بی‌خوابی‌های بدون بازدهی در شب امتحان

مصرف قرص‌های شب امتحانی این روزها بین دانشجویان و دانش‌آموزان شایع شده است که برای افزایش تمرکز و بیدار ماندن در شب امتحان روی به مصرف این قرص‌ها می‌آورد اما از عوارض ناشی از مصرف قرص‌ها و اعتیاد به آن‌ها بی اطلاع هستند.

این افراد گمان می‌کنند که مصرف این داروها باعث افزایش تمرکز آن‌ها در درس‌ خواندن و امتحان دادن می‌شود اما این دارو‌ها فقط موجب افزایش دوپامین در بدن شده و احساس سرخوشی به فرد دست می‌دهد.

یزدانی متخصص اعصاب و روان در پاسخ به این سوال که آیا با مصرف این داروها بر تمرکز فرد تاثیر می‌گذارد؟ به «کرمان‌نو» می‌گوید: در افرادی که دچار بیماری‌های خاص هستند مصرف این داروها موجب بهبود می‌شود اما در افرادی که از این قرص‌ها را بدون بیماری مصرف می‌کنند در دوزهای پایین موجب بی‌خوابی در فرد می‌شود و به علت ترشح دوپامین بیش از اندازه فرد دچار سرخوشی می‌شود.

عضوهیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان ادامه داد: افرادی که این قرص را به عنوان قرص شب امتحانی مصرف می‌کنند به علت اختلال در خواب شبانه، نمی‌توانند در طول روز تمرکز کافی را داشته باشند و اگر کسی خواب شب خود را مختل کند در طول روز هم دچار عدم تمرکز می‌شود.

وی ادامه داد: این داروها تاثیری در افزایش تمرکز نقش ندارند و حتی ممکن است با مصرف داروهای محرک دچار عوارض بعد از مصرف شوند زیرا این افراد کمبود دوپامین در بدن ندارد که بخواهد با مصرف این داروها جبران شود.

یزدانی در مورد موارد مصرف این داروها به کرمان‌نو گفت: داروهای محرک مانند متیل‌فنیدیت که ریتالین و کپسول ویاس یکی از ترکیبات این دارو است، برای افرادی است که قبل از 12 سالگی دچار پیش‌فعالی و نقص توجه و تمرکز هستند.

فوق تخصص روانپزشکی کودک ونوجوان افزود: از علائم دیگر می‌توان به تکانشگری اشاره کرد یعنی فرد رفتارهایی انجام می‌دهد که خیلی به نتیجه کار فکر نمی‌کند و عجولانه عمل می‌کند. در مورد نقص توجه و تمرکز هم می‌توان گفت که افرادی در کارهایی که مایل به انجام دادن آن کار هستند توجه و تمرکز لازم را دارند اما در بقیه کارها مانند درس خواندن، نمی‌توانند به خوبی تمرکز کنند.

وی ادامه داد: اگر فرد قبل از 12 سالگی دچار این علائم شود در 60 درصد موارد امکان دارد تا بزرگسالی هم دچار این نقص‌ها باشند. کمبود دوپامین علت بیماری پیش فعالی یا عدم تمرکز و توجه است و این داروهای محرک با فعالیت شیمیایی در مغز باعث آزاد شدن دوپامین در بدن شده و کمبود دوپامین را جبران می‌کند.

متخصص اعصاب روان عنوان کرد: اما در کسانی که دچار این بیماری نیستند و این داروها را مصرف می‌کنند باعث می‌شود در بدن فرد دوپامین بیشتری ترشح شود که مقداری حالت سرخوشی برای فرد به همراه دارد.

عضوهیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان در مورد مصرف خودسرانه این داروها می‌گوید: مصرف مداوم این داروها سبب می‌شود که بدن فرد به این داروها تحمل پیدا کند و برای اینکه مانند قبل دوپامین بیشتری ترشح کند باید دوز دارو یا میزان مصرف دارو افزایش پیدا کند که می‌تواند زمینه‌ساز اعتیاد به قرص‌های محرک باشد.

وی ادامه داد: در مواردی که افزایش دوز مصرفی را به همراه داشته باشد ممکن است فرد دچار تحریک پذیری بیش از حد، سردرد، سرگیجه، حالت تهوع باشد و یا روی ضربان قلب فرد تاثیر بگذارد و ضربان قلب فرد بالا رود و در طولانی مدت ممکن باعث ایجاد بیماری‌هایی از جمله بیماری‌های قلبی یا فشار خون شود.

یزدانی هشدار داد: در دوزهای مصرفی بالا امکان به وجود آمدن روان‌پریشی یا هذیان گویی نیز وجود دارد و مصرف بدون دستور پزشک سبب بی‌اشتهایی و بی‌خوابی‌های شدید شود.

بیدار ماندن و درس خواندن با بازدهی کم

وی ادامه داد:‌ متاسفانه این داروهای تبدیل به قرص‌های شب امتحان شدند یا در بعضی موارد امکان دارد که رانندگان از این داروها استفاده کنند.

این متخصص اعصاب  روان گفت:‌ به طور مثال دانشجوها یا دانش‌آموزانی که شب این قرص را مصرف می‌کنند ممکن است که شب تا صبح بیدار باشند اما درس خواندن آن‌ها بازدهی بالایی ندارد و می‌توانند ۲ ساعت در طول روز برای درس خواندن وقت بگذارند که بازدهی بالاتری دارد و دچار عدم تمرکز هم در طول روز نمی‌شوند.

عضوهیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان  در مورد موارد مصرف این داروها گفت: در تجویز دکتر و برای کسانی که دچار بیماری باشند این داروها معمولا صبح‌ها یا عصرها تجویز می‌شوند و خوردن این دارو در شب اصلا پیشنهاد نمی‌شود زیرا هیچ استراحتی نمی‌تواند اثر خواب شب را برای بدن انسان داشته باشد.

ریتالین، ماده مخدر شیشه نیست

وی در پاسخ به این سوال که آیا ریتالین یا داروهای محرک همان ماده مخدر شیشه است یا خیر گفت: بعضی افراد می‌گوید که این داروها همان ماده مخدر شیشه است اما این ماده مخدر از ترکیبات مت آمفتامین است ولی این داروها متیل‌فنیدیت هستند که باهم تفاوت دارد.

یزدانی متخصص اعصاب و روان گفت: توصیه ما این است افرادی که دارای پرخوابی هستند یا کمبود توجه و تمرکز دارند به پزشک مراجعه کنند و پزشک مربوطه طبق رفتارها و حالات بیمار، دارو تجویز می‌کند.

یزدانی در پایان توصیه کرد که تمام افرادی که برای شب بیداری این داروها را مصرف می‌کنند باید بدانند که مصرف خودسرانه داروهای محرک موجب ایجاد اعتیاد و عوارض شدیدی مانند روان‌پریشی در فرد می‌شود.