مارپله ردیف بودجه تالاب جازموریان

الهام پی‌پر| جازموریان نیازمند درمان مناسبی است تا دوباره احیا شود. تاکنون برنامه‌های مختلفی برای این تالاب در نظر گرفته شده که به سرانجام نرسیده‌اند. دریافت ردیف بودجه برای این تالاب نیز سالهاست که در حد یک وعده باقی مانده است. مرجان شاکری مدیرکل محیط زیست استان کرمان می‌گوید که سالهاست پیگیر دریافت ردیف بودجه برای این تالاب است اما در این مسیر همیشه دچار چالش‌هایی بوده که امیدوار است اکنون از خوان هفتم گذر کند و به ثمر برسد. در همین راستا گفت و گویی داشتیم با مرجان شاکری مدیرکل محیط زیست استان کرمان که خواندن آن خالی از لطف نیست.

خانم شاکری سالهاست که قول تخصیص ردیف اعتباری به تالاب جازموریان داده شده اما این مساله هم مثل دیگر قول‌ها در حد وعده مانده است محیط زیست در این زمینه چه پاسخی دارد؟

از سال 96 به دنبال دریافت یک ردیف اعتباری برای تالاب جازموریان هستیم و این پروسه به دلیل وجود برخی مشکلات طولانی شده است که امیدواریم امسال موفق به حل آن شویم. در سفری که سال 97 آقای نوبخت به جنوب استان داشت در خصوص تالاب جازموریان با وی صحبت کردیم و قرار شد که ردیف اعتباری برای آن دیده شود.
در این راستا متوجه شدیم که مطالعات مربوط به این مسأله انجام نشده در حالی که این مطالعات در سال 95 شروع و به جهاد دانشگاهی سپرده شده بود که بصورت پایلوت این کار را انجام دهد تا طرح تکمیلی انجام شود. متاسفانه در همین حین بود که به تعویض کادر مدیریت جهاددانشگاهی نیز برخوردیم و آقای کامیاب از این نهاد رفت.
کاری که قرار بود به بودجه 1400 برسد دچار چالش شد. البته قرار بود این طرح ابتدا در شورای برنامه ریزی استان سیستان‌وبلوچستان مطرح و رأی بیاورد سپس در کرمان نیز مورد بحث قرار گیرد تا آنجا نیز رأی بیاورد، اما تمامی عوامل درگیر پروژه یک‌باره تغییر کردند. هیچ‌کس نبود این طرح را پیگیری کند. در همین حین در استانداری نیز تغییراتی اتفاق افتاد و کار آنطور که ما می‌خواستیم پیش نرفت و ردیف اعتباری نیز در نظر گرفته نشد. البته به تازگی با روی کار آمدن آقای زینی‌وند به عنوان استاندار جدید کرمان با وی در خصوص اهمیت مساله تالاب جازموریان صحبت کردم و با توجه به اینکه ایشان به مسائل زیست محیطی دید بازی دارند گفتند موضوع حائز اهمیت است و در دستور کار برای پیگیری بگذارید.
پس از پذیرفتن طرح توسط استاندار من از جهاددانشگاهی تقاضا کردم که گزارشی را «در هفته اول انتساب ایشان» به دفتر استاندار ارائه دهند و تا جایی این طرح را پیش بردیم که معاونت دریایی سازمان محیط‌زیست موافقت کرد از سرجمع اعتبارات تالاب های سطح کشور ردیف هرچند کوچکی برای این تالاب تعریف کنند تا در دولت‌های بعدی هم ماندگار شود، اما این بار مجلس به لوایحی که قرار بود تغییر کند واکنش نشان داد و گفتند تغییراتی پیدا نکند، قرار شد سازمان محیط زیست در مورد این مساله به شکل داخلی تصمیم گیری کند.

