مرگ دو نفر در قم به دلیل ابتلا به کروناویروس و مشاهده ابتلا در اراک و بابل، نگرانیها را درباره شیوع این بیماری در ایران افزایش داده است.
این ویروس که تاکنون بیش از دو هزار نفر در چین را به کام مرگ فرستاده، در شرایطی وارد ایران شده که اولین خبر از ابتلا به کرونا همزمان با اعلام مرگ مبتلایان بود.
بدین ترتیب ایران اولین کشوری بود که صد در صد مبتلایان به کرونا در آن جان باخته بودند. البته این آمار با توجه به مشاهده سه مبتلای دیگر به حدود 50 درصد رسیده که باز هم قابل توجه است. این در حالی است که در کشور چین، مرکز اصلی شیوع کرونا، کمتر از سه درصد مبتلایان جان خود را از دست دادهاند.
در همین حال یک ماه پیش وزارت بهداشت موارد مرگ ناشی از آنفلوآنزا در کل کشور را 106 مورد اعلام کرد. بیماری که در دیگر کشورها چندان کشنده نیست.
همین امر نگرانیها را از شیوع گسترده کرونا در ایران افزایش میدهد و این سوال را پدید میآورد که آیا وضعیت بهداشت و درمان کشورمان به حدی توسعه یافته است که مرگ و میر ناشی از کرونا چشمگیر نباشد؟
محرومیت نیمی از استانهای کشور
اگرچه مدیران ارشد وزارت بهداشت و روسای دانشگاههای علوم پزشکی استانهای کشور از آمادگی کامل برای مقابله با کرونا صحبت میکنند، اما نتایج یک پژوهش درباره درجه توسعه یافتگی بهداشت و درمان استانهای ایران نشان میدهد نیمی از استانهای کشور در رده استانهای توسعه نیافته قرار میگیرند.
این تحقیق که در دهمین کنگره پیشگامان پیشرفت در سال 95 ارائه شده، به بررسی شاخصهای زیر در استانها پرداخته است:
- تعداد پزشکان به ازای هزار نفر جمعیت
- تعداد موسسات درمانی فعال به ازای هزار نفر جمعیت
- تعداد مراکز بهداشتی درمانی به ازای هزار نفر جمعیت
- تعداد آزمایشگاههای تشخیص پزشکی به ازای هزار نفر جمعیت
- تعداد داروخانهها به ازای هزار نفر جمعیت
بر این اساس به وضعیت بهداشت و درمان استانها از صفر تا یک نمره داده شده که هرچه نمره به یک نزدیکتر باشد، نشاندهنده توسعهیافتگی بیشتر است.
نتایج این تحقیق نشان میدهد استانهای یزد، سمنان، چهارمحال و بختیاری، مازندران و کهگیلویه و بویر احمد از درجه توسعهیافتگی قابل قبولی برخوردار هستند.
اصفهان، همدان، فارس، تهران، گیلان، آذربایجان شرقی، زنجان، کرمانشاه، خراسان شمالی، ایلام، لرستان، گلستان و قزوین در رده استانهای کمتر توسعه یافته قرار دارند.
13 استان دیگر از جمله کرمان هم جزو استانهای توسعه نیافته هستند. البرز، کردستان و سیستان و بلوچستان توسعه نیافتهترین استانهای ایران از نظر بهداشت و درمان هستند.
استان قم هم که دو فرد مبتلا به کرونا در آن جان باختند، بیست و هشتمین استان کشور از نظر درجه توسعه یافتگی بهداشت و درمان است.
وضعیت کرمان
کرمان با کسب نمره 0.360، بیست و سومین استان کشور از نظر درجه توسعه یافتگی بهداشت و درمان استان های کشور است.
توسعه نیافتگی بهداشت و درمان استان کرمان وقتی بیشتر جلب توجه میکند که بدانیم مثلا بهداشت و درمان استان یزد 2.11 برابر استان کرمان توسعه یافته است یا استان قزوین (آخرین استان گروه کمتر توسعه یافته) 1.12 برابر کرمان اوضاع بهتری دارد.
وضعیت کرمان در شاخصهای بررسی شده در این پژوهش به این شرح است:
- دهمین استان از نظر تعداد پزشک به ازای هزار نفر جمعیت
- بیست و ششمین استان از نظر تعداد موسسات درمانی فعال به ازای هزار نفر جمعیت
- بیست و یکمین استان از نظر تعداد مراکز بهداشتی درمانی به ازای هزار نفر جمعیت
- هفدهمین استان از نظر تعداد آزمایشگاههای تشخیص پزشکی به ازای هزار نفر جمعیت
- بیست و هفتمین استان از نظر تعداد داروخانهها به ازای هزار نفر جمعیت
بررسی وضعیت توسعه یافتگی شهرستانهای کرمان
سال ۹۲ در مجله علمی-پژوهشی برنامهریزی فضایی پژوهشی در رابطه با میزان توسعهیافتگی بهداشت و درمان شهرستانهای کرمان منتشر شد که نشان میداد 16 شهرستان از 23 شهرستان، جزو شهرستانهای توسعه نیافته هستند.
محققان این پژوهش با بررسی مولفههایی همچون تعداد بیمارستان، تخت، مراکز بهداشتی و درمانی، بهورزان، داروخانه، متخصصان و … شهرستانها را به چهار سطح تقسیم کرده: سطح وراتمرکز، فراتمرکز، میان تمرکز و فروتمرکز.
سطح وراتمرکز برخوردارترین شهرستانها و فروتمرکز کمبرخوردارترین شهرستانها هستند.
همانطور که در تصویر بالا مشخص است، در سطح وراتمرکز فقط شهرستان کرمان قرار دارد.
در سطح میان تمرکز هم فقط نام شهرستان رفسنجان به چشم میخورد.
شهرستانهای بم، جیرفت و سیرجان در سطح میان تمرکز هستند و دیگر شرستانها در سطح فروتمرکز.
در این میان نکته مهم، فاصله بسیار زیاد توسعهیافتگی بین شهرستانهای استان است. به طوری که کرمان به عنوان توسعهیافتهترین شهرستان 2.5 برابر رفسنجان، دومین شهرستان توسعه یافته، از امکانات بهداشتی و درمانی برخوردار است.
کوهبنان توسعه نیافتهترین شهرستان استان است که یک چهلم کرمان از امکانات بهداشتی و درمانی برخوردار شده. در کل انار، رابر، ریگان، منوجان، قلعهگنج و کوهبنان کمبرخوردارترین شهرستانهای استان کرمان هستند.
محرومیت نیمی از استانهای کشور در برخورداری از امکانات بهداشتی و درمانی، نشان میدهد نگرانی از افزایش تلفات بر اثر ابتلا به کرونا چندان بیراه نیست. به خصوص در استانی مثل کرمان که بیشتر شهرستانهایش جزو محرومترینها از نظر امکانات بهداشتی و درمانی هستند.