به بهانه بیستمین سالگرد زلزله دلخراش بم
اگر ناگهان خانه لرزید چه باید کرد؟! | توصیه‌های طلایی در وقوع زلزله
به قلم محمدرسول جهانشاهی کارشناس ایمنی و سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری کرمان.
یکی از اموری که می‌تواند در مواقع اضطراری مثل حوادث و بلایای طبیعی در کاهش آسیب‌ها بسیار مؤثر باشد، وجود و استحکام زیرساخت‌های کشور در مسائل مختلف مانند تأمین نیرو و ارتباطات فیزیکی است.
انواع حوادث و بلایایی که در جهان شناخته شده درصد زیادی از آنها در ایران به عبارتی بیش از نیمی از آنها سابقه وقوع داشته، حتی از موارد آتشفشان، سونامی، رانش زمین در ایران رخ‌داده است. همان‌طور که می‌دانیم ایران یکی از مناطق زلزله‌خیز است و حوادثی چون زلزله، طوفان، سیل و… بسیار در کشور دیده می‌شود و همچنین استان پهناور کرمان از حادثه‌خیزترین مناطق کشور در بروز بلایای طبیعی همچون زلزله، سیل، رانش زمین و طوفان است.
دررابطه‌با مقابله با حوادث و بلایای طبیعی در کشور نیازمند دو رکن اصلی هستیم. آماده‌سازی کامل دستگاه‌ها برای مدیریت بحران و دیگری آموزش صحیح و به‌روز شهروندان. سازمان‌ها و دستگاه‌ها باید همیشه آمادگی لازم برای مقابله با حوادث را داشته باشند چرا که ما در کشوری بحران مدار و حادثه‌خیز زندگی می‌کنیم.
جدا از بحث بازسازی زیرساخت‌ها، موضوع آموزش نیز برایمان حائز اهمیت است بر همین اساس از ابتدای سال جاری بیش از شصت هزار نفر ساعت دانش‌آموز توسط مدرسان سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی کرمان آموزش‌های ایمنی را فراگرفته‌اند، باید دقت داشته باشیم آموزش‌ها باید بروز باشد برای مثال یک زمانی گفته می‌شد در وقوع زلزله، امن‌ترین جا چارچوب در است. بله ۳۰ یا ۴۰ سال قبل که خانه‌ها تعداد طبقات اندکی داشت و همچنین خانه‌ها دارای دیوارهای قطوری بود، می‌توانستیم بگوییم امن‌ترین مکان چارچوب درهاست اما خانه‌ها دیگر همانند سابق استحکام کافی را ندارند بنابراین نمی‌توان همانند گذشته آموزش‌ها را ادامه داد.
در واقع هیچ کشوری در دنیا نمی‌تواند مدعی شود که ما بحرانی نداریم، به‌هرحال در تمام دنیا شاهد حوادث و بلایای کوچک و بزرگ هستیم و شهروندان نباید بر این تصور باشند که هر زمان حادثه‌ای رخ داد دولت به کمکشان می‌رود. بله دولت به کمک او می‌رود؛ اما بازهم در چنین شرایطی آموزش شهروندان حکم سرنوشت‌سازی را ایفا می‌کند.
هر خانواده‌ای بهتر است همیشه یک کیف‌دستی آماده که شامل مدارک شناسایی حداقلی، بطری آب، کنسرو غذا و چند داروی حیاتی است، داشته باشند. چرا که اگر بر اثر حادثه گرفتار و یا محبوس شدند حداقل بتوانند یک روز خود را زنده نگه دارند تا نیروهای امدادی برای کمک‌رسانی اعزام شوند.
حال زیرساخت‌های کشور در چنین شرایطی چگونه عمل می‌کند؟ چرا با یک مشکل کوچک آب و برق به‌کلی قطع می‌شود؟ درهرحال باید گفته شود که زیر ساخت‌ها باید قوی و باکیفیت باشند چرا که در برخی موارد خود حادثه آسیب چندانی وارد نمی‌کند؛ اما حوادث بعد آن اتفاق است که می‌توانند تلفات زیادی بگیرد. بسیاری اوقات خود حادثه و بحران آن‌قدر آسیب‌رسان نیست، بلکه بی‌احتیاطی‌های پس از آن آسیب بیشتری به افراد وارد می‌کند، یکی از مواردی که خیلی باعث آسیب‌زدن در پی زلزله می‌شود فرارکردن است. در زلزله افراد زیادی هنگام فرارکردن دچار آسیب می‌شوند، البته نحوه رفتار هنگام حوادث، مستلزم به‌روز کردن آموزش‌ها است.
اطراف ستون‌های اصلی ساختمان‌ها امن‌ترین نقطه در برابر ریزش آوار است. هنگام وقوع زلزله به‌صورت درازکش و با پوشاندن سر در کنار این دیوارها و به حالت نشسته با پوشاندن سر در کنار ستون‌های اصلی قرار بگیرید. زیر تختخواب، زیر میز، داخل آسانسور، راه‌پله و وسط اتاق، محیط مجاور پنجره‌ها، از ناایمن‌ترین نقاط در هنگام وقوع زلزله است. یخچال، فریزر، لباسشویی می‌توانند وزن آوار را منحرف کنند، لذا اطراف آنها نیز می‌تواند جان‌پناه خوبی باشد.