نگاه سازمان محیط زیست و دیگر نهادهای مربوط به تالاب جازموریان آیا نگاه به یک تالاب واقعی است؟

تالاب جازموریان بیش از دو دهه درگیر خشکسالی است و در یک مقطع وزارت نیرو « درست در همان سالی که ما در محضر آقای نوبخت از این طرح دفاع می کردیم» اینجا را بعنوان تالاب نمی پذیرفتند و قبول نداشتند حتی می‌گفتند این در واقع زاییده ذهن محیط‌زیستی‌هاست که این تالاب وجود دارد، فقط چون این تالاب فصلی است و چیزی نبود که مثل یک دریاچه پر آب باشد تا آن‌ها آن را به عنوان تالاب بپذیرند. تعریف تالاب در نزد محیط‌زیستی‌ها با تعریف تالاب در نزد آنها تفاوت داشت تا ما توانستیم این تفاوت را تفهیم کنیم. البته در دولت‌های قبل هم اصلا به آن توجه نشده بود و هیچ‌کس به این مساله فکر نمی‌کرد تا زمانی که آقای دکتر کلانتری وارد سیستم سازمان محیط‌زیست شد، قبل از ایشان در مورد گردوغبار بررسی‌هایی شده بود و پس از ورود وی به سیستم به‌شدت در مورد مسائل مربوط به آب و عواملی که می‌تواند موجب بحران آب شود واکنش نشان داده شد و تالاب ها از اهمیت ویژه ای برخوردار شدند به طوری‌که معاونت دریایی شکل گرفته در سازمان محیط زیست به دلیل ضرورت نگاه کردن به منابع آبی به عنوان اصل محیط‌طبیعی به دو معاونت تفکیک شد و معاونت دریایی، آب‌ها و سرزمین و … یک‌دفعه کاملا جدا شد و یک مرکز به‌عنوان مرکز تالاب ها در سازمان محیط زیست با یک مدیرکل مجزا شکل گرفت و از آن زمان تالاب ها در اولویت قرار گرفتند و قرار شد به عنوان سیستم‌های اکولوژیکی که باید روی آنها کار انجام داد کارهایی انجام شود تا تالاب ها احیا شوند.

آیا می‌توان امیدوار بود پس از احیای این تالاب شاهد رونق صیادی و مشاغل این چنینی در تالاب جازموریان باشیم؟

تالاب‌های زیادی در کشور وجود دارد که جازموریان فقط یکی از این‌هاست، اکنون برای این تالاب در ابتداییات مانده‌ایم زیرا حوزه بسیار گسترده‌ای است و نزدیک به شش هزار کیلومتر مربع مساحت دارد. سال گذشته ما معتقد بودیم این تالاب صددرصد آبگیری شده اما اهالی بسیار قدیمی رودبار می‌گفتند که یک روستایی که 5 کیلومتر با آب فاصله دارد در سال‌های ترسالی گذشته در ساحل تالاب قرار می گرفته و الان 5 کیلومتر با ساحل فاصله دارد.
این مسوول ادامه داد: یک عده بیرون از گود برای ما نسخه می‌پیچند و می‌گویند اگر این تالاب احیا شود مردم به صیادی و ..می‌پردازند در حالی که این یک تالاب کاملا کم عمق است و صیادی در آن معنا ندارد، هیچ وقت هم مرکز صیادی نبوده است. تنها اثری که داشته منابع آب زیرزمینی ما را تقویت می‌کرده و پوشش گیاهی فوق العاده‌ای داشته به طوری که به‌عنوان انبار علوفه ایران از آن نام برده می‌شده است.

