زلزله‌ها کرمان را از یزد عقب انداخت

دهه گذشته همواره بودجه کرمان از یزد بیشتر بوده. اختلاف این بودجه حتی در سال‌های اخیر به ۳برابر رسیده و باز هم کرمان از این استان عقب است. گزاره‌ای که ریشه باور نمایندگان مجلس و مسئولان استانی از تفکیک استان برای رسیدن به توسعه را زیر سوال می‌برد و حتی این موضوعات را به شوآفی  تبلیغاتی بدل می‌کند. حال آنکه سهم بودجه دولت از تامین منابع رشد اقتصادی استان حدود ۱۴درصد تخمین زده شده . در همین رابطه «کرمان نو» در یک گفت‌و گوی یک ساعته با سید مصطفی ایت‌الله موسوی، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار کرمان به دلایل شکاف توسعه در جنوب استان و شمال استان پرداخت. موسوی در این گفت و گو مدعی است رقم بودجه استان متناسب با میزان توسعه یافتگی اختصاص یافته و جنوب تقریبا ۴۰رصد از بودجه عمرانی را گرفته است. او معتقد است که علت عقب افتادگی جنوب کرمان فعال نشدن معادن است.

چرا با وجودی که کرمان سه برابر یزد بودجه می‌گیرد و بودجه عمرانی کرمانی بیش از دوبرابر یزد است، کرمان حتی قدر یزد توسعه یافته نیست؟

یکی از دلایلی که  استان کرمان به نسبت سایر استان‌های کشور عقب افتاده، وسعت بیش از حد غیرقابل استفاده آن است. ۳۷درصد وسعت استان کویر است و کویر هیچ استفاده‌ای برای ما ندارد و در واقع تراکم جمعیتی ما کم می‌شود.

یزد زودتر از ما صنعتی شد و صنایع خوبی در آن مستقر شد، ولی کرمان دیرتر به فکر این اقدام افتاد و آن چیزی که باعث توسعه استان یزد شد بیشتر به دلیل صنعت و بخشی هم گردشگری است.

در کنار این موضوعات ما متاسفانه ۲زلزله بد داشتیم که یزد نداشته است؛ البته زلزله‌های دیگری هم داشتیم اما از سال۸۲ به بعد ما زلزله بم را داشتیم که یک منطقه را نابود کرد و باعث شد تا گردشگر، ما در رده آخر بازدید خودش  قرار دهد، در صورتی که یزد این مسائل  را نداشت.

ما تعریفی به اسم مثلث گردشگری داریم که شامل اصفهان، فارس و یزد است. قبلا کرمان هم در این گروه بود اما به واسطه مسئله همجواری با سیستان و بلوچستان، قاچاق سوخت و قاچاق مواد مخدر در بین رقبا گردشگر را در بازار گردشگری از ما دزدیدند و باعث شد ما عملا از سیکل گردشگری خارج شدیم. عملا الان گردشگر تا استان یزد می‌آید و بعد از آنجا به کرمان نمی‌آید.

مگر در دوره مسئولیت استاندار پیشین،  کرمان وارد مثلث طلایی گردشگری نشد! این  خبر شهریور گذشته اعلام شده بود.

خیر هنوز کرمان به این مثلث اضافه نشده و هنوز زمینه‌های این موضوع بایستی آماده شود.

شما به عنوان معاون عمرانی که مسئولیت بخشی از توسعه استان را برعهده دارید، راهکار توسعه استان را در چه می‌بینید؟  ما از چه طریقی می‌توانیم خود را به استان‌هایی چون یزد و اصفهان نزدیک کنیم؟

ما جز استان‌های معدنی کشوریم که بیشترین درآمد کشور را از  معادن تامین و به حساب  خزانه می‌ریزیم، مبلغی که عملا به استان بر نمی‌گردد. در صورتی که طبق تبصره ۴ماده ۱۴ قانون معادن و تبصره ۶ماده ۱۴ بایستی حداقل ۸۰ درصد این حقوق دولتی واریزی به استان برگردد.

