دولت با پیمان سپاری ارزی سد راه صادرات پسته شد
پسته در همه ارقام ۲۰ درصد ریخت
پسته در همه ارقام ۲۰ درصد ریخته. ریزش قیمتی که به گفته دبیرکل انجمن پسته ایران تنها دلیلش تعهد ارزی است. علی‌رغم وعده پورابراهیمی، توقف تعلیق کارت بازرگانی اجرایی نشده. یک ماه طلایی از بازه صادرات پسته درست در سالی که دست بالا با آمریکاست و ۳ برابر ما تولید محصولش است ازدست‌رفته، در چنین شرایطی تجار باسابقه مثل محسن جلال‌پور، به پسته‌داران توصیه کردند که پسته خود را مرحله‌ای عرضه کنند .
شاید در باقی کشور پسته فقط جزئی از آجیل باشد؛ اما در کرمان پسته با زندگی بیشتر مردم عجین شده. با وجود بحران آب، هنوز درآمد اکثر مناطق شمالی استان من‌جمله رفسنجان و نوق و انار وابسته به تک‌محصول پسته است، به همین جهت است که روزنامه شرق سال گذشته برای سرمازدگی پسته تیتر «کرمان داغدار پسته» را انتخاب کرد.
*تعلیق کارت متوقف نشد
امسال طبیعت روی‌خوش نشان داد اما دولت نه. محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در جلسه کمیسیون اقتصادی مجلس گفته بود که کارت‌های تعلیق شده به مدت ۶ ماه با دریافت تضامین لازم، رفع تعلیق می‌شوند. موضوعی که بعد در شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی هم مطرح و تیتر رسانه‌های استان شد. بااین‌حال علوی، عضو کمیسیون توسعه صادرات غیرنفتی اتاق ایران اعلام کرد که این وعده در هیچ جا مکتوب نشده است.
کمترین برگشت ارز مربوط به بازرگانان کشاورزی است. تجار با سابقه فعالیت ۳۰ سال به بالا از تجارت پسته پا پس کشیدند. فرخ فرح‌بخش از صادرکنندگان نمونه استان در سال‌های ۹۶ و ۹۷ حدود ۲ سال است صادرات پسته ندارد. از بین ۳۹۶ صادرکننده استان، ۲۰۸ شخص حقیقی و حقوقی رفع تعهد ارزی‌شان زیر ۶۰ درصد است. اختلاف بیش از ۱۰ هزار تومان بین نرخ ارز تالار دوم نیما و نرخ آزاد، حاشیه سود تجار را گرفته است.
*یک ماه از بازه طلایی صادرات از دست رفت
تجار هنوز برای تجارت پسته وارد گود نشدند. یک ماه از بازه طلایی صادرات گذشته. آخرین آمار گمرک مربوط به ۶ ماه اول سال است و گمرک ایران هنوز آمار صادرات پسته مهر امسال را اعلام نکرده؛ اما فعالین این بخش من‌جمله دبیرکل انجمن پسته ایران معتقدند آمار ریزشی است. حسین رضایی، در گفت‌وگو با «کاغذ وطن» مدعی است که پسته در همه ارقامش به‌صورت ریالی ۲۰درصد ریزش قیمت داشته است. ریزش قیمتی که به گفته رضایی تنها دلیلش پیمان‌سپاری ارزی است .
عضو هیئت‌رئیسه اتاق کرمان و عضو کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران هم معتقد است کماکان با اختلاف، بزرگ‌ترین چالش صادرات کشور، موضوع پیمان‌سپاری ارزی است. به گفته علوی با وجود درخواست‌های مکرر صادرکنندگان، از روز ملی صادرات سال گذشته تا به امروز، هیچ تغییری در پیمان‌سپاری ارزی رخ نداده و شرایط و محدودیت‌های آن به‌صورت مستمر وجود داشته است.