مهم‌‌ترین مساله زیست محیطی استان کرمان چیست؟

مهم‌ترین مشکل زیست‌محیطی استان کرمان؛ بحران آب است. تغییر کیفیت آب، بالا رفتن ec و افزایش فلزات سنگین در برخی نقاط نتیجه استفاده بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی ماست و منابع آب سطحی ما نیز کم بوده و مثل استان‌های پرآبی نظیر کهکیلویه و بویراحمد آب نداشتیم ولی نمی‌توانیم بگوییم اصلا نداشتیم بلکه مدیریت منابع آبی در استان بسیار ضعیف بوده اما بر کشاورزی تاکید کردند آن هم کشاورزی‌های کم بازدهی که آب زیادی استفاده می‌کردند و این باعث شد تا فشار مضاعفی به منابع آب زیرزمینی بیاید.
به‌یاد دارم زمانی که در بم زلزله شد صدایی از شفیعی فرماندار بم منتشر شد که به آقای کریمی استاندار وقت می‌گفت:« چیزی به عنوان بم در جغرافیای ایران وجود ندارد »؛ ما هم اگر با همین فرمان جلو برویم شاید مدت زیادی طول نکشد و ما در عمر خودمان ببینیم که جایی به عنوان کرمان در جغرافیای کشور ایران وجود ندارد.
باید نحوه مصرف را اصلاح و مدیریت آب را تقویت کنیم. نقاط ضعف را شناسایی و سند سازگاری با آب را اجرایی کنیم برداشت‌های بی رویه را قطع کنیم و وزارت نیرو نیز حقابه ها را تخصیص دهد اصلا به هر ترتیبی که شده باید حقابه زیست‎‌محیطی را لحاظ کند همانطور که به صورت طولانی مدت این بلا را بر سر طبیعت آوردیم یواش یواش به صورت یک درمان بلندمدت سعی کنیم آن را احیا کنیم.

نقش سدها در خشک شدن تالاب جازموریان چیست؟

هم اکنون یازده‌هزار حلقه چاه غیرمجاز در رودبار داریم علاوه بر این سد جیرفت را داریم و سدهای دیگری مثل سد بافت و صفارود حتی سدهای خاکی که برای کنترل سیلاب‌ها احداث شده اند، باید مورد بررسی قرار گیرند که چه اثراتی بر این تالاب دارند با توجه به بعد فاصله ای که از سد جیرفت تا تالاب است چه اتفاقاتی می افتد؟ اگر مثل دو سال گذشته سال‌های ترسالی نداشته باشیم کانون‌های ریزگرد چه وضعیتی خواهند داشت. زمانی که باران‌های سیل‌آسا می‌آید کسی به این مساله توجه نمی‌کند باران سیل آسا سبب شسته شدن ماسه‌های ریزدانه و حمل این‌ها به مرکز جازموریان می‌شود و برای تثبیت و رسوب آنها که به مرور زمان خشک شده و با اندک بادی بلند می‌شوند و گردوغبار و طوفان شن که اخیرا شاهد نمونه‌ای از آن بودیم که کشاورزان را دچار یاس و ناامیدی کرد از جمله تبعات آن هستند . باید به این بیندیشیم آیا قبل از ورود این سیلاب‌ها برنامه ریزی برای تثبیت شن‌ها داریم؟ این‌ها نیاز به برنامه ریزی دارد.
جلسه‌ای دو روز قبل به همراه زینی‌وند استاندار کرمان با آقای کلانتری داشتیم که موضوع آن در خصوص سفر آقای دکتر نوبخت به کرمان طی روزهای آینده بود تا درخواست‌های استان را در نظر بگیریم. مرزهای اکولوژیک ربطی به مرزهای سیاسی ندارند بخشی از منطقه بهرام گور فارس در کرمان است و فارس آن را مدیریت می‌کند، در مورد تالاب جازموریان هم در سایت سازمان محیط‌زیست مدیریت و پیگیری مطالبات، حقابه‌ها و ذی‌نفعانش که در حوزه سیستان و بلوچستان و کرمان است به استان کرمان واگذار شده است. از طریق دبیرخانه‌ای که در کرمان مستقر است و در طول سه چهار سال گذشته پیگیری‌های زیادی داشتیم و اکنون برای تخصیص اعتبارات در حال رایزنی هستیم تا ردیف بودجه مجزایی نیز برای این قضیه تعریف شود.