بزرگداشت نهمین سال ثبت جهانی بیابان لوت برگزار شد؛
لوت؛ جایی که سکوتش حرف می‌زند
اول آبان‌ماه، کرمان میزبان مراسم گرامیداشت نهمین سال ثبت جهانی بیابان لوت بود؛ رویدادی در اتاق بازرگانی که پژوهشگران، مستندسازان، علاقه‌مندان به طبیعت و نمایندگان جوامع محلی را گرد هم آورد تا از لوت بگویند؛ از سکوتش، از شکوهش و از مردمانی که در دل سختی‌ها زندگی را معنا کرده‌اند.
فاطمه آقاملایی – به گزارش کرمان‌نو، کویرها جاذبه‌ای دارند که چشم را فریب می‌دهند و دل را گرفتار می‌کنند. جایی که سکوتش پر از معناست و وسعتش حدی ندارد. همان‌طور که دکتر گابریل می‌گوید: «کویر کسی را که یک‌بار گرفتار افسونش شده باشد، رها نمی‌کند.»
لوت، یکی از همین افسون‌هاست؛ بیابانی که هر ریگ و هر کلوتش، تکه‌ای از تاریخ زمین و زندگی انسان را در خود نگه داشته است.
اول آبان‌ماه، کرمان میزبان مراسم گرامیداشت نهمین سال ثبت جهانی بیابان لوت بود؛ رویدادی در اتاق بازرگانی که پژوهشگران، مستندسازان، علاقه‌مندان به طبیعت و نمایندگان جوامع محلی را گرد هم آورد تا از لوت بگویند؛ از سکوتش، از شکوهش و از مردمانی که در دل سختی‌ها زندگی را معنا کرده‌اند.
در این مراسم از کتاب «بیابان‌های ایران» نوشته محسن ادیب رونمایی شد و مستند «سفری به شرق لوت» به نمایش درآمد؛ اثری که تماشاگران را از میان کلوت‌ها و ریگزارهای داغ تا روستاهای زنده شرق لوت همراه می‌کرد.
زنان لوت؛ صدای زندگی در دل کویر
معین افضلی مدیر پایگاه جهانی لوت در استان کرمان در ابتدای سخنانش گفت: ثبت جهانی لوت فقط افتخار یک نام نیست، مسئولیتی جمعی است. توسعه گردشگری پایدار در شرق لوت و سیستان و بلوچستان با همت مردمان خون‌گرم این مناطق آغاز شده است.
او با یادآوری نام‌هایی که در مسیر شناخت لوت نقش داشته‌اند افزود: زنده‌یاد رضا بهرامی و اکبر رشیدی از نخستین کسانی بودند که دل در گرو این سرزمین گذاشتند. تلاش‌های آن‌ها باعث شد گردشگری کویری در ایران جان بگیرد و مردم جهان لوت را بشناسند.
افضلی همچنین به نقش زنان گجینو و همکاری مردم شفیع‌آباد اشاره کرد و گفت: ثبت جهانی روستای شفیع‌آباد به‌عنوان یکی از بهترین روستاهای گردشگری دنیا، حاصل وفاق و همراهی مردم است. زنان این منطقه در صنایع‌دستی و بوم‌گردی پیشگام‌اند و امروز چهره‌ای تازه از زندگی در کویر را نشان می‌دهند.
لوت؛ کامل‌ترین بیابان جهان
در ادامه شهداد کلانتری‌پور مدیر سایت لوت‌شناسی احمد مستوفی و موسس گروه سارلوت با نگاهی پژوهشی‌تر از لوت گفت: بیابان لوت کامل‌ترین بیابان جهان از نظر پدیده‌های زمین‌شناسی، فرهنگی و طبیعی است. محدوده‌ای که در سه استان کرمان، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان گسترده شده و بخش مرکزی‌اش به‌دلیل کلوت‌ها و ریگستان‌های منحصربه‌فرد در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده است.
کلانتری‌پور با اشاره به سفری که طواف بیابان لوت بود و تبدیل به مستند شد عنوان کرد: طواف بیابان جهانی لوت سفری بود ۴۱ روزه و ۸۲۰ کیلومتری. ما مسیرهای تاریخی شرق لوت را بر اساس نقشه‌های قدیمی دکتر احمد مستوفی و دکتر گابریل با تصاویر ماهواره‌ای جدید تطبیق دادیم و هدفمان مستندسازی فرهنگ و زیست مردمانی بود که هنوز در سکوت بیابان زندگی می‌کنند؛ بدون برق، بدون آب اما با فرهنگی زنده و پرامید.
او با اشاره به بخش دیگری از مستند گفت: در فیلم سکانسی داریم از زنان روستای ده‌سلم که نان می‌پزند و در همان حال شعرهای محلی می‌خوانند. این لحظه برای ما فقط تصویر نبود، نمادی از پایداری انسانی بود. در شرق لوت، زن و مرد در کنار هم زندگی را پیش می‌برند و این خود میراثی زنده است.
رد پا و نقش مهم ملک‌محمد نارویی در سفر به بیابان لوت
یکی از بخش‌های مهم مراسم بازخوانی سفر تاریخی ملک‌محمد نارویی به همراه دکتر گابریل و دکتر مستوفی بود. مردی از طایفه نارویی که در سال ۱۳۱۷ همراه ۶ نفر و ۱۰ شتر بخش ناشناخته‌ای از شرق لوت را پیمود.
