ناگفته‌هایی از زلزله بم
در پنجم دی ۱۳۸۲ زمین‌لرزه‌ای به بزرگی 6/6 ریشتر، شهرستان بم و حوالی آن در ۲۰۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر کرمان را به مدت 12 ثانیه لرزاند. بر اساس آمار رسمی تعداد جان‌باختگان این زلزله حدود 30 هزار نفر و طبق آمار غیررسمی حدود 60 هزار نفر اعلام شد.
با وجودی که بعضی از مردم از ساعت 24 همان شب زلزله کمابیش به‌خاطر چند پیش‌لرزه بیدار مانده بودند، ولی عملاً حدود یک‌سوم از جمعیت شهر بم در این رخداد جان خود را از دست دادند و به همین تعداد هم آسیب‌های مختلف فیزیکی و روانی متحمل شدند.
می‌توان به جرات گفت فاجعه این زمین‌لرزه در سده گذشته ایران بی‌مانند بوده است. زمین‌لرزه‌ای که به گفته علی شفیعی، فرماندار وقت بم به لحاظ گستردگی فاجعه و تخریب‌ها، بسیار شدیدتر از زلزله کرمانشاه و زرند بوده و قابل قیاس با آنها نیست. درباره خسارت‌های ناشی از این زمین‌لرزه می‌توان به نظریات کارشناسان حوزه زمین‌شناسی نیز اشاره کرد. به اعتقاد این محققان، کانون زلزله بم در نزدیکی تمرکز جمعیتی قرار داشته و از آنجا که این زمین‌لرزه در بامداد رخ داد، موجب افزایش تلفات شدیدی شد. در آن زمان موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران محل رخداد زمین‌لرزه را حدود ۱۵۰ کیلومتر دورتر از کانون زلزله اعلام کرد به‌طوری که تا بعدازظهر آن‌روز اطلاع دقیقی از بیشترین مناطق آسیب‌دیده در دست نبود. این در حالی است که گسل بم با راستای عمومی شمالی-جنوبی از نزدیکی شهر بم عبور می‌کند. از آنجا که این گسل در شرق بم و از کنار شهر بروات عبور می‌کند، گسیختگی‌های سطحی ایجادشده پس از زلزله در پیرامون شهر بم و میان شهرهای بم و بروات آشکار شد. همچنین در اثر این زمین‌لرزه ۷۰ درصد از سازه‌های شهر بم به کلی تخریب شد و ارگ بم با ۲۵۰۰ سال قدمت که بزرگترین سازه گلی جهان بود، به کلی ویران شد.
پیامدهای اقتصادی زلزله بم
برآوردهای انجام‌شده حاکی از آن است که زمین‌لرزه ویرانگر شهر بم در بخش‌های مختلف تولیدی و اقتصادی حدود ۱۸۰ میلیون دلار (بیش از ۶۴۵ میلیارد تومان با قیمت برابری ارز در پاییز ۱۳۹۴) خسارت غیرمستقیم به همراه داشته است. دیگر بررسی‌های آماری همچنین نشان می‌دهد ساختار اقتصادی شهرستان بم در سال 1385 یعنی سه سال پس از وقوع این حادثه نسبت به سال 1375 تغییرات اساسی داشته است. به‌طوری که سهم بخش خدمات از کل شاغلان شهرستان از 47/2 به 34/4 درصد کاهش یافته و سهم بخش صنعت و معدن از 18/8 به 31/31 درصد افزایش یافته است. همچنین سهم بخش کشاورزی نیز تقریباً ثابت بوده است. آن‌طور که آمارها نشان می‌دهد در سال 1385 به‌رغم ثابت بودن ترکیب شاغلان استان کرمان و کشور در مقایسه با سال 1375، این ترکیب در شهرستان بم دچار تغییرات اساسی شده است که این امر می‌تواند حاکی از شرایط خاص این شهرستان و به خصوص تغییر شرایط اجتماعی و اقتصادی، در اثر وقوع زلزله مخرب بم باشد.
ماجرای تلخ زلزله بم اما از زبان کسی که در قلب حادثه حضور داشته خیلی شنیدنی است. علی شفیعی، فرماندار پیشین بم در گفت‌وگو با «پیام ما» ناگفته‌های این زلزله بزرگ در ایران را این‌گونه تشریح می‌کند:
«در زمان زلزله خانه‌ام در ارگ جدید بود. بعد از وقوع زلزله به فاصله 10 دقیقه خودم را به بم رساندم. همه جا تاریک بود. شهرک رزمندگان کاملاً با خاک یکسان شده بود بعد نگاهم به ارگ افتاد، آن هم کاملاً از بین رفته بود. جلوی فرمانداری سربازانی را دیدم که به ساختمان تخریب شده فرمانداری می نگریستند.»
شفیعی در ادامه می گوید: «همانجا از میدان فرمانداری بود که با یک تلفن ماهواره‌ای یک پیام برای آقای کریمی، استاندر وقت بم فرستادم. آقای کریمی هنگام شنیدن خبر زلزله مرتبا سوال می‌کردند: چه شده؟ و من را آرام می‌کردند. ارتباطمان قطع شد. چیزی در اختیار نداشتیم و لحظات بسیار سختی بود. نهایتاً ساعت 7، 8 بود که به اتفاق بخشدار مرکزی به سمت مسجد جامع و تربیت بدنی که منزل خواهرم هم آنجا بود رفتیم. همه چیز تخریب شده بود. یک لودر پیدا کردم خواستم معبری باز کنم، تلاشم را کردم اما نشد. حول و حوش ظهر بود که مجدداً ارتباطمان با بیسیم وصل شد.»
