تبادل عواطف حول محور قلیان

یکشنبه ۱۷ مرداد ماه کمیسیون بهداشت شورای شهر، طرحی در ارتباط با مصوبه‌ی وزارت کشور تصویب کرد و فروش، عرضه و تبلیغ قلیان در کرمان ممنوع شد. چند روزیست  شاهد  برپایی اعتراض هایی از سوی سفره داران و چای خانه داران در دانشگاه علوم پزشکی و سایر نقاط شهر هستیم. از قرار معلوم در روزهای آینده نیز این تجمع ها ادامه خواهد داشت. «کرمان نو » در گزارشی به کنکاش در این زمینه پرداخت.

در ابتدا سعی کردیم با حضور در یک سفره خانه نظرصاحب سفره خانه و چند تن از مشتریان را جویا شویم .
صاحب سفره خانه که جوانی ۲۶ – ۲۵ساله است، با ابراز نگرانی از این تصمیم  با طرح سوالهای مکرر می گوید که آیا «فقط قلیان ضرر دارد؟ نوشابه ضرر ندارد؟ سیگار ضرر ندارد؟ فست فود ضرر ندارد؟  پس باید همه مراکز ارايه دهنده این اجناس بسته شود. من تا اسفند ماه این مغازه را اجاره کردم، حالا  چگونه کرایه مغازه را بپردازم». وی با اشاره به جا افتادن قلیان در جامعه ادامه می دهد: «مگر می شود قلیان را جمع کرد؟ حداکثر از عرصه عمومی حذف می- شود. با زیر زمینی شدن قلیان می خواهند چکار کنند؟ آیا متوجه آسیبهای زیر زمینی شدن قلیان هستند؟ استعمال قلیان در خانه های مجردی امکان دارد مشکلات خیلی بیشتری را پدید آورد. آیا کسانی که تصمیم را گرفتند می دانند مسئولیت اتفاق های ناشی از زیر زمینی شدن قلیان به گردن آنهاست».
مشتری های سفره خانه که همه دختر و پسران جوان هستند میگویند: «چکار کنیم؟ چه تفریحی داریم؟ استخر سانسی ۲۵ هزار تومان، بلیط کنسرت ۹۰ هزار تومان، اجاره سالن برای یکساعت ونیم بازی والیبال ۸۰ هزار تومان، خب با این قیمتها ما چه تفریحی می توانیم داشته باشیم».
چند نفر از مشتریان دختر هم وارد گفتگو می شوند، می گویند: «ما دوست داریم به پیاده روی برویم اما با مزاحمتهای خیابانی آیا چنین امکانی داریم؟ یا مثلا در پارک جنگلی دوست داریم تنیس بازی کنیم، اما بازهم با وجود مزاحمتها امکانپذیر است؟ ما دختران اوقات فراغتمان چکار کنیم».
اهمیت موضوع  را برآن داشت که با یک جامعه شناس گفت‌وگو کنیم.
وحید زاده با مولفه فرهنگی خواندن قلیان می گوید هر پدیده ای که در زندگی اجتماعی بوجود می آید مبنا، کارکرد و وظایفی دارد. قلیان دارای کارکرد مثبت بوده و  وظایفی را در زندگی اجتماعی ایفا می کند. بهر جهت مردم بی دلیل سراغ چیزی نمی روند. هیچکس تنهایی فلیان نمی کشد. قلیان آدمها را دور هم جمع می کند، افراد حول محور قلیان با هم صحبت وتبادل عواطف می کنند.

وی اضافه می کند که شاید امروزه به دلیل نوع ماده ای که سر قلیان قرار می گیرد، نگرانیهایی وجود داشته باشد، اما وقتی که متخصصین ما در نانو و انرژی هسته ای توانستند دستاوردهای ارزشمند داشته باشند، اگر بخواهیم در این زمینه هم می توان چاره اندیشی کرد. بحثی که اینجا وجود دارد بحث مدیریت است.

این جامعه شناس به کارکردهای مختلف پدیده های اجتماعی اشاره  دارد و میگوید که گاهی در جامعه پدیده ای با کارکردهای آشکار و پنهان، مثبت و منفی وجود دارد. در مورد پدیده هایی که مبنای اجتماعی دارند، باید بررسی های همه جانبه انجام شود. مدیریت با نگاه سلبی و ایجابی راه به جایی نخواهد برد.

