پدیده ریزگردها؛ کرمان پنجمین استان بحرانی| 100 درصد توفان‌های کرمان منشا داخلی دارند
کرمان از نظر وزش توفان‌های گردوخاک پنجمین استان کشور است.
این موضوع در گزارش روز گذشته مرکز پژوهش‌های مجلس درباره توفان‌های گردوخاک آمده است.
بر این اساس در سال 2017 میلادی، 31 توفان گردوخاک در استان کرمان رخ داده.
استان سیستان و بلوچستان با 128، خوزستان با 61، ایلام با 33 و بوشهر با 32 توفان وضعیت بدتری از کرمان دارند.
استان‌های فارس و اصفهان با 27 و خراسان جنوبی با 22 توفان، پس از کرمان، دارای بیشترین توفان گردوخاک بوده‌اند.
استان کرمان البته با هفت استان دیگری که در بالا نام برده شد، تفاوتی اساسی دارد.
کرمان تنها استانی است که تمامی توفان‌های گردوخاک رخ داده در آن منشا داخلی دارد.
البته توجه به این نکته ضروری است که کارشناسان مرکز پژوهش‌ها به آمارهای سال 2017 استناد کرده و نوشته‌اند
ممكن است این آمارها در سال‌های دیگر متفاوت باشد. اما به دليل جدید بودن آمار و همچنين شرایط بارندگی و خشكسالی در این سال (2017) تا حد زیادی می‌توان به بيان وضعيت موجود توسط آمار مذکور استناد کرد.
منشا توفان‌های کرمان
سازمان هواشناسی کشور پنج کانون اصلی توفان گردوخاک در کرمان را جنوب‌غرب بافق، غرب زرند، حوضه جازموریان، کویر شهداد و شرق و جنوب‌شرق بم عنوان کرده است.
البته کانون‌های خارج از استان هم بر وقوع توفان در استان کرمان تاثیرگذارند.
به گفته مدیرکل محیط‌زیست کرمان، این استان از کانون‌های واقع در یزد، خراسان و سیستان و بلوچستان نیز تاثیر می‌پذیرد.
شمال ميبد، شرق ابرکوه و شرق شهر یزد کانون‌های توفان در استان یزد هستند.
جنوب‌شرق خراسان جنوبی هم کانون اصلی توفان گردوخاک در همسایه شمالی کرمان است.
جنوب‌شرق سيستان و بلوچستان، شمال‌شرق چابهار، غرب کنارک، غرب ایرانشهر و زابل و هامون از جمله کانون‌های وقوع توفان در همسایه شرقی کرمان هستند.
نمره رد به دستگاه‌های اجرایی
کارشناسان مرکز پژوهش‌ها وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزارت جهاد کشاورزی (بخش منابطع طبیعی) و وزارت خارجه را دستگاه‌هایی مسوول در بحث ریزگردها عنوان کرده‌اند.
در این گزارش به عملکرد این دستگاه‌ها در استان خوزستان پرداخته و نتیجه گرفته شده که
عملكرد دستگاه‌های مرتبط کشور در موضوع توفان‌های گردوخاک در استان خوزستان به عنوان بحرانی‌ترین منطقه کشور از این منظر، مطلوب و قابل توجه نبوده است.
در سایر نقاط کشور نيز که از منظر اهميت در درجه دوم هستند، وضعيت به همين منوال بوده و تقریباً هيچگونه عملكرد ملموسی موجود نيست.
در سایر نقاط کشور به صورت بسيار محدود و موردی فعاليت‌هایی در زمينه شناسایی کانون‌های منشأ گردوخاک وجود داشته، ولی عملكرد اجرایی ملموس و قابل توجهی در زمينه شناسایی جامع کانون‌ها، عمليات‌های اجرایی و منظم تثبيت کانون‌ها و اقدامات بيولوژیک، پيگيری حقابه مناطق مرزی شرقی کشور از کشور همسایه و تخصيص منظم اعتبارات مورد نياز وجود نداشته است.
ریزگردها در بودجه 99
در لایحه بودجه 99 در چند بخش پدیده ریزگردها دیده شده.
در بند هـ تبصره چهار قانون بودجه، اجازه برداشت 100 میلیون یورو برای مقابله با اثرات مخرب ریزگردها داده شده است.
به گفته مدیر ستاد ملی مقابله با گردوغبار، این رقم با بودجه سال 98 یکسان است.
آنطور که علی محمد طهماسبی گفته، تا آذر امسال حدود 50 میلیون یورو برای مقابله با گردوغبار داده شده.
68 درصد از این میزان برای کنترل گردوغبار در استان‌های شرقی در نظر گرفته شده است.
در لایحه بودجه 99 همچنین 1.5 میلیارد تومان برای مطالعات جامع مدیریت مقابله با ریزگردها در نظر گرفته شده.
این رقم در مقایسه با بودجه 98، 500 میلیون تومان کاهش یافته.
همچنین برای تثبیت شن‌های روان و مقابله با بیابان‌زایی، برای هر استان بودجه‌ای در نظر گرفته شده.
سهم استان کرمان یک میلیارد و 267 میلیون تومان است.
ریزگردها چه بر سر ما می‌آورند؟
سازمان بهداشت جهانی برآورد کرده که ساليانه حدود پانصد هزار نفر براثر مواجهه با ذرات معلق هوا، دچار مرگ زودرس می‌شوند.
عمده ذرات معلق در گردوغبار اندازه‌ای بین 0.1 تا 10 میکرون دارند.
ذرات با اندازه کمتر از 0.25 میکرون در سيستم تنفسی برای مدت نسبتاً طولانی باقی می‌مانند.
در گزارش مرکز پژوهش‌ها آمده که در زمان وقوع گردوغبار، هر فرد به طور متوسط 6.624 گرم گردوخاک را وارد ریه‌های خود می‌کند.
این امر باعث آسم، آلرژی، صدمه به کلیه و کبد می‌شود.
همچنین سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده ذرات معلق کوچک‌تر از 10 میکرون می‌توانند منجر به مرگ کودکان زیر یک سال شوند.
در صورت استمرار توفان گردوخاک، به ازای افزایش هر 10 ميكروگرم در مترمكعب، 6 درصد نرخ مرگ‌ومير افزایش می‌یابد.
به ازای همین میزان بیماری‌های قلبی 12 درصد افزایش می‌یابد.
این رقم برای سرطان ریه 14 درصد است.