گزارش «پیا م ما» از عواقب مصرف مواد مخدر صنعتی / زندگی شیشه ای

هادی کاربخش-
شیشه یک ماده محرک اعتیادآور است که بر خلاف تصور عامه، وابستگی شدید ایجاد می کند و عوارض متعددی هم دارد. کریستال متامفتامین به لحاظ شکل ظاهری خود معمولاً شیشه یا آیس هم نامیده می‌شود، بدون رنگ، بو و دارای کریستال‌های بزرگ است.
شکل ظاهری آن به صورت کریستال سفید و شفافی است که بو ندارد و مزه آن تلخ است و به سادگی در آب یا مشروبات الکی حل می‌شود. به لحاظ شیمیایی، ساختار آن شباهت بسیاری به آمفتامین دارد اما تأثیرات آن بر سیستم اعصاب مرکزی بسیار قوی‌تر است.
این ماده به چهار صورت کشیدنی، استفاده از طریق بینی، خوردنی یا تزریق ممکن است مورد سوء مصرف قرار گیرد. برای کشیدن آن از پایپی شیشه ای که مخصوص اینکار است، لامپ، چراغ خودرو و …. استفاده می کنند.
شیشه این روزها توسط دختران برای لاغری استفاده می شود و آنها نمی دانند که چه اثراتی خواهد داشت، این ماده در قالب داروهای لاغری نیز به فروش می رسد و طبق اعلام کارشناسان، بیشتر داروهای لاغری که در شبکه های ماهواره ای تبلیغ می شوند، حاوی شیشه و آمفتامین هستند ,علی رغم اخطارهای متعدد، این ماده با این توجیه اشتباه که مورفین ندارد و اعتیاد نمی آورد، به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد که ارزان و قابل دسترس بودن آن هم در این افزایش مصرف بی تاثیر نیست.
شیشه، روانگردان و توهم زا
یکی از تصوراتی که موجب سوق داده شدن افراد به شیشه می شود این است که شیشه اعتیاد آور نیست و به راحتی ترک می شود. همین تصور بوده که موجب شده حتی در برخی ورزشگاه ها و به منظور کاهش وزن از این ماده محرک استفاده شود. اما این که این ماده چون مخدر نیست ،کسی که به آن اعتیاد پیدا کرد به راحتی می تواند وابستگی اش را کم کند، اشتباهی بزرگ است.
دکتر محمدرضا قدیرزاده، درمانگر اعتیاد در این رابطه می گوید: شیشه روانگردان و محرک است و درصد توهم زایی و تحرک بخشی آن بالاست. در اصل سیستم مرکزی اعصاب را تحریک و تهییج می کند. شیشه هم روی سیستم سمپاتیک اثر می گذارد و هم روی ترشح ماده ای به اسم دوپامین. در نتیجه موجب کنش های شدید رفتاری می شود.
او ادامه می دهد: برخلاف مخدرهای افیونی مثل تریاک، که مصرف کننده را به سمت سکون و کندی می برند، شیشه معمولا فرد را به سمت پرتحرکی و رفتارهای خشونت امیز سوق می دهد. شیشه باعث افزایش انرژی در فرد و فعالیت بیش از حد می شود. بی خوابی، بالا رفتن درک و حس اعتماد به نفس، و همین ها باعث می شود که فرد احساس ایجاد قدرت بیش از حد در وجودش داشته باشد. در نتیجه احتمال پرخاشگری و دعوا و زد و خورد در این افراد بسیار بالا می رود.
قدیرزاده می گوید: مصرف دوز بالای شیشه معمولا با رفتارهایی مثل خشونت، اضطراب، بیخوابی، اغتشاش شعور، افزایش و نا منظم شدن ضربان قلب،افزایش فشار خون ، صدمه دیدن رگ‌های مغزی ناشی از سکته مغزی وافزایش دمای بدن و تشنج همراه است. مواردی را هم داشتیم که بعد از حتی یک مرتبه مصرف فرد دچار علائم روان پریشی و جنون شده است.
