زنگ هشدار نابودی مرکبات جنوب کرمان | خطر در کمین معیشت کشاورزان و امنیت غذایی

به گزارش کرمان نو، اثرات تغییراقلیم در همه‌جا سایه افکنده است. بحران‌های مختلفی را به گردن تغییر اقلیم انداخته‌اند از آلودگی هوا تا ریزگرد و خشک‌شدن حوضه‌های آبریز و حتی تشدید بسیاری از عوامل بیماری‌زا در درختان و انسان هم در زمره آثار تغییر اقلیم در جهان قرار گرفته است.
انسان ناتوان از مقابله با این پدیده گریزی برای سازش ندارد و ناچار به همسو کردن زندگی خود با تغییرات است.
عارضه‌هایی در درختان میوه‌دار منجر به خسارت هنگفتی به تولیدات کشاورزی شده که از پس سال‌ها تحقیق، کارشناسان عامل خاصی برای آنها پیدا نکردند و حدس و گمان کارشناسان علت را به تغییراقلیم مرتبط می‌دانند. از جمله این عارضه‌ها خشکیدگی خوشه در خرما و بیماری زوال در مرکبات است.
اثرات تغییر اقلیم بر تولیدات کشاورزی
خرما و مرکبات ۲ محصول اصلی و راهبُردی در جنوب کرمان هستند و علاوه بر اینکه معیشت مردمان منطقه به آن وابسته‌اند، در نگاه به اهمیت امنیت غذایی سطح تولید این محصولات در این منطقه نقش پررنگی در تأمین غذا و مایحتاج کشور دارد و در برهه‌های از زمان چون دم عید بازار کشور وابسته به تولید این خطه از کشور است.
جنوب کرمان رتبه سوم تولید مرکبات در کشور را دارد و این محصول حدود ۳۲ هزار هکتار را به خود اختصاص داده که سالانه از این سطح حدود ۵۵۰ هزار تن محصول روانه بازار می‌شود این آمار و ارقام از زبان رئیس سازمان جهاد کشاورزی در جشنواره‌ای به نام مرکبات در جیرفت نقل شده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان در آن جلسه هم اشاره کرده است که اگر چالش‌های پیش روی مرکبات حل نشود ممکن است کمتر از یک دهه دیگر این محصولات را نداشته باشیم.

زوال مرکبات سنگ بزرگ پیش پای باغداران
زوال مرکبات بیماری نوظهور در طی سال‌های اخیر گسترش چشمگیری داشته و خسارت زیادی به مرکبات این منطقه وارد نموده است. به‌طوری‌که با علائمی چون پوسیدگی ریشه‌ها و زوال سریع درختان در فصل تابستان یا رنگ‌پریدگی، عدم جوانه‌زنی به همراه کاهش رشد رویشی و توقف رشد درخت در فصل زمستان درخت را از پا در می‌آورد و یکی از چالش‌های بزرگ پیش پای باغداران است.
مسئول اتاق اصناف کشاورزی جنوب کرمان تأثیر زوال را در باغات مناطق کوهستانی بیشتر می‌داند. محمدعلی پیراسته که خود نیز مالک یکی از باغ‌های مرکبات در منطقه کوهستانی بخش جبالبارز جیرفت است رشد بیماری‌های مختلف روی تولیدات کشاورزی را در چند سال اخیر افزایشی می‌داند و می‌گوید: سنوات گذشته زوال مرکبات در سطح یک هکتار، یک درخت را از پا در میاورد؛ ولی الان ۲۰ تا ۵۰ درخت در یک هکتار گرفتار زوال شده و از چرخه تولید حذف می‌شود.
پیراسته می‌گوید: یکی از باغداران بزرگ منطقه در سال گذشته حدود ۲ هزار درخت را از باغ خود را حذف کرد و این یعنی فاجعه در حال رخ‌دادن است.
رنج زیاد تولید در نبود توجه مسوولان
متاسفانه درحالی‌که در دنیا با رشد علم روبرو هستیم ما در این موضوع هنوز در ابتدای راه مانده‌ایم آن هم در منطقه‌ای که در تولید مرکبات حرف برای گفتن دارد و در کنار رتبه سوم تولید رتبه اول کیفیت را از آن خود داریم؛ اما این تولید با دست‌خالی بدون حمایت و توجه مسئولان ذی‌ربط به‌سختی صورت می‌گیرد.
این فعال حوزه کشاورزی ادامه داد: تولیدکننده از کاشت، داشت تا روز برداشت آسودگی ندارد و به‌واقع کشاورز رها شده و برای حل مشکلات حوزه کشاورزی مسئولان هیچ قدمی بر نمی‌دارند.
