ناکافی بودن حمایت‌های توانبخشی؛ فشار مالی مضاعف بر خانواده‌ها
هزینه‌های توانبخشی گران‌تر شدند
هزینه‌های بالای توانبخشی یکی از چالش‌های بزرگ برای خانواده‌ها و سازمان بهزیستی است. اگرچه دولت و بیمه سلامت بخشی از هزینه‌ها را پوشش می‌دهند، اما این حمایت‌ها کافی نیست و جوابگوی افزایش هزینه‌ها خصوصا در تعرفه‌های سال جدید نیست. در سال جدید طبق آنچه اعلام شده این هزینه‌ها تا ۶۰ درصد هم افزایش قیمت داشته‌اند که به چالشی بزرگ تبدیل شده است.
به گزارش کرمان‌نو، هزینه‌های توانبخشی بخش قابل توجهی از هزینه‌های زندگی افراد دارای معلولیت را تشکیل می‌دهد. در ایران، تامین این هزینه‌ها برعهده‌ی چند نهاد از جمله دولت، وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی و سازمان‌های بیمه سلامت است اما کافی نبودن پوشش این نهادها، چالش بزرگی برای خانواده‌های افراد دارای معلولیت و سازمان بهزیستی ایجاد کرده است.
ناتوانی بیمه سلامت در پوشش کامل هزینه‌ها
تعرفه‌های توانبخشی در سال ۱۴۰۴ درحالی نسبت به سال ۱۴۰۳ بیشتر شده که در مقابل پرداخت‌هایی که به افراد دارای معلولیت برای مستمری انجام می‌شود آنچنان رشدی نداشته است.
برای مثال هزینه آزاد فیزیوتراپی در سال ۱۴۰۳، ۲۳۸ هزار و ۶۲۰ تومان بوده و این رقم در سال ۱۴۰۴ به ۳۴۰ هزار و ۸۰۰ تومان رسیده که نسبت به سال گذشته ۱۰۲ هزار و ۱۸۰ تومان گران‌تر شده است.
یا هزینه کاردرمانی در سال ۱۴۰۳ مبلغ ۳۵۰ هزار تومان بوده و این مبلغ در سال ۱۴۰۴ به ۵۴۴ هزار تومان رسیده است.
این افزایش قیمت در خدمات مختلف توانبخشی بیان افزایش هزینه‌های درمانی است که اگرچه برخی از این هزینه‌ها بر عهده بیمه سلامت است اما همچنان نمی‌تواند پاسخگو کامل باشد.
علیرضا وحیدزاده، مدیرکل بهزیستی استان کرمان، در گفتگویی با «کرمان نو» در خصوص هزینه‌های توانبخشی، به تامین برخی تجهیزات مانند ویلچر، عصا و سمعک توسط بهزیستی اشاره کرد. او با اشاره به دستورالعمل‌های موجود، توضیح داد که توزیع این تجهیزات با محدودیت‌هایی همراه است.
به گفته‌ی وحیدزاده، هزینه‌های فیزیوتراپی و کاردرمانی با همکاری بیمه سلامت تامین می‌شود، اما سقف مشخصی برای کمک هزینه‌های درمان وجود دارد. او گفت: یکسری دستورالعمل وجود دارد؛ مثلاً مددجو ۲ یا ۳سالی یک‌بار از این اقلام می‌تواند استفاده کند.
او درمورد هزینه‌های خدمات فیزیوتراپی و کاردرمانی نیز اضافه کرد: در این ارتباط براساس تفاهم‌نامه‌ای که با بیمه سلامت داریم، فرد دارای معلولیت ما فاکتورش را به بیمه سلامت می‌برد و بخشی از هزینه‌ها‌یش را بیمه سلامت پرداخت می‌کند.
با توجه به نوع معلولیت و شدت پرداخت هزینه متفاوت است
مدیرکل بهزیستی با بیان اینکه مددجو برای استفاده از خدمات باید با مددکارش هماهنگ شود گفت: بعد از مراجعه مددجو مددکار پیگیر می‌شود، راهنمایی و به پزشک معرفی‌اش می‌کند و کارش تا سقف تعریف‌شده برای کمک هزینه درمان که اختصاص داده شده انجام می‌شود اما گاهی پیش می‌آید که مددجو به بیمارستان یا مکان‌هایی که برای ارائه این خدمات وجود دارد و دولتی است و هزینه کمتری دارد نمی‌رود درعوض مستقیم به بیمارستان‌های خصوصی با هزینه‌های بالا مراجعه می‌کنند، بعد آن هزینه‌ها و تعرفه‌ها را به سازمان ما تحمیل می‌کنند و این اتفاق هزینه‌های سازمان را بالا می‌برد.
وحیدزاده با بیان اینکه هزینه‌های پرداخت شده به هر فرد براساس نوع معلولیت اوست ادامه داد: بستگی به نوع معلولیت و شدت معلولیت کمک هزینه‌ها طیف‌بندی دارد. معلولیت‌ها از خفیف، متوسط، شدید تا خیلی شدید وجود دارد. بعضی از طیف‌های که خفیف است مستمری به آنها تعلق نمی‌گیرد. مستمری برای معلولیت شدید و خیلی شدید است یا مثلا حق پرستاری، برای فرد وابسته به تخت است یا لوازم کمک توانبخشی مثل ویلچر و ویلچر برقی برای معلولیتی است که هیچ‌کدام از اندام‌ها‌ش را نمی‌تواند به راحتی تکان دهد و فقط ممکن است انگشت شصتش حرکت کند.
