کامیابی جازموریان در گرو طرح های جهاددانشگاهی
الهام پیپر| تیرگر رییس جهاددانشگاهی جیرفت به«کاغذوطن»می گوید:« کارگاه ها برگزار شدند.»وی افزود:«یکی از کارگاه ها در قلعه گنج برگزار شد، یک کارگاه نیز در ایرانشهر و کارگاه دیگری در جازموریان برگزار شده البته این برنامه ها از سوی جهاددانشگاهی کرمان برگزار شد و من زیاد از چون و چرای آن خبری ندارم.»
جزینی مدیرکل سابق محیط زیست استان کرمان به«کاغذوطن»گفت:« وضعیت تالاب جازموریان حاصل کار ماست و با بالا رفتن تب و تاب احداث سد و عدم اعمال مدیریت بعد از احداث سد، این وضعیت را می بینیم که 25 درصد از کانون های گرد و غبار کشور مربوط به تالاب جازموریان است.در زمان تصدی من در این نهاد فقط یک کارگاه برگزار شد.»جزینی افزود:«این طرح در قالب یک پروژه تحقیقاتی بود که برگزار شد و جلساتی نیز در این مسیر برای جوامع محلی نیز برگزار شده بود البته در زمان حضور من برنامه هایی انجام شد و پس از رفتن من از این نهاد خبری دیگر از این طرح ندارم.»
رييس جهاددانشگاهي استان و مجري تدوين برنامه جامع تالاب جازموريان، از اختصاص اعتبارات تالاب جازموریان به دستگاه‌های ذیربط بر مبنای برنامه جامع مدیریت و احیاء تالاب در پی پیگیری های مستمر اداره کل حفاظت محیط زیست استان خبر داد.
دکتر رضا کامياب مقدس با بيان اينکه تالاب جازموريان يکی از تالاب هاي فصلي و مهم اکولوژيکي کشور است اظهار کرد: حوزه آبريز جازموريان با مساحتي بالغ بر 69 هزار کيلومتر مربع و در ارتفاع 300 متري از سطح دريا به عنوان يکي از تالاب هاي فصلي مشترک بين سيستان و بلوچستان و کرمان واقع شده است. اين تالاب در مواقع پرآبي 3300 کيلومتر مربع و در مواقع کم آبي به طور متوسط 2500 کيلومتر مربع آبگيري مي شده است. اين تالاب به وسيله ده‌ها رودخانه فصلي و دو رودخانه دائمي هليل رود و بمپور تغذيه مي‌شود، افزون بر اين دو رودخانه، در اين حوضه آبريز ۹۱ رودخانه کوچک و بزرگ جريان داشته است اما تالاب جازموريان اين روزها به بياباني بي‌آب و علف و محل چراي شترها و دام‌هاي مردم محلی تبديل شده است.رييس جهاددانشگاهی استان کرمان با اشاره به وجود 17 شهرستان در حوزه آبريز تالاب با جمعيتي بالغ بر يک ميليون و 260 هزار نفر اظهار کرد: يکی از مهم ترين تاثيرات جازموريان تنظيم اکوسيستم منطقه و در مرحله دوم تامين معيشت مردم در جنوب استان کرمان و سيستان و بلوچستان بوده است.
وی با اشاره به اينکه اين تالاب از معدود تالاب هاي آب شيرين کشور مي باشد و در گذشته مرکز تامين علوفه جنوب شرق کشور بوده و همچنين آب مورد نياز دام‌هاي منطقه را تامين مي‌کرده است اظهار کرد: تالاب جازموريان تا چند دهه قبل به واسطه بارش مناسب نزولات جوي در اين منطقه در ماه هاي زيادي از سال مرطوب و آبگيري مي شد به گونه اي که شاهد پوشش گياهي و تنوع زيستي و جانوري مناسبي در اين منطقه بوديم و همين امر سبب ايجاد اثرات اقتصادي و اجتماعي مثبتي در پيرامون اين تالاب شده بود.