وحید زاده می افزاید که اکنون در جامعه ما روابط اجتماعی تحلیل رفته، شبکه های خانوادگی مختل و مردم منزوی و ایزوله شده اند و دنبال  فضایی  برای  تبادل نظر هستند. تماشای یک بازی فوتبال، شرکت در یک جشن یا یک کنسرت و جمع شدن دور قلیان می تواند فضای مورد نیاز مردم باشد.

وی  زیر زمینی شدن این بحث را نگران کننده ارزیابی و میگوید که  با حذف قلیان از سفره خانه ها، مردم  در پارک دور قلیان جمع می شوند. اگردر پارک هم منع شود،  افراد در خانه ها یا جاهای دیگری برای قلیان کشیدن جمع می شوند. در صورتیکه در سفره خانه و کافی شاپ فضای تعریف شده وجود دارد .

به گفته وحید زاده سفره خانه و کافی شاپ برای ایجاد و حفظ روابط اجتماعی بهترین بستر و به لحاظ اجتماعی کارکرد بالایی دارند و از طرفی روی صحنه و تحت نظارت و مدیریت جامعه هستند.

این استاد دانشگاه می گوید افرادی که برایشان تصمیم گیری می شود، انسانهای  آگاه و باشعوری  هستند و نیازی به دلسوزی بیش از حد مسئولان نیست. مدیران  برای  تفریح مردم چه فضاهایی را ایجاد کردند؟ مدیر اگر نگران این قشر از جامعه است، اشتغال، رفاه و زندگی بهتر ایجاد کند.

 این جامعه شناس با اشاره به لایه های پنهانی واکنشهای اجتماعی می گوید که الان در ظاهر جوان ما روی قلیان اصرار دارد، ولی در واقع و لایه پنهانی این اصرار ایستادن در مقابل مدیر است. وقتی که مدیریت جامعه تاکید می کند که فلان چیز سرطان زاست، ولی عموم مدام سراغش می روند،یک واکنش مقابل ساختاریست که وجود دارد. فرد خودش را نابود می کند، بابت اینکه به نوعی جلوی مدیر ایستاده باشد و به شکلی یک حس خوب در او ایجاد می شود که یک جایی توانست جلوی مدیر بایستد چرایی این واکنش باید در نوع تصمیم گیری مدیران جستجو شود.
وحید زاده با گلایه از اینکه مدیران در حوزه های اجتماعی به نظر متخصصین این بخش رجوع نمی کنند، می گوید که مدیران سراغ متخصصین در حوزه اجتماع نمی روند. اصلا باور ندارند که در حوزه فرهنگ و اجتماع به متخصص نیاز است و عمده ترین لطمه ای که جامعه می بیند از این زاویه می باشد.
او با ارائه  راهکار می گوید که مثلا در موضوع قلیان یک کار گروه تخصصی شامل روانشناسان اجتماعی، پزشکان و جامعه شناسان تشکیل و در پایان خروجی این کارگروه بطورعمومی اعلام شود و در نهایت مردم خودشان تصمیم بگیرند. اگر مردم میخواهند خودشان به خودشان آسیب بزنند، کاری از کسی ساخته نیست.
وی به وضعیت نامشخص شاغلین در این حوزه اشاره کرده و میگوید که افراد دارای  مجوز کافی شاپ، مدام در خوف و رجا زندگی میکنند که امروز در جلسه مسئولین چه تصمیمی اتخاذ می شود. این نوع تصمیم گیری در جامعه نگرانی واحساس عدم امنیت ایجاد می کند. شاید موضوعات زیادی در جامعه وجود داشته باشد که به نظر من مدیر درست نباشد، اما من وظیفه ام مدیریت است باید جایگزین معرفی کنم.
وحید زاده در پایان از مدیران می خواهد با وسواس بیشتری به پیامدهای تصمیماتشان توجه داشته باشند و می گوید که بهتر است بعنوان مدیر به نتیجه تصمیمها واقف بوده و بینیم چه هزینه هایی را به چه کسانی وارد می کنیم. فردی با گرفتن وام سفره خانه ای دایر کرده، حالا با این مصوبه کاسبیش به خطر  افتاده، چه کسی پاسخگوست؟