مستمری به‌صورت کشوری و الکترونیکی پرداخت می‌شود
زکیه نوری، معاون توانبخشی بهزیستی کرمان، با اشاره به رویکرد خانواده‌محور در تامین بخشی از هزینه‌ها، به مستمری ماهیانه و حق پرستاری به عنوان بخشی از حمایت‌ها اشاره کرد و گفت: این مستمری به‌صورت کشوری و الکترونیکی پرداخت می‌شود. یک حق پرستاری نیز برای افراد ضایعه‌نخاعی پرداخت می‌شود.
او از محدوده‌ی ۹۰۰ هزار تومان تا ۷ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان برای هزینه‌های بهداشتی نام برد و گفت که بخش عمده‌ای از هزینه‌ها توسط سازمان تامین می‌شود، اما به دلیل بالا بودن هزینه‌ها، گاهی لازم است بخشی از هزینه توسط خود فرد پرداخت شود.
او با بیان اینکه هزینه پروتز هر سه سال یه بار پرداخت می‌شود افزود: این خدمات به صورت فرد فرد انجام می‌شود و مددجو به کلینیک‌های خصوصی ارتوپدی مراجعه می‌کند و می‌تواند فاکتور درمان خودش را بیاورد و طبق اعتباری که وجود دارد پول پرداخت می‌شود.
بیمه سلامت تا ۷۰ درصد هزینه‌ها را پوشش می‌دهد
نوری با اشاره به اینکه رشد هزینه‌ها بسیار بالاست و در مواردی امکان پوشش کامل نیاز مددجو وجود ندارد گفت: بهزیستی با برخی کلینیک‌ها قرارداد دارد و تعیین تعرفه‌ها توسط وزارت بهداشت انجام می‌شود.
او ادامه داد: رشد هزینه‌ها بسیار بالاست؛ به عنوان مثال، یک کودک برای گفتار درمانی ممکن است نیاز به تعداد جلسات زیادی داشته باشد و ما نتوانیم کل نیازش را پوشش دهیم؛ اما به عنوان سازمان حمایتی، در حد اعتبارات موجود به این پروسه کمک می‌کنیم.
نوری در مورد راهکار موجود گفت: خانواده‌هایی که بضاعت مالی ندارند، می‌توانند از طریق مراکز روزانه آموزش در سطح شهر اقدام کنند. بیمه سلامت نیز در سال‌های قبل (سال گذشته) در شهرهای مختلف قرارداد داشت و پوشش خوبی ارائه می‌داد. افرادی که بیمه سلامت داشتند، می‌توانستند از این پوشش استفاده کنند و هزینه کاردرمانی و گفتاردرمانی را از طریق بیمه سلامت کاهش دهند. پوشش بیمه سلامت می‌توانست تا ۷۰ درصد هزینه‌ها را پوشش دهد و ۳۰ درصد سهم خود فرد بود که این امر به جبران هزینه‌های سنگین حتی برای فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی کمک می‌کرد.
معاون توانبخشی بهزیستی کرمان افزود: ما مراکز روزانه آموزش جسمی داریم که مخصوص افراد ذهنی است. این مراکز علاوه بر اقدامات آموزشی، اقدامات توانبخشی هم دارند. ما به این مراکز یارانه می‌دهیم و افراد می‌توانند از یارانه این مراکز استفاده کنند و به این مراکز ارجاع داده می‌شوند. این مراکز نیاز افراد را تأمین می‌کنند و ما یارانه را بابت هر نفری که وارد می‌شود، به مرکز می‌دهیم.
او در مورد میزان مستمری ها گفت: مستمری خانواده‌های تک نفره تا پنج نفره متفاوت است. مستمری فرد تک نفره ۹۹۰ هزار تومان و مستمری خانواده ۵ نفره ۳ میلیون تومان است. همچنین، هزینه کمک معیشتی ۶۰۰ هزار تومانی به افراد واجد شرایط پرداخت می‌شود.
حمایت‌ها جوابگو نیست!
هزینه‌های توانبخشی در ایران به یکی از چالش‌های جدی برای افراد دارای معلولیت و خانواده‌های آنان تبدیل شده است. با وجود اینکه نهادهای مختلفی از جمله دولت و سازمان بهزیستی به تامین بخشی از این هزینه‌ها می‌پردازند، اما محدودیت‌های موجود در پوشش بیمه و بالا بودن تعرفه‌های درمانی، فشار مالی زیادی به مددجویان وارد می‌کند. در خرداد ۱۴۰۳ کارزاری توسط افراد دارای معلولیت برای اجرای ماده هفت قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت در تامین هزینه‌های توانبخشی راه انداختند.
حتی در ۸ فروردین ۱۴۰۴ خانواده‌های دارای فرزند اتیسم در اعتراض به بالابردن نرخ توانبخشی در نبود بیمه‌های تکمیلی کارزاری راه انداختند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد با توجه به افزایش هزینه‌های توانبخشی در سال جدید حمایت‌هایی که از سمت بیمه‌ها انجام می‌شود کافی نیست و فشار مالی زیادی به مددجویان وارد می‌شود. افزایش هزینه‌های خدماتی مانند فیزیوتراپی و کاردرمانی، به ویژه در شرایطی که مستمری‌ها رشد چندانی نداشته‌اند، نگرانی‌های جدی را ایجاد کرده است.
این وضعیت نشان‌دهنده نیاز به اصلاحات در سیاست‌ها و برنامه‌های حمایتی است.