افزایش عوارض صادرات مواد معدنی؛ منع خام‌فروشی یا تعطیلی معادن؟

کرمان نو-شورای عالی اقتصاد در خرداد ماه سال ۹۷ وضع عوارض بر صادرات کلیه مواد معدنی خام را برای سال ۱۳۹۷ پنج درصد، سال ۱۳۹۸ هشت درصد و سال بعد۱۰ درصد تعیین کرده بود.

با این حال در یک تصمیم شتابزده، ۲۶شهریور سال گذشته اخذ عوارض ۲۰ الی۲۵ درصدی برای صادرات مواد خام معدنی به گمرک جمهوری اسلامی ایران ابلاغ شد و از یکم مهرماه امسال شکل اجرایی به خود گرفت.

همان زمان نیز  متنی به امضای اعضای انجمن سنگ برای ارسال به دفتر رئیس جمهوری در اعتراض به این موضوع ارسال شد .

 در آن عنوان شده بود این تصمیم برخلاف قانون معادن و همچنین برخلاف ماده ۳۷قانون رفع موانع تولید است و با بحث های کارشناسی قبلی وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز مغایرت دارد.

مشابه این تصمیم در دولت نهم نیز اخذ شده بود.

در دولت احمدی نژاد با وضع عوارض ۷۰ درصدی بر صادرات سنگ های تزئینی، بخش بزرگی از بازارهای هدف صادراتی از دست رفت و پس از گذشت یک سال و با تحمل خسارت های سنگین و انجام کار کارشناسی، این عوارض لغو شد.

عوارض  هشت درصدی،بازدارندگی نداشت

با این حال،عوارض مذکور در سال گذشته به دستور جعفر سرقینی،معاون پیشین وزیر صنعت، معدن وتجارت صادر شد. 

سرقینی با بیان اینکه تعیین میزان هشت درصدی عوارض برای اقلام معدنی نقش بازدارندگی ندارد گفته بود که وضع عوارض سبب می شود تا ارزش افزوده بیشتر مواد معدنی در داخل کشور صورت گیرد و از خام فروشی جلوگیری شود.

حال کمتر از یک سال از اجرای این دستورالعمل می گذرد و غلام حسین دلاوری،عضو هیأت مدیره انجمن سنگ ایران از کاهش ۴۰ الی ۵۰ درصدی صادرات سنگ های ساختمانی خبر می دهد. 

به گفته دلاوری  در ایران شاید کلاً ۳۰۰کارخانه وجود داشته باشد که تجهیزات بُرش سنگ با استانداردهای صادراتی داشته باشند. 

از این ۳۰۰ کارخانه، فقط ۵۰واحد فعال هستند و به خوبی کار می کنند.

او معتقد است که  این عوارض به دلایل واهی وضع شده است چرا که ۷ درصد از کل تولیدات معدنی کشور صادر می شده و بازار داخلی هم، همیشه از خرید اشباع بوده است. 

به گفته دلاوری اخذ عوارض ۲۰درصدی از صادرات سنگ های ساختمانی منجر شده تا  همان ۷ درصد صادرات هم انجام نشود  و به طور مستمر تولید کاهش یابد.

۳۰ معدن، غیر فعال شدند

عضو هیات مدیره انجمن سنگ استان کرمان در خصوص تاثیرات این عوارض در استان میگوید: در حوزه سنگ های ساختمانی حدود ۷۵ معدن دارای پروانه بهره برداری از وزارت صمت هستند  که تقریبا ۳۰معدن غیر فعال شدند.

به گفته صادق نخعی  همان ۴۵معدنی هم  که فعال هستند، هم اکنون با  ۱۰ درصد ظرفیت کار می کنند.

 نخعی البته اضافه می کند که این ۴۵ معدن تنها بعد از سفارش و واریز وجه  مشتریان  کار می کنند، چرا که توانایی مالی نگهداری سنگ به جهت فروش را ندارند.

 به گفته رئیس کمیسیون بازرگانی انجمن سنگ استان کرمان قراردادهای صادرکنندگان اکثرا سه ماهه و ۶ ماهه است و وضع یک شبه تعرفه های صادراتی تمامی معادلات را به هم می زند.

او افزایش هزینه های تولید و از دست رفتن بازار های صادراتی را از جمله تاثیرات اخذ عوارض ۲۰الی ۲۵درصدی بر صادرات سنگ می داند.

کمتر از ۱۰درصد از تولیدات معدنی استان، صادر می شود

به گفته نخعی هم اکنون تنها ۱۰درصد از تولیدات معدنی استان  در حوزه سنگ های ساختمانی صادر می شود.

رئیس کمیسیون بازرگانی انجمن سنگ استان کرمان در پاسخ به علت سهم پایین استان در بازار صادراتی سنگ های ساختمانی می گوید: در کرمان زیر ساخت های صادراتی ایجاد شده ولی در بحث تامین مشکلاتی وجود دارد.

نخعی در این رابطه می گوید:ایجاد  زیر ساخت های صادراتی و فروش  بدون زیرساخت تامین بی اثر است.

او ادامه می دهد: وقتی که من در روسیه یک زیر ساخت در قالب لجستیک، دفتر، انبار و فروشگاه ایجاد کنم ولی در کرمان کسی نباشد که بار من را تامین کند، من ناچار می شوم تا از استان های دیگر مثل اصفهان، یزد و فارس بار را تامین کنم چرا که ان ها متعهد ترند و زنجیره ارزش سنگ در آنجا شکل گرفته است.

ایران تایل با ۵۰درصد ظرفیت کار می‌کند

به گفته عضو هیات مدیره انجمن سنگ استان کرمان یکی از کارخانه های قوی در زمینه برش سنگ های ویژه صادراتی، کارخانه ایران تایل است که  هم اکنون این کارخانه نیز با۵۰ درصد ظرفیت کار می کند.

نخعی در خصوص علت کاهش ظرفیت تولید این کارخانه می گوید:  به جهت تعطیلی معادن، این کارخانه تنها سنگ هایی را به سفارش برخی از دوستان می برد، اما اگر قرار باشد تا معادن با تمام ظرفیت خود فعالیت کنند، استان به حداقل ۲ کارخانه دیگر با تجهیزاتی همچون تجهیزات کارخانه ایران تایل نیازمند است.

او البته متذکر می شود که قریب به ۵۷کارخانه برش سنگ در استان فعالیت دارند اما تمامی این کارخانه ها یا بدهکار بانکی هستند و یا کارخانه به قدری مستهلک شده که فقط توان تولید یکسری از تولیدات روزمره و کلی را دارد.