در واقع  علت عدم توسعه یافتگی استان وسعتش  زیادش، دیگری تراکم پایین جمعیت و استفاده بهینه نکردن  از کویر ؛ به طوری که به تازگی در حوزه شهداد کارهای گردشگری خوبی در حوزه کویر صورت گرفته است.

یکی از مشکلات دیگری که ما در استان داریم این است که متاسفانه افراد در جهت توسعه استان همدل نمی‌شوند؛ به طور مثال ۴ الی ۵ سال قبل که رزم‌حسینی استاندار کرمان بود، ماموریتی به من دادند که خط خلیج فارس را که هنوز در مرحله ابتدایی بود، بازدید و  پیگیری کنم. از استان کرمان  فقط من رفتم و هیچ کس نیامده بود، اما برای همین طرح از استان یزد تمام صنعتگران و مسئولان  آمده بودند تا  آب به چادرملو برسد. این همدلی خیلی کمک خواهد کرد، ما بعضا طرح‌هایی در استان داریم  که دستگاه‌های اجرایی با هم درگیرند و همراهی نمی‌کنند؛ من مجبورم با برگزاری جلسات این افراد را همدل و همراه کنم  تا کاری اجرا شود.

ببینید آینده استان تدوین شده است و قابلیت‌های استان من جمله قابلیت معادن دیده شده است. اصولا قسمت‌های گردشگری خیلی مورد توجه است و در این چند سالی که معاونت عمرانی کار می‌کند،  سعی کردیم تا زمینه را برای تقویت گردشگری استان محیا کنیم؛ به عنوان نمونه بناهایی که از بابت تعمیر و مرمت مشکل داشت مثل باغ فتح آباد ساماندهی شد .

راه توسعه استان را در گردشگری و معدن می‌بینید؟

گردشگری در دنیا بالاترین صنعت از نظر درآمدزایی است.  بعد از ساختمان‌سازی، خودروسازی و صنایع غذایی، گردشگری چهارمین صنعت با درآمد دنیا است.  ما سعی کردیم که این بخش را در استان فعال کنیم. ما ۵فرودگاه در استان داریم که این ۵ فرودگاه فقط در حد یک پرواز تهران دارند و خیلی مختصر به شیراز هم پرواز دارند. امسال در کارگروه گردشگری توافق کردیم که چند مسیر داخلی و خارجی هم به این پروازها اضافه شود. البته باید تلاش زیادی شود چون روی این موضوع مقاومت زیادی است و شرکت‌ها همراهی نمی‌کنند. یکی از دغدغه‌ها مسیر است. همه استان‌ها به استان‌های شمالی پرواز دارند اما ما نداریم. یک نوبت گذاشتند و بعد دوباره برداشتند. پیگیری کردیم که به ساری هم  یک پرواز داشته باشیم، اما پرواز ترکیه و دبی را نداریم،  در صورتی که متقاضی زیادی در این زمینه وجود دارد.

به غیر از این برای حمل و نقل ریلی،  هم در راستای بحث گردشگری و هم انتقال بار از جاده به سمت ریل برنامه ریزی‌هایی صورت گرفته است.

آقای موسوی فقط ۱۴درصد از منابع مورد نیاز رشد اقتصادی استان بر روی بودجه دولت سوار است. برنامه استان برای جذب سرمایه گذار و ایجاد زیربناها و زیرساخت‌هایی برای جذب سرمایه گذار در حوزه‌های عمرانی و توسعه چیست؟

بالغ بر ۳هزار میلیارد تومان کل بودجه استان در سال گذشته بوده است که تملک آن هزار و ۴۰۰میلیار تومان بوده که تخصیص‌اش زیر ۹۰۰میلیارد تومان بوده است. اگر بخواهیم به بودجه دولت تکیه کنیم ۱۰ یا ۲۰ سال آینده هم به خواسته خودمان نمی‌رسیم؛ چرا که هم بودجه محدود شده و هم عدد از حالت نقدی خارج شده است.

