می گوید: «درست است که خود این معدن پیمانکاری بوده اما در هر صورت بحث های نظارتی آن به عهده شرکت است. آیین نامه ایمنی امور پیمانکاران می گوید کارفرما باید بر کار پیمانکار نظارت کند.»

معدن کاری شغلی است که افراد با مرگ دست و پنجه نرم می کنند

این ماجرا بهانه ای شد که به سراغ یکی از کارگران معدن زغالسنگ کرمان برویم تا از وضعیت کنونی معادن زغالسنگ باخبر شویم.

یدالله زمانی نماینده کارگران شرکت زغالسنگ که خود در معدن پابدانا مشغول به کار است در رابطه با مرگ ۴ تن از همکارانش می گوید: معدن کاری شغلی است که افراد با مرگ دست و پنجه نرم می کنند و ما این را پذیرفته ایم.

او توضیح می دهد‌: این قسمت از معدن چندین سال به علت گاز زیادی که داشته تعطیل و پیش از این نیز در دهه ۸۰ کشته داده بود. پس از چند سال با درخواست پیمانکاران کار مجدد کار معدن شروع شد.

زمانی می گوید: بر اساس پیشینه این معدن و گاز خیز بودن آن احتمال خطر وجود داشته است.

نماینده کارگران در رابطه با بحث پیمانکاری در این معدن گفت: یکی از کارهایی که ما با آن مخالفیم و بار ها در جریان اعتراض ها آن را مطرح کرده ایم ورود هر گونه پیمانکار به معادن شرکت زغالسنگ است.

وی ادامه داد: ۱۵ روز کارگران ایستادند که این اتفاق ها رقم نخورد اما همه چیز به فراموشی سپرده شد. قرار نبود این اتفاق بیفتد اما این معدن باز هم به پیمانکار سپرده شد. واضح است که وقتی نیرو زیر نظر شرکت باشد به ایمنی او بیشتر رسیدگی می شود.

زمانی در رابطه با حقوق کارگران معدن حادثه دیده می گوید: حداکثر حقوق کارگران پیمانی ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان تا ۳ میلیون است. حالا با بسته شدن معدن حدود ۱۰۰ کارگر بیکار شدند.و درآمدی غیر از این هم  ندارند.

او در رابطه و حقوق و مزایایی که پس از فوت کارگران به خانواده و فرزندان آن ها داده می شود گفت: کف حقوق اداره کار به خانواده کارگران داده می شود. طبق قانون تامین اجتماعی کارگری که ۲۰ سال به عنوان کارگر کار کرده است با احتساب ۲۰ روز کاری، یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان به خانواده او داده می شود.

زمانی گفت: کارگری اگر حتی یک روز قبل از بازنشستگی و ثبت ۳۰ سال فوت کند بر اساس ۲۰ روز حقوق می گیرد.

نماینده کارگران زغالسنگ عنوان کرد: بازنگری در قانون مشاغل سخت و زیان آور مخصوصا معدن کاری لازم است.

زمانی با گلایه به عدم توجه به این قشر مظلوم جامعه گفت: آتش نشان ها، کشته های سانچی و حتی جانباختگان هواپیما شهید محسوب می شوند اما معدن کار ها نه. کارگر که در زمان کار با جان خود بازی می کند کاش حداقل پس از مرگ او به خانواده ها رسیدگی شود.

نماینده کارگران زغالسنگ در رابطه با مشکلات کارگران گفت: مساله حقوق و طرح طبقه بندی کارگران تا حدودی حل شد اما در مورد ضریب کار کارگران که نیاز به مصوبه دولت دارد اتفاقی رقم نخورد.

او ادامه داد: در زمینه کارگرانی که در بیمه آن ها وقفه افتاده بود قدمی برداشته نشد، قرار بود قراردادها بر اساس قانون کار شوند که به جایی نرسید.

وی عنوان کرد: کارگران مشغول در تونل گروه ۶ و ۷ دارند که ظلم در حق کارگر بوده و برای بازنشستگی به گروه بالا نیاز دارد.

زمانی ادامه داد: دولتی بودن کارگران و رفتن زیر نظر صندوق بازنشستگان نیز عملی نشد.