در جنوب کرمان مرتع ساردوییه که برزگترین و بهترین مرتع این منطقه است، پس از بارشهای سال گذشته شاهد رشد انبود علفها و گیاهان بود و پیشبینی میشد که سالی پر از آتشسوزی را شاهد باشیم، اما سالهاست که اکثر آتشسوزیها در ساردوییه مشکوک هستند. انگار برخی از زمینخواران عامل اصلی آن هستند، در همین زمینه بخشدار ساردوییه گفته امکانات اتشنشانی کمی در اختیار دارند،مدیرکل منابعطبیعی هم از آمادهباش اکیپهای آتشنشانی ادارهاش خبر داده است.
الهام پیپر| بارندگیهای امسال باعث تقویت رشد گونههای مختلف گیاهی و مشخصاً انواع گلها و علفهای موسمی در دشتها، کوهپایهها و مراتع استان (ساردوییه) شده و مناظر بکر و سرسبزی را در نقاط مختلف ایران به وجود آورده است.امسال به دلیل شدت بارشها، گیاهان خودرو، بیش از سالهای دیگر قد کشیدند ولی ادامه حیاتشان در گرمای تابستان که بارندگی چندانی نداشتیم، میسر نبود. به همین دلیل اکثریت قریب به اتفاق این علفزارهای سبز و زیبا به دشتهایی زرد و خشک تبدیل میشوند و مهیای کوچکترین جرقهای برای بزرگترین آتشسوزیها.
از این رو، بیم آن می رود که بعد از سیلهای اخیر بهاری، با آتشسوزیهای مهیب تابستانی در نقاط مختلف کشور مواجه شویم چرا که حجم عظیمی از علفهای بلند و خشک این استعداد را دارند که هم به راحتی شعلهور شوند و هم آتش را به سرعت گسترش دهند. البته صحیح این است که به مردم در این باره آموزشهای لازم داده میشد و مدام این آموزشها را تکرار کرد. از جمله این که امسال بیش از قبل مراقب آتشهایی که در طبیعت روشن میکنیم باشیم و اگر آتشی افروختیم، بعد از اتمام کارمان، از خاموشی صد در صدی آن اطمینان کامل پیدا کنیم. خوب است بدانیم حتی یک تکه زغال بر جای مانده از آتش میتواند هزاران هکتار مرتع و جنگل را به آتش بکشد.حتی یک ته سیگار نیز که در گوشهای از یک علفزار یا جنگل بیفتد، میتواند منشأ اولیه یک آتشسوزی مهیب باشد.
وحشتناکتر از اینها، بطریهای شیشهای است که برخی از ما با بیمبالاتی در طبیعت رها میکنیم غافل از این که این بطریها در مجاورت نور شدید آفتاب همانند ذرهبین عمل کرده و با متمرکز کردن نور خورشید در یک نقطه کانونی، حرارت لازم برای آتش را ایجاد میکنند.اینها و نکات دیگری که اهل فن بهتر میدانند، باید مدام به مردم گوشزد شود تا سبزهزارهای امروز به جهنم آتش فردا تبدیل نشوند.
آتشسوزیهای پی در پی در ساردوییه
دامنهها و ارتفاعات کوههای سربیژن ساردوییه ، مأمن درختان کهنسال اورس و مراتع سرسبز است که زیبائیهای آن نمایی چشمنواز به طبیعت منطقه داده و از سویی نیز وجود این همه زیبایی و آب و هوای مناسب و خنک آن همیشه مردم جنوبی و گرمانشین را به خود جلب کرده و یکی از مناطق مستعد جذب گردشگر است.
یکی از اهالی ساردوییه به«کاغذوطن»میگوید:«سربیژن و ساردوییه به عنوان یکی از سردسیریترین مناطق استان است و بیشترین حجم بافت گیاهی و سرسبزی را نیز به خود اختصاص داده و همین موضوع سبب پدید آمدن جاذبههای گردشگری و همچنین باز شدن چشم طمع سودجویان و زمینخواران بسیاری در این منطقه شده است.»
«سلیمانی» افزود:« این روزها توسعه خانهسازی در مناطق خوش آب و هوای جنوب بخصوص در سربیژن و دلفارد باعث وارد شدن آسیبی شدید به بدنه طبیعت این مناطق شده به گونهای که طبق مستنداتی که سالهای قبل مشاهده شده در مناطق کوهپایهای ، برخی سود جویان با ایجاد آتشسوزیهای عمدی قطع بیرویه درختان و احداث شبانه خانه در این مناطق اقدام به تصرف غیرقانونی و ساخت و ساز کردهاند.»
