در قدیم الایام، از کوچه پس کوچه های هر شهر و روستایی که رد می شدیم، زنانی با چادرهای سفید و رنگی را می دیدیم که در گوشه ای به دور هم جمع شدهاند. در کمتر کوی و برزنی بود که این دورهمی های زنانه دیده نمیشد. آنها ساعتهای بسیار زیادی را در کنار هم میگذراندند. بعدها تلفنهای ثابت به خانهها راه یافتند که زنها از آن طریق ساعتها با دوست و آشنا به صحبت مینشستند. پس از آن کم کم پای تلفنهای همراه، رایانهها، اینترنت و شبکههای اجتماعی به خانهها باز شد.
رایانه، تلفن همراه و اینترنت از جمله مسائلی هستند که اکنون بیش از قبل در بین مردم رسوخ کرده است بهطوری که حتی در دورهمیها و مهمانیها نیز شاهدیم که همه در گوشیهای خود فرو رفتهاند و غافل از دیگران میشوند. اما این ابزارها مزایای بسیاری دارند که اگر به موقع و به جا از آنها استفاده شود چه بسا بسیاری از کارهای بشر را به سادگی آب خوردن انجام دهند. در این گزارش از اینفوگرافیکهای سازمان آمار استفاده شده است و در آن به بررسی وضعیت خانوارها در استفاده از تلفن همراه، دسترسی به رایانه و استفاده از اینترنت پرداخته میشود.
وضعیت خانوارها در استفاده از تلفن همراه
براساس دادههای سازمان آمار، در سال ۹۶، ۲۴ میلیون و ۶۸۴ هزار و ۲۸ خانوار وجود داشته است و از این مجموع، ۲۳ میلیون و ۶۶۷ هزار و ۹۱۸ خانوار به تلفن همراه دسترسی دارند. یعنی ۹۵ و ۹ دهم درصد که نسبت به سال ۹۲، سه و چهار دهم درصد افزایش داشته است. اين ارقام بیانگر رشد سريع استفاده از تلفن همراه در بین خانوارهای ایرانی است. اندازه این سهم برای خانوارهای شهری برابر ۹۶ و هفت دهم درصد است. درصد خانوارهای روستایی که به تلفن همراه دسترسی داشتهاند برابر ۹۳ و سه دهم درصد بوده است.
براساس دادهها، از ۸۰ و هفت دهم درصد مشترکان تلفن همراه، ۱۹ و هفت دهم درصد در مقطع ابتدایی بودهاند. ۶۱ و هشت دهم درصد افراد در مقطع ابتدایی، از تلفن همراه استفاده میکردند.
۸۴ و شش دهم درصد شهروندان کرمانی مشترک فردی تلفن همراه هستند. پس از سمنان و تهران در رتبه سوم کشور قرار دارد.
وضعیت خانوارها در دسترسی به رایانه
از مجموع خانوارهای کشور، حدود ۱۷ میلیون و ۲۱۹ هزار و ۶۹ خانوار در محل سکونت به رایانه دسترسی دارند. یعنی ۶۹ و هفت دهم درصد. اندازه این سهم برای خانوارهای شهری ۷۸ درصد است. همچنین ۴۴ و چهار دهم درصد خانوارهای روستایی به رایانه دسترسی دارند و نسبت به سال ۹۲، ۲۳و هشت دهم درصد افزایش داشته است. بیشترین استفاده با 40 و 3 دهم درصد، مربوط به لپ تاپ است.
گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ ساله با ۶۸ و سه دهم درصد، بیشترین استفاده کننده از رایانه را داشته است. گروه کمتر از ۱۵ سال، با ۶۴ درصد در رتبه دوم استفاده از رایانه بودهاند. اختلاف بین گروه اول و دوم تنها چهار و سه دهم درصد است.
استان کرمان با میزان ۶۱ و نه دهم درصد ، بیشترین استفاده فردی از رایانه را بین استانها داشته است.
وضعیت خانوارها در استفاده از اینترنت
از مجموع خانوارها در سال ۹۶، حدود ۷۲ و ۸ دهم درصد خانوارها در محل سکونت به اینترنت دسترسی دارند. یعنی ۱۷ میلیون و ۶۰۳ هزار و ۳۰۲ خانوار. این آمار نشان میدهد که ۶ میلیون و ۷۲۳ هزار و ۷۲۶ خانوار به اینترنت دسترسی نداشتهاند.
براساس نتایج طرح، از کل خانوارها، ۸۰ و ۶ دهم درصد در محل سکونت به اینترنت دسترسی دارند. ۶ و هفت دهم درصد در محل تحصیل از اینترنت استفاده می کنند. تنها پنج و ۹ دهم درصد افراد در محل کار به اینترنت دسترسی داشتهاند. لازم به ذکر است که ۹۴ و پنج دهم درصد با دستگاه سیار در هر جا به اینترنت دسترسی داشتهاند.
سهم خانوارهای شهری در دسترسی به اینترنت، ۷۷ و ۹ دهم درصد و خانوارهای روستایی، ۵۷ درصد است.
از جمله دلایل محبوبیت استفاده از اینترنت در بین خانوارها ساده شدن کارها، کم شدن رفت و آمدها، شبکه های اجتماعی، و حتی نظارت بیشتر بر روی فرزندانشان است.
شبکههای اجتماعی بیشترین سهم فعالیتهای اینترنتی را دارد
بنابر دادههای سازمان آمار، میزان شرکت خانوارها در شبکههای اجتماعی حدود ۷۰ و ۵ دهم درصد است. که نسبت به بازی، دانلود فیلم موسیقی و جستجوی اطلاعات بیشتر است. بررسی دادهها نشان میدهد که ۵۵ و یک دهم درصد خانوارها از اینترنت برای بازی یا دانلود فیلم و موسیقی استفاده میکنند. تنها ۳۵ و هفت دهم درصد خانوارها از اینترنت برای جستجوی اطلاعات بهره میگیرند.
با توجه به این نتایج، ۲۷ و ۲ دهم درصد از مردم به اینترنت دسترسی ندارند که این موضوع می تواند به عنوان معضلی برای این قشر از مردم باشد. همچنین درصد میزان دسترسی خانوارهای شهری به رایانه، تلفن همراه و اینترنت بیش از خانوارهای روستایی بوده است. نکته دیگر استفاده کودکان ابتدایی از تلفن همراه است که از دیدگاه محققان مضرات این دسترسی بیش از مزایای آن در این سنین است. موضوع دیگر، جایگاه شبکههای اجتماعی در بین خانوارهای ایرانی است که باید بیش از پیش به نفوذ و قدرت آن در بین خاناورها به خصوص جوانان توجه داشت.