مجری تدوين برنامه جامع تالاب جازموريان با بيان اينکه تالاب جازموريان زيستگاه مناسب گياهي و جانوري است اظهار کرد: در تالاب جازموريان پوشش گياهي شامل درختچه هايي از قبيل گز، کلير و کهور و گونه های بوته ای که در حاشيه منطقه قرار گرفته و همچنين گياهان علفي يکساله که پس از خشک شدن قسمت هايي از تالاب رشد می کنند، محيط و مامن مناسبي جهت لانه سازي پرندگان خشک‌زي و کنار آبزي بوجود مي آورد.
همچنین در اين تالاب گونه هاي جانوري شامل گراز، گربه وحشي و جنگلي، خرگوش، خدنگ و غيره و پرندگان آبزي و کنار آبزي از قبيل فلامينگو، گلاريول، انواع مرغابي، سانان، گيلانشاه، فالاروپ، آبچليک، سليم، تليه، چاخ لق، ديدومک، چوپ پا، آووست، کاکايي و غيره و پرندگان خشک‌زی مانند هوبره، انواع باقرقره، شبگرد بلوچي، انواع چک چک و چکاوک، فاخته، قمري و غيره و همچنين گونه هاي مختلف خزندگان مشاهده شده است.
مجری طرح تدوين برنامه جامع تالاب جازموريان با بيان اينکه تالاب جازموريان همواره يک کانون اقتصادي و اجتماعي در پيرامون خود به همراه داشته است اظهار کرد: متاسفانه در چند دهه گذشته اين تالاب به دلايل متعددی از جمله کاهش نزولات جوي و خشکسالي حاکم بر منطقه، وجود بيش از 11 هزار حلقه چاه غيرمجاز، عدم معيشت مبتني بر واقعيت اکولوژيکي منطقه، عدم رهاسازي حقابه در زمان مناسب و ساير موارد ديگر رو به خشک شدن رفته و پوشش گياهش خود را نيز از دست داده است.
کامياب مقدس به آثار سو ناشي از خشک شدن تالاب جازموريان اشاره کرد و گفت: ريزگردها يکي از اثرات سو بسيار مهم ناشي از خشک شدن تالاب جازموريان مي باشد به گونه اي که براساس برخي آمار تالاب جازموريان منشاء بيش از 20 درصد از ريزگردهاي کشور مي باشد که بخش هاي وسيعي از استان کرمان و استان هاي همجوار را تحت تاثير قرار مي دهند و باعث بروز آسيب های متعددی در جامعه از جمله مسائل بهداشتی، مهاجرت، اثرات منفی اجتماعي و اقتصادي و … در منطقه شده است.
احيای تالاب جازموريان يکي از دغدغه هاي مهم مديريت استان و محيط زيست بوده و اين مهم با رويکرد ملي در حال پيگيری است به طوري که از سال 95 بدنبال پيگيري هاي مسئولين استاني به صورت جدی تر احيای اين تالاب در دستور کار سازمان محيط زيست کشور قرار گرفت.رييس جهاددانشگاهی استان کرمان با اشاره به اينکه برنامه مديريت جامع تالاب هاي کشور در واقع يک سند و مرجع کاري براي شرايط کنوني تالاب ها و چشم اندازي از وضعيت بلند مدت آن بوده و ابزاري براي تحليل عملکردهاي زيست محيطي، اجتماعي و اقتصادی تالاب و اولويت بندي اهداف مي باشد ادامه داد: در همين راستا و در پي برگزاري جلسات متعدد با مديران و کارشناسان سازمان محيط زيست کشور و اداره کل حفاظت محيط زيست استان کرمان مقرر شد در گام اصلي و مقدماتي به منظور احياي اين تالاب و کاهش ريزگردها با منشاء اين تالاب، برنامه جامع و مدونی با انجام اقدامات اصولي، علمي و با توجه به شناخت وضعيت منطقه و ذينفعان تالاب صورت گيرد.