وی ادامه داد:«حدود سه چهارسال قبل فقط در محدوده سیفآباد سربیژن سه مورد آتشسوزی داشتیم که احتمال عمدی بودن آن زیاد بود.در همین منطقه که بیشترین تصرفات وجود داشت و آتشسوزی هم توسط گردشگران اتفاق میافتاد! ۲۵ هکتار از مراتع سیفآباد سربیژن در چندسال گذشته در آتش سوختند.این آتشسوزی که گفته میشد به دلیل بی احتیاطی گردشگران ایجاد شده چندین هکتار از درختان و بوتههای گیاهان دارویی را به صورت همزمان در سه تپه مشرف به این روستا بلعید که با همت فرماندهی و بسیجیان حوزه شهید رجایی ساردوئیه، پرسنل منابعطبیعی، بخشدار، مردم محلی و تنها خودرو و پرسنل آتشنشانی ساردوییه کنترل شد.»
وی ادامه داد:« در تابستان امسال هم شاهد آتشسوزی در مناطق مختلف ساردوییه بودیم که منابع دولتی میگویند مقصر گردشگران هستند، اما من بعید میدانم فقط گردشگران باعث این اتفاق باشند، کاش مسوولان توجه کنند و در خصوص این موضوع بررسی لازم را به عمل آورند تا دست سودجویان و زمینخوران در این منطقه باز نباشد.»
موانع و دشواریهای مهار آتشسوزی در طبیعت
در بیشتر مواقع مهار آتشسوزیهای رخ داده در دامان طبیعت کار دشواری هستند و حتی در مواردی مانند آتشسوزی اخیر آمازون شاهد این هستیم که علیرغم تجهیز آتشنشانان و به کار بردن تمامی امکانات از سوی آنها، مهار آتشسوزی در جنگلهای منطقه زمان بسیار زیادی به طول انجامیده. دشوار بودن دسترسی،وزش باد، خشکی هوا و حرارت زیاد دما، دود و آلایندگی و کمبود امکانات از مواردی هستند که باعث میشوند خاموش کردن آتش در مراتع به درازا بکشد.»
کشف سرنخهای از عمدی بودن آتشسوزیهای ساردوییه
«حمزه احمدی» مدیرکل منابع طبیعی جنوب کرمان به «کاغذوطن» میگوید:«سال گذشته شاهد بارندگیهای خوبی بودیم و پیشبینی میشد که تابستان سختی از حیث آتشسوزی در پیش رو داشته باشیم.» وی افزود:« بهترین مرتع ییلاقی جنوب کرمان هم در ساردوییه قرار دارد که پوشش گیاهی انبوهی از بوتههای مرتعی را در خود جای داده است و بارندگی امسال هم باعث شد این پوشش انبودهتر شده و در فصل تابستان هم تبدیل به یک انبار باروت شود که مستعد آتشسوزی است. از طرفی هم در چندسال اخیر شاهد ورود بیشتر گردشگران به منطقه ساردوییه بودیم و در تحقیقات انجام شده متوجه شدیم که عامل بیش از 95درصد آتشسوزیها در مراتع این منطقه انسان بوده است.»«احمدی» عنوان کرد:«البته بحث عمدی بودن آتشسوزی در این منطقه را رد نمیکنیم و یک سری سرنخها را نیز بدست آوردیم که بعضی از آتشسوزیها عمدی بوده و در برخی از موارد هم بیدقتی گردشگران و حتی خود بومیها دخیل بوده از جمله آتشسوزی دوروز پیش ساردوییه که از باغ شخصی یکی از اهالی آتشسوزی آغاز و به اراضی ملی نیز سرایت کرد.»
مدیرکل منابعطبیعی جنوب کرمان گفت:«به صورت 24ساعته اکیپهای اطفاحریق را به حالت آمادهباش درآوردیم. در ساردوییه دو اکیپ قرار دادیم تا به محض افتادن اتفاقی، در کوتاهترین زمان خودشان را به محل برسانند تا شاهد خسارات کمتری باشیم. البته در شهر جیرفت نیز در یگان حفاظت شهرستان و اداره کل اکیپها مجهز، آماده وکامل هستند که در صورت بروز حادثه زودتر به محل برسند.»
کمبود امکانات آتشنشانی در ساردوییه
بخشدار ساردوییه به«کاغذوطن»گفت:«در دو روز گذشته شاهد آتشسوزی در مراتع ساردوییه بودیم.» «مهنی» افزود:«برخی افراد سودجو با هدف تصرف اراضی منابعطبیعی و به نوعی زمینخواری اقدام به آتش زدن مراتع کرده و در گوشهای پنهان میشوند.»وی ادامه داد:«دو خودروی آتشنشانی متعلق به منابع طبیعی در منطقه وجود دارد که فوری خودشان را به محل آتشسوزی میرسانند، ما فقط در داخل شهر ساردوییه یک خودروی آتشنشانی داریم و در روستاها اگر اتفاقی بیفتد باز هم از منابع طبیعی کمک میگیریم، اگر بتوانیم سه یا چهار دستگاه آتشنشانی دیگر تامین کنیم وضع خیلی بهتر میشود. البته ماشین آتشنشانی به مناطق کوهستانی نمیتواند برود و کاش مردم کمی بیتشر به منابع طبیعی اهمیت دهند و رعایت کنند.»