دستگاه تنفس متحمل بیشترین آسیب در مصرف دخانیات

خبرنگار: نجمه سعیدی

از سوم تا 10 خرداد ماه، هفته بدون دخانیات نام گرفته است و تلاش برای کاهش مصرف آن علاوه بر چاپ عکس ریه سیاه و از بین رفته، روی بسته های سیگار، نیاز به عزم ملی داشته و دارد، در سال گذشته تولید سیگار در ایران افزایش چشم گیری داشته است.

به گفته رئیس مرکز برنامه ریزی و نظارت بر دخانیات کشور برای اولین بار در سال گذشته، تولید محصولات دخانی (سیگار ) در کشور به مرز 55 میلیارد نخ رسید. علاوه بر تولیدات داخلی طبق برآوردهای صورت گرفته قاچاق سیگار در کشور، سالانه حدود ۱۰ الی ۱۵ میلیارد نخ است. این در حالی است که به گفته بسیاری از کارشناسان مالیات بر این کالا بسیار کمتر از آن قدری است که باید باشد، در نتیجه به راحتی مصرف بالا می رود.

در کشور ما از ۲۰ درصد خرده فروشی دخانیات، مالیات اخذ می‌شود؛ در حالی‌که طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی باید این عدد به ۷۵ درصد خرده‌فروشی افزایش پیدا کند و همچنین طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش مصرف دخانیات، به ویژه در میان نوجوانان و جوانان، وضع مالیات سنگین بر تنباکو و سیگار است.

افزایش مالیات بر تنباکو که منجر به افزایش قیمت سیگار نیز می شود ، می‌تواند تا ۱۰ درصد مصرف سیگار را کاهش دهد، اما تنها در ۳۲ کشور جهان از قانون وضع مالیات سنگین بر دخانیات استفاده می‌شود و به گفته بسیاری از کارشناسان ایران جز این کشور ها نیست.

این درحالیست که طبق اعلام مسوولان وزارت بهداشت، سالانه ۱۰۰ هزار میلیارد تومان ضرر ناشی از مصرف سیگار به کشور وارد می شود، که ۳۰ هزار میلیارد تومان آن جهت درمان بیماری‌های ناشی از دخانیات و۷۰ هزار میلیارد آن مربوط به هزینه‌های ناشی از غیبت از کار، ناتوانی و مرگ زودرس است.

کاهش سن مصرف سیگار

مرتضی ملازاده دکترای علوم آزمایشگاهی در مورد مصرف دخانیات به کرمان نو می گوید: از زمان کشف توتون و تنباکو و رونق گرفتن صنعت دخانیات، همواره این مساله مطرح بوده که میزان تاثیر مصرف دخانیات بر سلامت انسان تا چه حد می باشد. دیری نپایید که شیمیدانان بسیاری بر مضر بودن ترکیبات موجود در دخانیات صحه گذاشتند و آن را برای سلامتی پرخطر اعلام کردند.

وی ادامه داد: با این وجود، به دلیل فشارهای مافیای سیگار، و سود آور بودن این صنعت، تولید و مصرف گسترده اشکال مختلف دخانیات در سراسر جهان، نه تنها افزایش یافته بلکه سن مصرف آن نیز کاهش یافته است و به ویژه سیگار را به یکی از بزرگترین خطرات بهداشتی در سراسر جهان بدل کرده است.

ملازاده می گوید: دخانیات به ویژه سیگار، حاوی ترکیبات سمی و خطرناکی هستند که مهمترین آنها عبارتند از: نیکوتین،هیدروژن سیانید،فرمالدهید،سرب،آرسنیک،آمونیاک،ترکیبات رادیواکتیو همچون اورانیوم،بنزن،مونوکسید کربن،نیتروزآمین ها. تاثیرات منفی که هر یک از این مواد بر سلامت فرد دارند، به اشکال مختلف و توسط محققین بی شماری به اثبات رسیده است، باعث شده دخانیات همچنان به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل مرگ و میر نوع بشر معرفی شود.

ملازاده اثرات مصرف دخانیات بر سلامتی انسان را این چنین بیان کرد: دستگاه تنفس،بی شک بیشترین آسیب را در نتیجه مصرف دخانیات متحمل می شود. سموم شیمیایی موجود در دود سیگار و سایر دخانیات، علاوه بر صدمات به پارانشیم ریه و مجاری تنفسی، زمینه را برای ابتلای فرد به سرطان ریه را فراهم می کند. مطالعات نشان می دهد که سیگار،مهمترین عامل زمینه ساز برای ابتلا به تومورهای ریوی است.