این باغدار ادامه داد: زوال مرکبات در مناطق مختلف تأثیر متفاوتی داشته است و در بعضی باغات به‌صورت مرگ تدریجی رخ‌داده است.
آینده مبهم مرکبات در جنوب کرمان
او بیان داشت: صادقانه بگویم به آینده مرکبات نمی‌توانیم امیدوار باشیم، مشکلات باغداران زیاد است و گسترش زوال بیشتر از قبل است کشاورزان در خط اول تولید تنها هستند درحالی‌که در مقام سوم حجم تولید و مقام اول کیفیت محصول قرار داریم.
او درخت را ثمره و حاصل یک‌عمر باغدار می‌داند و می‌گوید: مسئولان هم توجه خاصی ندارند و یا درگیر مسائل دیگری غیر از تولید در بخش کشاورزی هستند.
آن طورکه رئیس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان می‌گوید: عارضه زوال مرکبات در دو نوع تدریجی و سریع در درختان دیده می‌شود و شیوع آن در مناطق کوهستانی و در برخی پایه‌ها بیشتر دیده شده.
احمد احمدپور بیان می‌کند: عامل این عارضه مشخصاً معلوم نیست که فیزیولوژیک است یا بیماری و در مرکز تحقیقات کشاورزی منطقه هم تحقیقاتی روی این موضوع به‌صورت ویژه در حال انجام است.
او که درگیری درختان منطقه گمرکان و امگز را در منطقه زیاد می‌داند، می‌گوید: گسترش بیماری در باغات تا حدودی به‌به مدیریت باغ هم‌بستگی دارد و عارضه در درختانی که رسیدگی بهتری دارند کمتر دیده می‌شود.
تولید نهال سالم برای کاهش آلودگی
رئیس سازمان جهاد کشاورزی در جواب این سؤال که چه اقدامی برای کاهش شیوع بیماری انجام‌گرفته است، بیان داشت: باغ مادری مرکبات را با هدف تهیه نهال سالم روی کار آوردیم. با تولید این نهال‌ سالم و در اختیار قراردادن آنها به باغداران کانون‌های آلودگی کمتر می‌شود .
احمدپورادامه می‌دهد: به‌زودی با اتمام ساخت مجموعه که پایان امسال است، نهال‌های سالم که هسته اولیه آنها از اسپانیا می‌آیند، نیاز جنوب کرمان را به پیوندک و نهال سالم برطرف می‌شود.
او اعتقاد دارد که در فاز ابتدایی این پیوندک نیاز کل جنوب را برطرف می کند و در آینده هم افزایش تولید سالانه به ۴۰۰ هزار نهال هم می‌رسد.
دولت به کمک باغداران بیاید
احمد احمدپور استفاده از سایبان‌های باغی را در باغات ضروری می‌داند و اظهار داشت: با استفاده از آن می‌توان اثرات تغییر اقلیم را کاهش داد و مدیریت کرد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان در صحبت‌های خود کنترل و مدیریت این بیماری را منوط به مدیریت باغدارمی‌داند و می‌گوید پیگیرهستیم که بتوانیم کمک دولت را در تهیه سایبان‌ها جلب کنیم.
احمد آئین، رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی جنوب استان کرمان نیز در گفتگو با “کاغذوطن” از کار تحقیقاتی کارشناسان این مرکز روی عامل نوع سریع زوال خبر می‌دهد و او نیز به این مورد اشاره کرد که در نوع تدریجی که شیوع کمتری هم دارد به نتایجی رسیده‌ایم و می‌توانیم با تمهیداتی که مدیریتی هم هستند درخت را نجات دهیم اما در نوع سریع آن هنوز در مرحله تحقیق هستیم و البته همین نوع سریع در یک سال اخیر تعداد زیادی از درختان را درگیر کرده است.
اظهارنظر مسئولان بخش کشاورزی نشان از این دارد که باغداران برای مقابله با عارضه‌هایی که به تغییر اقلیم نسبت داده می‌شوند باید هزینه کنند. باغداران کمرشان در زیر بار هزینه‌های تولید خم شده و به کمک و حمایت بخش دولتی نیاز دارند. تولید کشاورزی تاثیر مستقیم در امنیت غذایی دارد و این تولید در سایه تغییرات اقلیمی سخت و دشوار شده و علاوه بر اینکه قیمت تمام شده محصول را زیاد می‌کند باغدار هم از عهده تأمین هزینه‌های نگهداری درختان بر نمی‌آید.