طرح تدوین احیای تالاب از سال 96 آغاز شده
وي با بيان اينکه برنامه تدوين طرح جامع احيای تالاب جازموريان از سال 96 با تعيين اعتبار 210 ميليون توماني توسط جهاددانشگاهي استان کرمان آغاز شده است اظهار کرد: اين طرح داراي يک شرح خدمات جامع ملي است که با نظارت سازمان حفاظت محيط زيست کشور در حال انجام است و در چند مرحله از جمله شناسايی وضعيت فعلی تالاب، شناسايي ذي نعفان مرتبط، احصاء و تعيين اقدامات اولويت دار تالاب، پايش اقدامات، تعيين ساختار اجرايي مديريت طرح و تهيه نقشه پهنه بندی نقاط حساس تالاب در حال اجرا می باشد.
مجری طرح تدوين برنامه جامع تالاب جازموريان ادامه داد: همچنين در قالب قرارداد ديگري با مبلغ 200 ميليون تومان اعتبار با اداره کل محيط زيست استان کرمان، مقرر شد جهاددانشگاهی يکي از اقدامات اولويت دار احصاء شده از برنامه جامع مديريت تالاب از جمله «مطالعه و اجرای طرح های کنترل و بهره برداری از سيلاب های حوزه» «انجام مطالعات بيلان جامع آبی حوزه آبخيز» را اجرا کند.
وی با اشاره به اينکه در بحث تالاب جازموريان ديدگاه هاي بسيار متناقضي وجود دارد اظهار کرد: در اين کارگاه‌ها متخصصين اظهار نظرهاي مختلفي از وضعيت و روند احيای اين تالاب مطرح کردند اما در نهايت با اتکا به آمار و ارقام و نظر متخصصان جمع بندی های خوبی تاکنون صورت گرفته و اين برنامه در مراحل نهايي تدوين کار قرار دارد که معتقديم يک برنامه عملياتي با پشتوانه بسيار غني از نظرات کارشناسان و مشارکت ذينفعان واقعي خواهد بود.
رييس جهاددانشگاهی استان کرمان با تاکيد بر اينکه روش پيش گرفته شده براي تدوين طرح جامع احيای تالاب جازموريان يک روش علمي، مدون و منطبق بر متدهاي احياي ساير تالاب هاي کشور بوده است افزود: اين طرح با نظارت مستقيم سازمان محيط زيست کشور و با مشارکت تنگاتنگ اداره کل محيط زيست استان کرمان در حال انجام است که در همين راستا و از دل اين برنامه مديريتی، 2 طرح از اقدامات اولويت دار احصاء شده شامل «تعيين نياز آبي تالاب جازموريان با منشا گرد و غبار» و «طرح تدوين و اجرای برنامه معيشت پايدار جايگزين سازگار با تالاب جازموريان» هم اکنون توسط دانشگاه تحصيلات تکميلي و علوم پيشرفته کرمان و مرکز تحقيقات کشاورزی استان کرمان در حال اجرا مي باشد.
ضمن آنکه براساس همين نقشه راه تدوين شده و با پيگيری های مستمر اداره کل حفاظت محيط زيست استان کرمان، اعتبار قابل ملاحظه ای به منظورانجام برخي اقدامات اولويت دار از جمله «تدوين و اجراي طرح مديريت گردشگری پايدار تالاب»، «مرمت و بازسازی سازه های حفاظتی در حوزه آبريز»، «تجهيز دبيرخانه های مديريت زيست بومی تالاب در شهرستان های قلعه گنج و روبار جنوب» در راستای احياي تالاب جازموريان در سال جاری به سازمان های ذیربط اختصاص داده شد.احيای نهايی تالاب تا حصول نتيجه مطلوب مستلزم اختصاص اعتباراتی بيشتر به ادارات کل جنوب استان جهت انجام تمامی اقدامات اولويت دار تدوين شده در برنامه می باشد که با درايت و نگاه مثبت مديران کشوری و استانی اين مهم در سال های آتی محقق خواهد شد.وی در بخش پايانی صحبت های خود به موضوع لزوم حساس سازی وضعيت تالاب به منظور توجه بيشتر مسوولان کشوری به احياي اين تالاب اشاره کرد و گفت: حساسيت سازي و در واقع مشخص کردن اهميت موضوع از درجه بسيار بالايي برخوردار است.