خشونت، امری رایج در بین شیشه ای ها
قدیرزاده، درمانگر اعتیاد در این رابطه می گوید: معمولا توهمات آن ها به صورت شنیداری، دیداری، و برخی مواقع به صورت توهمات پوستی یا حسی است. یعنی فکر می کنند یک حشره از زیر پوستشان دارد حرکت می کند و می خزد. در نتیجه شروع می کنند به سوراخ کردن پوستشان برای بیرون آوردن این حشره. زخم های باز و عفونت در دست های این ها وجود دارد. مصرف مداوم آن موجب سوءظن و خشونت می شود. کاهش شدید حافظه پیدا می کنند. توهم های شنوایی و بینایی، افسردگی و اختلالات روانی دیگر را هم به دنبال دارد.
او با اشاره به این که مصرف شیشه طبق آمار ستاد مبارزه با مواد مخدر، دومین ماده مصرفی در کشور بعد از تریاک است می گوید: این شاید دلیل این باشد که ما رفتارهای خشونت آمیز در مصرف کنندگان شیشه را نسبت به مخدرها بیشتر می بینیم. یعنی کسانی که برای مثال تریاک مصرف می کنند، خشونت کمتری در آن ها به وجود می آید اما در بین شیشه ای ها توهم ها و هذیان ها خصوصا نسبت به همسر بسیار زیاد است.
اما دیلمی زاده، مدیرعامل موسسه تولدی دوباره به این که آمار جنایت در بین معتادان بیشتراز سایر افراد است اعتقاد ندارد. او به خبرآنلاین می گوید: من واقعا اعتقاد ندارم که اکثر جنایت ها را شیشه ای ها انجام می دهند. هیچ امار و مستندات علمی برای اثبات این موضوع وجود ندارد.
راه و رسم نگهداری از معتاد
محمدرضا قدیرزاده، درمانگر اعتیاد در این باره می گوید: متاسفانه خانواده ها نمی دانند با فرد شیشه ای چه کار کنند. اولا شاید قانون برای حمایت از این افراد برنامه ای ندارد. حتی اگر این فرد دستگیر شود، چه بسا بعد از یک ماه آزاد شود و به زندگی قبل برگردد. از آن طرف مراکز نگهداری برای این افراد تقریبا وجود ندارد. زندان ها تمایل ندارند که این افراد را نگه دارند. مراکز ماده ۱۶ که معتادان را به اجبار نگهداری می کنند معمولا در شهرها کم است و بعضا مسائل و مشکلات اجرایی در آن ها وجود دارد.
او ادامه می دهد: همه این ها باعث شده که خانواده ها ندانند با این افراد چه کار کنند و این بار به این دلیل که خانواده نمی داند چه برخوردی باید با فرد داشته باشد، خشونت از جانب خانواده اعمال شود.
این درمانگر اعتیاد به اشتباهاتی که خانواده ها در برخورد با معتاد مرتکب می شوند اشاره می کند و می گوید: یکی از کارهایی که خانواده ها در این مواقع انجام می دهند، تماس با کمپ های غیرمجاز است. این کمپ ها به صورت اجباری افراد را نگهداری می کنندو عملا به این معناست که فرد می آید همسر یا فرزندش را زندانی می کند. این ها جزو حقایق کشور ماست و کمپ های اجباری بسیار زیادی داریم که بدون مجوز معتادان را نگهداری می کنند.
به گفته او، این راه ها، راه درمان نیست چرا که معمولا در این کمپ ها با فرد دارای اعتیاد رفتارهای بدی انجام می شود و آسیب های روانی و جسمی بسیاری به او تحمیل می شود. به گفته قدیرزاده حتی مواردی وجود داشته که در این کمپ ها بر اثر این خشونت ها فرد معتاد فوت شده و پرونده وارد سیستم قضایی شده است.
نحوه برخورد با بیمار شیشه ای
محمدرضا قدیرزاده، درمانگر اعتیاد در مورد راه های درمان معتاد به شیشه می گوید: اولین کاری که باید بکنیم این است که علائم مصرف شیشه را بشناسیم. خیلی وقت ها خانواده ها زمانی متوجه علائم اعتیاد می شوند که چندین سال از اعتیاد گذشته و این بسیار بد است. چرا که زمان ترک طولانی تر می شود و درمان سخت تر. علائم مصرف را باید بدانیم و همان اوایل به بحث درمان ورود کنیم.