عمده تمرکز ما در معاونت عمرانی تسهیل طرح‌های اقتصادی است. ما سعی می‌کنیم با کمترین گرفتاری بهترین راه را انجام دهیم و سرمایه گذاران را وارد استان کنیم.

قطعا زیرساخت ما دچار مشکل است. در اسناد بالادستی پیش بینی شده تا در رابطه با تولید برق چه باید انجام دهیم؛ مثلا در حوزه گاز تا سه سال قبل شهرهای ما حدود ۵۰ درصد و روستاها حدود ۱۰درصد گاز داشت اما تا انتهای امسال شهرها کامل خواهد شد و روستاها بالای ۵۰درصد گازرسانی خواهد شد. امسال حدود ۵هزار میلیارد تومان در حوزه گاز خرج شده که هم از بودجه استفاده کردیم و هم از نفت استفاده کریم.

سه اقدام شاخص که در حوزه معاونت عمرانی پیگیری شده  تا سرمایه‌گذاران را جذب استان کند،‌چه بوده است؟

بخشی از این موارد در حوزه معاونت اقتصادی است، اما آنچه در حیطه معاونت عمرانی است، سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری اولویت اول ما است . اولویت بعدی تسهیل امور برای سرمایه گذاران است، ما حتی این موضوع را پیش‌بینی کردیم تا نقاطی را برای طرح‌های خاص مشخص کنیم و استعلامات از قبل گرفته شود تا وقتی که سرمایه گذار می‌آید فقط کار را انجام دهد.

به عنوان نمونه برای نیروگاه خورشیدی ۱۵ نقطه استان را شناسایی کردیم و جلسه ابتدایی با دستگاه‌ها مربوطه گذاشته‌ایم  و موافقت‌شان را گرفتیم؛ بعد هم به وزارت نیرو اعلام کردیم که ۲۰ هزار مگاوات برق از نیروگاه خورشیدی و بادی در این محل‌ها استخراج شود.

ما یک کار گروهی سال گذشته برای زیرساخت استان تشکیل دادیم؛ چرا که همزمان با توسعه صنایع نیاز به زیرساخت‌های بیشتری است. ما امسال در پیک بار ۳هزار و ۱۰۰مگاوات مصرف برق داریم و تولیدمان هم همین عدد است؛ بنابراین حتما به مشکل خواهیم خورد.  طرح‌های توسعه‌ای برای زیرساخت‌های استان پیش بینی نشده بود اما امسال قرار است  دو نیروگاه ۵۰۰مگاواتی وارد مدار شود که یکی توسط  بخش خصوصی ساخته می‌شود. در سند بالادستی توسعه ما زیرساخت‌ها را به طور کامل تعریف کردیم و پکیج سرمایه‌گذاری‌اش را مشخص کردیم. علاوه بر این صنایع را اجبار کردیم و تاکید کردیم، هر کس می‌خواهد کاری انجام دهد، برقش را خود تامین کرده و نیروگاه بزند .

مسئله بعدی که در معاونت عمرانی در حال پیگیری است، تامین آب برخی از نقاط از جمله نقاط شرقی استان است. ما دو طرح کلان انتقال آب از دریای عمان داریم که مجوزها گرفته شده اما هنوز سرمایه‌گذاری ورود نکرده است؛  حتی قرار بود کنسرسیومی از بانک‌ها به این مسئله ورود کنند  که متاسفانه این اقدام هم عملیاتی نشد. طرح بعدی خط خلیج فارس است که فاز یک اجرا شده و به سمت چادرملو می‌رود که یک بخشی از این انتقال آب برای شرب است. ما تقریبا باید  ۱۲۷ کیلومتر لوله از سرچشمه به سمت کرمان بیاوریم که ۱۰۸کیلومتر آن باقیمانده و سعی داریم بخشی از هزینه آن را از محل صنایع تامین کنیم.