به گفته شفیعی «زمانی که این اتفاق افتاد تصور کردم قیامت شده و هنوز این کابوس را به یاد دارم. وقتی که به بم رفتم فضای آنجا کاملاً غبارآلود بود طوری که با چشم چیزی مشخص نبود. اولین گروهی که به بم آمدند آقای دکتر فدایی و احمد یوسف‌زاده بودند. عکس‌هایی که آقای یوسف‌زاده گرفتند جزو اولین عکس‌هایی است که پس از زلزله بم گرفته شد.»
شفیعی ادامه می دهد: «پس از آن آقای مرعشی، مهدی جهانگیری و یکی دیگر با هلیکوپتر به بم آمدند. آقای کریمی هم به علت کمردرد عصر آمدند. با همکاری یکدیگر اولین ستاد تصمیم‌گیری را تقسیم کردیم. شهر را به 13 بخش تقسیم کردی تا بتوانیم سریع‌تر رسیدگی کنیم. از بعدازظهر هم یواش‌یواش کمک‌ها به بم شروع شد. معتقدم در ساعات اولیه زلزله تصمیم‌های خوبی گرفته شد. من هم سعی کردم که تسلیم عواطف نشوم که به سراغ خواهرم بروم. یکی از بستگانم آمد و گفت خانه خواهرتان هم خراب شد، بعدازظهر ساعت 3، 4 بود که فهمدیم حقیقت دارد.»
فرماندار وقت بم در ادامه صحبت‌هایش می‌گوید: «می‌توانم با اطمینان بگویم که تعداد کشته‌های سال 82 بیش از 40 هزار نفر بود. من آمارهای دیگر را قبول ندارم و همیشه در برابر آنها ایستادگی کرده‌ام. باید پذیرفت کارهای موازی در آن زمان خیلی صورت گرفت. آن‌طور که باید کسی به وظیفه خودش عمل نمی‌کرد. اما به ضرس قاطع می گویم که سازمان های تخصصی وظیفه خودشان را خوب انجام می‌دادند. آنها کارشان را خوب می‌دانستند اما بقیه نابلد بودند. موضوع بعدی جلوگیری از بحران شایعه بود. هر روز و هر ساعت شاهد یک شایعه بودیم. به گفته شفیعی در آن زمان قصور و کوتاهی‌هایی صورت گرفته که به دلیل فقدان امکانات رخ داده است. آن‌طور که او می گوید کمک‌های خارجی همان روز به بم رسیده در حالی که امکان فرود هواپیما وجود نداشته است. اما با همت و تلاش مسوولان هواپیمایی وقت، مشکل برطرف شده و یک پل هوایی میان بم و سایر نقاط کشور برقرار شد. او در ادامه می‌گوید: «بی‌برنامگی در ساعات اولیه زلزله بم کاملاً مشهود بود و من هنوزم فکر می‌کنم آمادگی در مقابل زلزله در کشور وجود ندارد.»
شفیعی با اشاره به اینکه (سوئیس‌ایر) اولین پرواز خارجی‌ای بود که به بم رسید، ادامه داد: کشورهایی که برای کمک به آمده بودند عمدتاً برای ارائه خدمات درمانی فعالیت می‌کردند که بی‌تردید این یک اتفاق ملی و یک عزم جهانی برای کمک به آسیب‌دیدگان و بازماندگان بم بود.
وی تصریح کرد: «می توانم با جرات بگویم که ما 5 ساعت از زلزله بم عقب بودیم. یعنی هیچ کار نمی توانستیم انجام دهیم. همین طور بلاتکلیف مانده بودیم. در حالی که این اتفاق وقتی در زرند افتاد ما بهنگام رسیدیم.»
به گفته او، بعد از زلزله بم افسردگی مردم ادامه داشت و معتقدم هنوزم افسردگی به صورت صد درصد از بم رخت برنبسته»
شفیعی می گوید آن زمان ما بیش از 11 میلیون تن آوار داشتیم و در برنامه ای که به ما ارائه شد اعلام کردند که شش‌ماهه آن را برطرف خواهند کرد. اما متاسفانه نیمه‌کاره رها شد. بم هنوز سرپا نشده. هنوز هم در برخی از مناطق بم آوار زلزله برجای مانده است.
به گفته او، دولت احمدی‌نژاد پایان بازسازی بم را زودهنگام اعلام کرد که این بزرگترین جفا به بم بود.
سلام مهمترین ناگفته زلزله بم علت زلزله بم است من محقق زلزله بم هستم و به مدت ده سال در مورد علت زلزله بم تحقیق کرده ام و به این نتیجه رسیده ام که زلزله بم یک حادثه طبیعی نبوده است بلکه انفجار زباله های هسته ای روسیه بوده است که در پشت ارگ قدیم بم مدفون بوده اند به خاطر همین اینقدر تعداد کشته ها و وسعت خرابی ها زیاد بوده است خدا لعنت کند خودشان و پدر و مادرشان را که چنین بلایی سر مردم بم در اوردند
سلام بزرگترین جفا به مردم بم این بوده است که علت واقعی زلزله بم را به مردم ایران نگفته اید اگر علت واقعی زلزله بم را به مردم ایران می گفتید اقای قراءتی نمی گفت علت زلزله بم ندادن زکات خرما توسط مردم بود