او ادامه می دهد: دومین نکته مهم این است که خانواده ها برای بحث های پیشگیری بیشتر اقدام کنند. اگر واقعا می دانند جوانشان مستعد است که به سمت مواد برود، مثلا دارد سیگار یا قلیان می کشد، یا الکل می خورد، رفتارهای عجیب و غریب از او سر می زند، باید به او مشکوک شوند. هوای فرزندشان را داشته باشند، رابطه شان را بهبود ببخشند که اگر فرزند یا همسر در آستانه ورود به این دنیاست و تفننی مصرف می کند، زودتر متوجه شوند که او به این راه ادامه ندهد.
به گفته این درمانگر اعتیاد، هر چه این فاصله بیشتر شود و طول مدت مصرف بیشتر شود، درمان سخت تر می شودو او می گوید: این طور نیست که بگوییم اعتیاد به شیشه درمان ندارد و خوشبختانه خود من تعداد زیادی بیمار شیشه ای داشتم که درمان شدند اما هر چه مدت زمان مصرف بیشتر باشد و مصرف ترکیبی تر باشد و از آن طرف حمایت خانواده ها ضعیف تر باشد، درمان هم سخت تر شده است.
دیلمی زاده ادامه می دهد: در شرایطی که معتاد شیشه ای پرخاشگر داریم، گمان می کنیم که باید بالاجبار و به زور مجبور به ترک کنیم چون خشونت دارد و ممکن است به ما آسیب بزند و ممکن است آبروی ما را ببرد. و کاری که خانواده ها به اشتباه طی این سال ها دارند انجام می دهند، معتادشان را به یکی از مراکز اجباری سوق می دهند و بیمار را خشمگین تر می کنند و یک قدم ماشین پرسرعتشان به ماشین معتادشان نزدیک تر می شود. در حالی که خانواده معتاد باید بداند همین که بتواند در معتادش انگیزه ایجاد کند و معتاد را به سمت درمان سوق بدهد، مهم است و این یادگیری باید از خانواده شروع شود. این کارشناس حوزه اعتیاد می گوید: ما مداخلات بسیار زیاد علمی را داریم که می تواند در جمع و بستر خانواده کمک کننده این باشد که انگیزه معتاد را به سمت درمان بالا ببرد و معتاد به صورت داوطلبانه گام بردارد. اگر از راهش وارد شویم، فرد معتاد با کمک یک مداخله گر متخصص برای ورود به درمان تسلیم می شود.
دیلمی زاده می افزاید: یک اشتباه بزرگ این است که همه تقصیرها را به سمت معتاد می بریم و می خواهیم راه حل را از معتاد شروع کنیم. در حالی که برای درمان و بهبود یک معتاد همه با هم از جمله خانواده و محیطی که معتاد در آن کار و زندگی می کند باید برای سیستم درمانی اقدام می کنند.
علایم مصرف شیشه
شیشه این روزها به ماده مخدر پرمصرف جوانان تبدیل شده ماده ای خطرناک که مصرف کننده آن دچار علائمی همچون لرز، تعرق، بیش فعالی و تشویش ذهن می‌شود.
از آنجا که حالت «تحمل» در برابر تأثیرات متامفتامین ظرف چند دقیقه به وجود می‌آید، یعنی آن که آثار خوشایند آن قبل از آنکه غلظت ماده در خون کاهش یابد از بین می‌رود، فرد مصرف‌کننده سعی می‌کند تا به مصرف مکرر و در فواصل کوتاه خود را در حالت «سرحالی» نگه دارد.
۱-گشادی مردمک چشم۲- تعرق۳- بر افروختگی و قرمزی پوست۴- خشکی دهان۵- لرز۶- افزایش انرژی یا بیش‌فعالی-۷ تشویش ذهن از علائم مشخص مصرف این ماده است.
نکته آخر
افزایش مصرف مواد مخدر و شیوع آن در بین جوانان از یک سو و ارتباط داشتن برخی خشونت ها و جنایات به عوارض مصرف این مواد از سوی دیگر زنگ خطر بزرگی را به صدا در می آورد که می بایست نهادهای کوچکتر فرهنگی اجتماعی آموزشی مثل خانواده و مدرسه علاوه بر امید داشتن به برنامه ریزی های کلان در مورد کنترل شیوع مواد مخدر و اقدامات بزرگ فرهنگی، خودشان برای پیشگیری از عوارض گسترده اعتیاد کمر همت ببندیم.