ما در استان کرمان حدود ۷۵۰ روستا داریم که اصلا آب ندارد و از طریق تانکر آب برایشان حمل می‌شود و ۸۰۰روستا هم تنش آبی دارند و گه گاه آبشان قطع می‌شود. مجموعا هزار و ۵۰۰ تا هزار و ۶۰۰ روستا داریم که مشکل آب دارند . طرحی وزارت نیرو با سپاه طراحی و درحال پیش بردن است که ۶۶۹ روستا برای ۱۱شهرستان استان شناسایی شده است.  ما در جلسه با وزیر خواهش کردیم که برای کرمان تعداد روستاها زیاد شود و این اختیار به ما داده شد و استاندار هم تایید کردند که اگر این موضوع اتفاق بیفتد مشکل آب تمام روستاهای استان برطرف می‌شود و دیگر مهاجرت  روستایی شکل نمی‌گیرند.

به هر حال اولویت ما در حوزه معاونت عمرانی گردشگری است. تقریبا ۲سال قبل که یک مانور زلزله در بیاض( روستای مرز کرمان و یزد) داشتیم،  من از نزدیک مشاهده کردم که  بافت تاریخی این  روستا، بافت خوبی است و می‌تواند  تبدیل به روستای نمونه گردشگری شود. بدین صورت  که همه امکانات من جمله هتل، امکانات خرید، استخر و غیره را داشته باشد و بعد از انجا تورهایی در سطح استان حتی به صورت هوایی شکل گیرد. ما این طرح را در کارگروه گردشگری هم آوردیم و مصوب کردیم ، بعد هم شرکت ملی صنایع  مس را وارد این امر کردیم. الان طرح احیا تهیه شده و مس هزینه‌اش را هم پرداخت کرده و مشاورش هم انتخاب شده و در مرحله  انتخاب پیمانکار است تا عملیات اجرایی آن شروع شود .

آقای موسوی یکی از معضلات اصلی استان توسعه نامتوازن است و بارها صحبت‌هایی مبنی بر جداسازی بخش‌هایی از استان برای اختصاص بودجه مطرح شده. به طور ویژه سهم جنوب کرمان از بودجه عمرانی استان چقدر بوده است؟

بودجه استان براساس جمعیت، مساحت و شاخص توسعه یافتگی اختصاص پیدا می‌کند.  بنابراین چون جنوب استان توسعه یافتگی‌اش کمتر از شمال استان است، عدد بیشتری به خود می‌گیرد .

چند درصد بودجه عمرانی به جنوب اختصاص پیدا کرد؟

تقریبا متعادل است اما در سال گذشته فکر می‌کنم حدود ۴۰درصد به جنوب استان اختصاص پیدا کرد.

با توجه به گفته شما بودجه به صورت متوازن توزیع شده، با این اوصاف علت عقب افتادگی جنوب نسبت به شمال استان را در چه می‌بینید؟

ببینید در دولت نهم بود که ستاد توسعه جنوب با مسئولیت معاون اول رییس جمهور و دبیری استاندار شکل گرفت. یک بخشی از بودجه‌ای که به استان می‌دادند را در این ستاد می‌بردند و پروژه‌هایی در همان  قالب برایش تعریف می‌کردند که متاسفانه در انتهای دولت نهم این ستاد جمع شد . البته این نگرانی  همواره در استان بوده که جنوب استان متناسب با شمال توسعه پیدا کند. به هر حال تمرکز صنایع استان در شمال استان اتفاق افتاده، در حالی که در جنوب استان ما معادن خیلی خوبی مثل معدن تیتانیوم و کرومیت و مس داریم که این ظرفیت‌ها مغفول مانده است.

 شما برای پر کردن شکاف توسعه شمال و جنوب استان چه برنامه‌ای دارید؟

برنامه توسعه جنوب، توسعه صنایع جنبی و معادن استان است تا به توسعه آن نقاط کمک شود که الان  هم مس کرور شروع شده است.  مسئله بعدی راه آهن است که طرح توسعه راه‌آهن از فهرج به سمت سیستان و بلوچستان در حال پیگیری است که اگر این امر اتفاق بیفتد، بار از طریق خطوط ریلی به سمت مرز می‌رود. دیگر کاری که برای  جنوب استان پیش بینی شده است پایانه صادراتی است که مصوب هم شده و مراحلش در حال پیگیری است.