کلانتری‌پور درباره او گفت: ملک‌محمد نارویی از نخستین کسانی بود که در زمانی که هیچ نقشه‌ای از شرق لوت وجود نداشت دل به بیابان سپرد، او تنها با تکیه بر دانش محلی و ستاره‌ها، مسیر ۲۰روزه‌ای را طی کرد که امروز بخشی از مکان‌ها در نقشه‌های جهانی با نام او ثبت شده‌اند از جمله چاله و گودال ملک‌محمد.
او افزود: در مستند «سفری به شرق لوت» بخشی از مسیر او را بازسازی کردیم. هنوز هم نشانه‌هایی از کمپ‌های موقتشان و چاه‌هایی که برای زنده ماندن حفر کرده بودند باقی است که این بخش از فیلم برای ما حکم ادای دین به پیشگامان شناخت لوت را داشت.
مستندی از دل گرما و صبوری
علیرضا فخری‌زاده کرمانی مستندساز و فیلم‌بردار نیز در سخنانش گفت: مستندسازی در لوت یعنی زندگی در شرایطی که هر تصمیم ساده می‌تواند مرگ و زندگی باشد. دمای هوا گاهی به بالای پنجاه درجه می‌رسید و ما مجبور بودیم نیمه‌شب فیلم‌برداری کنیم. اما وقتی صبح می‌شد و آفتاب روی کلوت‌ها می‌تابید همه سختی‌ها فراموش می‌شد.
او ادامه داد: این فیلم حاصل سال‌ها پژوهش و همکاری گروهی از علاقه‌مندان است. ما مسیر تاریخی دکتر گابریل و دکتر احمد مستوفی را بازسازی کردیم تا نشان دهیم لوت فقط سرزمین گرما و خشکی نیست، بلکه موزه‌ای زنده از زمین، فرهنگ و انسان است.
جایی با بلندترین تپه‌های شنی جهان و گرم‌ترین نقطه زمین
در بخش دیگری از مراسم مهران مقصودی مدیر پرونده ثبت جهانی بیابان لوت گفت: هیچ نقطه‌ای از ایران ترکیب شگفتی‌های زمین‌شناسی، باستان‌شناسی و مردم‌شناسی لوت را ندارد. اینجا بلندترین تپه‌های شنی جهان و گرم‌ترین نقطه زمین را در خود دارد. اما مهم‌تر از همه، زندگی در دل این سکوت است؛ زندگی‌ای که باید آن را شناخت و حفظ کرد.
او تأکید کرد: اگر بخواهیم از لوت بهره‌برداری کنیم باید در کنار لذت بردن از آن،هزینه و مسئولیت حفاظت از آن را هم بپذیریم.
بیابان؛ زنده‌ترین زیستگاه زمین
محسن ادیب پژوهشگر کویرها و نویسنده کتاب «بیابان‌های ایران» در بخشی از مراسم گفت: بیابان را باید لمس کرد، حس کرد و با آن انس گرفت. اینجا نماد خلأ نیست، نماد حضور است. سکوت، نور، باد و زمان در بیابان هماهنگ‌اند و این هماهنگی زیباترین چهره زمین است.
او گفت نگارش این کتاب حاصل سال‌ها سفر، پژوهش و عشق به سرزمین‌های خشک اما زنده ایران است؛ تلاشی برای پیوند دادن علم با حس شاعرانه‌ی انسان در برابر طبیعت.
تندیس‌هایی از شن‌های لوت و اهدا سه یادگار تاریخی
در پایان مراسم، لوح و تندیس یادبود به مهران مقصودی، محسن ادیب، ابراهیم میرعبداللهی ساربان بیابان لوت، فریبا رادی به نمایندگی از زنان گجینو، شراره ابراهیمی مدیر اجرایی تیم سارلوت و بهادر نارویی نوه ملک‌محمد نارویی برای قدردانی از سال‌ها فعالیت در حوزه لوت اهدا شد.
همچنین سه اثر تاریخی از ملک‌محمد نارویی شامل ۲ اسلحه و یک گردنبند شتر از سوی نوادگان او به موزه لوت‌شناسی دکتر احمد مستوفی در هتل پایاب اهدا شد.
عفت تکلو طراح تندیس‌ها گفت: در طراحی تندیس‌ها از فرم کلوت‌های شاخص دشت لوت الهام گرفتیم. حتی از شن‌های واقعی بیابان برای ساخت استفاده کردیم تا مخاطب هنگام لمس آن، انرژی و هویت این سرزمین را حس کند.
کرمان خود نیز چون لوت، سرزمین پدیده‌هاست؛ از دره‌ها و ماسه‌زارها تا کوه‌های آتشفشانی و نمکزارهایی که هر کدام گواهی از تاریخ زمین‌اند.
مراسم گرامیداشت نهمین سال ثبت جهانی بیابان لوت، تصویری از همدلی پژوهشگران، هنرمندان و مردم محلی بود؛ نشانه‌ای از اینکه حفاظت از لوت نه فقط پاسداشت طبیعت بلکه پاسداشت انسان و فرهنگی است که در دل سکوت، زندگی را معنا کرده است.