وی ادامه داد: فیبروز ریوی از دیگر صدمات جبران ناپذیری است که می تواند در افراد سیگاری، به خصوص در سنین میانسالی، مشاهده شود. در این حالت، دستگاه تنفس بیشتر توان عملکردی خود را از دست می دهد.از دیگر عوارض مصرف دخانیات در دستگاه تنفس می توان به افزایش حساسیت به عوامل بیماری زا، همچون ویروس های خانواده کرونا، قارچ های بیماریزا و میکروب سل اشاره کرد. ت

ملازاده افزود: تاثیر بعدی بر سیستم عروقی است،سموم و مواد شیمیایی موجود در دود سیگار و دیگر دخانیات، می تواند تشکیل رادیکال های آزاد را در خون افزایش دهد. این رادیکال های آزاد ممکن است در عروق مختلف رسوب کرده و باعث تشکیل پلاک های عروقی شوند. نتیجه ایجاد چنین پلاک هایی بروز پدیده تصلب شرایین یا آترواسکلروز است که می تواند عوارض خطرناک و جبران ناپذیری برای ارگان های حیاتی همچون قلب، مغز و کلیه ها به دنبال داشته باشد.

وی تشریح کرد:‌ شواهد علمی نشان می دهد که بیماری های قلبی و عروقی، انفارکتوس (سکته) مغزی و اختلال در عملکرد کلیه ها در افراد سیگاری مکررا گزارش شده است.

به گفته این کارشناس، طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، سالانه حدود ۸ میلیون نفر در سراسر جهان در نتیجه عوارض ناشی از مصرف توتون و تنباکو فوت می کنند. از این تعداد حدود ۱/۲ میلیون نفر افرادی هستند که خود مصرف کننده نیستند ولی در تماس نزدیک با افرادی مصرف کننده قرار دارند. این آمارهای هولناک، اهمیت تغییر در سبک زندگی و ترک سیگار را به وضوح نشان می دهد.

قربانیان دود دست دوم دخانیات

در کنار آسیب هایی که مصرف دخانیات برای مصرف کننده دارد باید به تاثیرات سویی که بر اطرافیان مصرف کنندگان نیز توجه شود ، همان قربانیان دود دست دوم، مواجهه با دود دخانیات می تواند مهم‌ترین عامل در ایجاد، سندرم مرگ ناگهانی نوزادان باشد و زنان و کودکان بیشترین قربانیان مواجهه با دود دست‌دوم هستند.

این مواجهه ناخواسته می تواند، باعث بروز بیماری‌هایی مانند عفونت گوش میانی، آسم و خس‌خس سینه شود، این مواجهه ناخواسته یکی از تلخ ترین آسیب های دخانیات به جامعه است.

ترک سیگار و تغییر در سبک زندگی

اما این وابستگی به مصرف دخانیات که یکی از شدیدترین وابستگی‌های سوء مصرف مواد است و بعد از اندک زمانی، مصرف کننده آن چنان درگیر آن می شود که توان ترک آن را از دست می دهد، بر اساس نظر روانشناسان وابستگی روانی به مصرف سیگار یکی از شدید ترین اعتیادها است که ترک آن، هم به مدت زمان بیشتری نیاز دارد و هم احتمال شکست و بازگشت مصرف در این ترک بسیار بالا است.

هم زمان با ترک سیگار، مصرف کننده باید مورد حمایت های روانی هم از سوی خانواده و هم مشاور قرار بگیرد تا درصد موفقیت در ترک اعتیاد بالا برود.

خضوعی روانشناسی است که در این باره به کرمان نو می گوید: برای اینکه یک فرد سیگاری، بتواند سیگارش را ترک کند باید ابتدا بیاموزد که جور دیگری زندگی کند چون سیگار کشیدن به دلیل اینکه ممنوعیتی در سطح جامعه ندارد به راحتی می تواند تبدیل به یک رفتار و یک سبک زندگی شود و تغییر سبک زندگی ای ای که ممنوع هم نیست، کار آسانی نبوده و به نوعی فردی که مصرف مداوم و روزانه دارد، باید دست به تغییر جهان بینی خودش بزند.