تابلوهای بورس کالا، مُزین به طلای سبز
ایران با سابقه‌ای طولانی در زمینه کشت پسته، یکی از تولیدکنندگان اصلی پسته در جهان است. در واقع ایران در کنار آمریکا دو قطب مهم تولید پسته در جهان به شمار می‌روند؛ به نحوی که ۷۰ الی ۸۰ درصد تولید پسته دنیا توسط این دو کشور صورت می گیرد.
«قراردادهای آتی پسته» که قرار است معاملات آن از روز یکشنبه، ۲۱ مهر در بورس کالای ایران آغاز شود، بهانه‌ای شد تا مروری داشته باشیم بر این دردانه صادرات غیرنفتی کشور.
پسته محصول کشاوری ای در ایران است که بیش از ۹۰ درصد آن به کشورهای دیگر صادر می‌شود. با توجه به خصوصیت پسته و وابستگی قیمت آن به نرخ ارز، ورود این محصول در قالب قراردادهای آتی کالا می‌تواند ریسک نوسانات قیمت را برای کشاورزان در زمان نوسانات شدید ارزی، کنترل نماید.
این محصول صادراتی در سال ۸۷ وارد معاملات بورس کالا شد و با ۴ نماد معاملاتش را آغاز کرد؛ علی‌رغم پیش‌بینی فعالین بازار سرمایه، آن زمان این محصول زیاد موردتوجه قرار نگرفت و موجب حذف موقت آن از این بازار شد. در سال ۹۵ مجدد وارد بازار شد و به میزان ۳۰ تن، مورد معامله قرار گرفت. پس از آن انواع پسته «اکبری»، «احمد آقائی»، «فندقی» و «کله‌قوچی» طبق استاندارد بورس کالای ایران معامله گردید. حالا پس از ۱۰ سال معاملات آتی پسته فندقی با سایز استاندارد ۳۲-۳۰ تحویل آذر ماه ۹۸ در حالی کلید می‌خورد که حجم هر قرارداد معادل ۱۰۰ کیلوگرم و وجه تضمین یک میلیون تومان تعیین شده است.
به منظور ایجاد رونق در معاملات، کارمزد سازمان بورس و اوراق بهادار و شرکت بورس کالای ایران، صفر را در معاملات آتی پسته در نظر گرفته شده که البته این اقدام برای راه‌اندازی کلیه ابزارهای مالی نوین عملیاتی می‌شود.
پذیرش دو انبار «طلای سبز» و «سبزدانه کویر» در شهرستان‌های زرند و سیرجان، مذاکره با سایر انبارهای بخش خصوصی و تعاونی در شهرستان‌های کرمان، زنگی‌آباد و فیض آباد و در پی آن برگزاری دوره‌های آموزشی و توجیهی در شهرستان‌های مربوطه و شرکت‌های کارگزاری از اقداماتی است که در این‌باره در بورس کالا انجام شده؛ همچنین انبار «دیباپسته» مه‌ولات در مرحله ثبت شرکت و ارائه مدارک جهت پذیرش انبار در بورس است. انبارهای دیگری نیز درخواست‌های خود را ارائه کرده‌اند و انتظار می‌رود به مرور ظرفیت انبارهای بورسی در حوزه معاملات پسته افزایش یابد اما در شروع معاملات حداقل با 2 انبار پذیرفته شده، معاملات آغاز خواهند شد.
فرآیند ورود پسته تولیدی به انبار و صدور گواهی سپرده چگونه است؟
مالک کالا بعد از گرفتن کد اوراق خود از کارگزاری‌های بورس و پس از برداشت محصول و آماده‌سازی آن، محصول خود را به یکی از دو انبار اعلام‌شده توسط بورس کالا جهت بررسی کیفیت منتقل می‌کند. انباردار پس از انجام استانداردسازی و در صورت وجود مطابقت محصول با استانداردهای اعلام‌شده، نسبت به پذیرش محصول در انبار اقدام می‌کند. مشخصات مالک و مقدار خالص محصول تحویلی، در سامانه صدور، گواهی سپرده کالایی به نام مالک صادرشده و پس از یک روز کاری به گواهی سپرده کالایی قابل معامله تبدیل می‌شود.
هزینه انبار به مبلغ یک هزار 500 ریال ثابت در بدو ورود محصول به انبار و ۵۰ ریال به ازای هر کیلوگرم در روز نگهداری در انبار از ابتدای روز صدور گواهی سپرده کالایی تا پایان روز معامله بر عهده فروشنده است که هزینه توسط بورس از وجه معامله و به‌حساب انبار/انباردار واریز می‌شود.
این هزینه برای جبران خدمات انبار برای ارزیابی و توزین و افت وزنی و کیسه گیری و نگهداری در بسته‌های مشخص‌شده توسط بورس و … بوده و غیر از هزینه تعیین‌شده، هیچ مبلغ دیگری به انبار و انباردار پرداخت نخواهد شد.
راه‌اندازی معاملات پسته در بورس باعث رشد کیفیت محصول از زمان برداشت توسط کشاورز تا صادرات آن توسط تاجر می‌شود.
«مظفر محمدی»، عضو هیئت مدیره اتحادیه صادرکنندگان خشکبار ایران راه‌اندازی معاملات گواهی سپرده و قراردادهای آتی پسته در بورس کالای ایران را از عوامل موثر بر واقعی شدن قیمت پسته در بازارهای صادراتی برشمرد و در این زمینه تصریح کرد: راه‌اندازی معاملات پسته در بورس باعث رشد کیفیت محصول از زمان برداشت توسط کشاورز تا صادرات آن توسط تاجر می‌شود. به طوری‌که نگهداری پسته کشاورزان در انبارهای بورسی و الزام به رعایت استانداردهای مورد تایید بورس موجب می‌شود مشتریان خارجی با اطمینان نسبت به کیفیت محصول، بیشتر نسبت به خرید پسته از ایران راغب باشند و همین امر می‌تواند سیگنال مثبت به قیمت پسته ارائه کند. زیرا با این مکانیسم معاملاتی شفاف، دلالانی که کیفیت پسته صادراتی را پایین می‌آورند حذف شده و تجار صادرکننده با اطمینان خاطر، با خرید از بورس پسته مرغوب‌تری را صادر می‌کنند.
متقاضیان تعهد به خرید قرارداد آتی پسته در بورس کالای ایران می‌توانند با واریز وجه تضمین از یکشنبه اقدام به معامله نمایند. لیست کارگزاری‌های فعال بورس کالا که از طریق سامانه معاملاتی آن‌ها می‌توان معاملات آتی انجام داد را در این لینک مشاهده نمایید.
پس از بازگشایی نماد نخستین انبار پسته متعلق به شرکت «طلای سبز زرند» از سه‌شنبه هفته گذشته و معامله5 هزار و 800 گواهی سپرده معادل ۵.۸ تن پسته در دو روز معاملاتی نخست، شنبه، ۱۳ مهر نماد معاملاتی دومین انبار پسته متعلق به شرکت «سبز دانه کویر» با نماد «سبزدانه ۹۹۰۸ (پست ۹۹۰۸-۰۴)» بازگشایی شد.