بعد هم منطقه ویژه اقتصادی جازموریان هست که مدت‌ها به دلیل اینکه آب نداشته رها شده است. ما این موضوع را پیگیری کردیم، سرمایه گذار تغییر کرده و قرار است تا سرمایه گذار جدیدی وارد پروژه شود.

در استان نیز ستاد توسعه جنوب را شکل دادیم، دستورالعمل‌اش تهیه شده و مراحلش در حال طی شدن است. اکنون سازمان مدیریت وبرنامه‌ریزی این موضوع را بررسی می‌کند تا اصلاحات اتفاق بیفتد و بعد آغاز به کار کند.

آقای موسوی فکرمی‌کنید چقدر از تصمیمات اقتصادی که در استان گرفته می‌شود به سیاست و دخالت نمایندگان گره خورده؟ به کرات طرح‌هایی در استان مطرح و اجرایی شده که بعد از سال‌ها به اتمام نرسیدند و بعدها به این نتیجه رسیدند که این طرح‌ها در استان توجیه اقتصادی نداشتند. به عنوان مثال  با وجودی که هنوز هیچ کدام از طرح‌های پتروشیمی استان به نتیجه نرسیدند ، نماینده جنوب وعده پتروشیمی جازموریان را می‌دهد. 

من آدم سیاسی نیستم و در این خصوص اظهار نظری نمی‌کنم. اما در مورد پتروشیمی واقعیت این است که پتروشیمی باید در جایی احداث شود که آب زیادی داشته باشد. ما دو طرح پتروشیمی بافت و کرمان را داریم که هر دو در تامین آب مشکل دارند. به هر حال سال‌های ۹۲ و ۳ این‌ها مصوب شده و سال‌ ۹۵ هم عملیات اجرایی آن‌ها  ظاهرا شروع شده اما به عنوان نمونه پتروشیمی کرمان فقط ۷درصد پیشرفت فیزیکی دارد، نه سرمایه گذار درستی دارد ونه حتی آبش تامین شده است.

ببینید تکیه پتروشیمی جنوب به انتقال خط انتقال آب از دریای عمان است . هدف این است که سرمایه گذاران ورود پیدا کرده و از طریق اجرای خط انتقال آب از دریای عمان آب پتروشیمی را هم تامین کنند. اگر این اتفاق بیفتد خیلی خوب است؛ چرا که هم آب را به استان رساندیم و هم پتروشیمی را اجرا کردیم و توسعه ایجاد شده است. به هر حال این موضوع در مراحل ابتدایی کار است و باید اول بحث آبش حل شود.

پتروشیمی جازموریان در سند آمایش سرزمین و یا سایر اسناد بالادستی توسعه استان دیده شده است؟

بعضی طرح‌ها دیده شده است اما این مورد خیر. دلیلش هم این است که این پروژه نمی‌تواند با وضعیت آب الان قطعیت پیدا کند. در حال حاضر حدود ۹۵درصد از آب شرب مردم از طریق چاه به دست می‌آید و با توجه به کمبود آب و بارش ما همین الان هم در تامین آب دچار مشکل هستیم و نمی‌توانیم طرح‌های پتروشیمی که ۱۰ هزار متر مکعب آب می‌خواهد را داشته باشیم. مگر می‌شود این آب را تامین کرد؟ حتی از طریق آب چاه هم نمی‌توان این آب را تامین کرد. به نظر من اگر بخواهیم روی این موضوعات کار کنیم ظلم به استان است و در قبال این آب ما شاید بتوانیم نزدیک ۲۰۰طرح را اجرا کنیم. به هر حال این پروژه طرح خوبی است اما در صورتی که آب داشته باشد.