*غول پیمان سئاری پسته سد راه صادرات
در حالی دولت با پیمان‌سپاری ارزی به‌نوعی جلوی صادرات را گرفته که تولید پسته امسال بیشتر از دو سال قبل است. طبق برآوردهای انجمن پسته ایران، امسال حدود ۲۲۰ هزار تن پسته در ایران تولید شده که حدود یک‌سوم محصول تولیدی آمریکا است. این افزایش حجم تولیدی پسته در شرایطی است که به گفته طبیب‌زاده، رئیس اتاق کرمان کل مصرف پسته در دنیا حدود ۶۰۰ هزار تن است.
در شرایطی که کشورهای رقیب دست‌به‌کار شده و با صادرات و بستن قراردادها بازارها را گرفتند، پیمان‌سپاری ارزی جلوی صادرکنندگان پسته را گرفته است. این شرایط موجب شده تا رئیس اتاق بازرگانی کرمان هشدار خارج شده پسته ایران از مدار صادرات را بدهد. طبیب‌زاده دراین‌رابطه می‌گوید: «باتوجه‌به حجم بالای تولید پسته در سال جاری، اگر همچنان اصرار بر رفع تعهد ارزی ادامه یابد، صادرات این محصول باتوجه‌به حضور رقبای قدرتمند مانند آمریکا از مدار صادرات خارج می‌شود». در چنین شرایطی تجار با سابقه کرمان به پسته‌داران پیشنهاد دادند که برای جلوگیری از ریزش قیمت، پسته را مرحله‌ای به بازار عرضه کنند. محسن جلال‌پور در ۲ آبان‌ماه در همین رابطه گفته است: «به شرایط کنونی بازار جهانی پسته، به کشاورزان توصیه می‌کنم تا محصول خود را طی سه مرحله در آغاز فصل برداشت، پیش از نوروز و بعد از نوروز به بازار عرضه کنند تا متضرر نشوند.»
* امسال قیمت جهانی پسته می‌ریزد
در سال جاری قرار است حدود یک‌میلیونی و ۲۰۰ هزار تن پسته در بازار عرضه شود، این میزان شامل ۶۰۰ هزار تن محصول سال جاری آمریکا، ۲۰۰ هزار تن پستۀ تولید سال جاری ایران، ۲۰۰ هزار تن باقیماندۀ پسته سال قبل است که عمدتاً هم دست آمریکایی‌هاست و آن‌ها مدیریتش می‌کنند و ۲۰۰ هزار تن نیز محصولی است که عمدتاً تولید ترکیه، اسپانیا، یونان، استرالیا و کشورهای دیگر است.
در این شرایط محسن جلال‌پور معتقد است، ایران صرفاً تابع است و قیمت پسته جهانی نیز ریزشی شده است. جلال‌پور در همین رابطه با قیاس سهم ۱۵درصدی ایران و ۷۰ درصدی آمریکا از بازار تولید پسته از احتمال ریزش جهانی ادامه‌دار در قیمت پسته گفته است: «وقتی در یک محصولِ یک‌میلیون و ۲۰۰ هزارتنی، ما ۲۰۰ هزار تن، یعنی یک‌ششم سهم تولید را داریم و آمریکا حدود ۶۵ تا ۷۰ درصد بازار را مدیریت می‌کند، مشخص است که ما چندان تعیین‌کننده در بازار نیستیم. کما این‌که اخیراً هم آمریکایی‌ها با کاهش قیمت، یک شوک جدی به ما وارد کردند؛ بنابراین ما در حال حاضر پیرو تعیین قیمت و قیمت‌گذاری با حضور آمریکایی‌ها در بازار هستیم.»
در حالی از احتمال ریزش جهانی قیمت و کاهش صادرات این محصول گفته می‌شود که طبق اعلام گمرک، ، ۱۱ درصد از ارزش کل صادرات محصولات کشاورزی و ۰.۵۷ درصد ارزش کل صادرات غیرنفتی در شش‌ماهه سال جاری به صادرات پسته اختصاص داشته است.