روایت اعظمی از جزییات پروژه انتقال آب هلیل| ردپای معدن درآلو تا مخفی‌کاری در میزان آب انتقالی
نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد در مجلس به جزییات تازه‌ای از پروژه انتقال آب از سرشاخه‌های هلیل رود به شمال استان کرمان اشاره کرده است.
روزنامه فرهیختگان در شماره امروز خود به مساله انتقال آب از سرشاخه‌های هلیل رود به شمال استان کرمان پرداخته است. در این رابطه ذبیح الله اعظمی، نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد در مجلس شورای اسلامی به جزییات جدیدی از این پروژه اشاره کرده.
او که پیش از این با طرح سوال از وزیر نیرو نشان داده از مخالفان سرسخت اجرای پروژه یاد شده است، به نوعی گفته هدف از انتقال آب از سرشاخه‌های هلیل رود صرفا تامین آب شرب شهر کرمان نیست و معدن درآلو هم قرار است از این پروژه منتفع شود.
پروژه انتقال آب از سرشاخه‌های هلیل رود که عمری 20 ساله دارد، در سال‌های اخیر آنقدر جنجالی شده که اخیرا اعضای کمیته آب کمیسیون کشاورزی مجلس هم برای بررسی آن به کرمان سفر کردند. با این حال هنوز خبری از سرنوشت آن در دست نیست. طرحی که اگرچه پیشرفتی کمتر از 50 درصد دارد اما حواشی‌اش دامن هرکس را که استاندار کرمان می‌شود، گرفته.
آبی به جیرفت نمی‌رسد
اگرچه فعلا سروصداها در رابطه با پروژه انتقال آب از سرشاخه‌های هلیل رود به شمال استان کرمان خوابیده، اما اطلاعاتی که نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد در مجلس شورای اسلامی از طرح یادشده ارائه کرده، دوباره می‌تواند این پروژه را به صدر اخبار برساند. در ادامه متن اظهارات اعظمی را می‌توانید بخوانید:
با توجه به وضعیت منطقه کرمان و جایگاه کشاورزی در معیشت مردم، وضعیت سد جیرفت را به چه صورت ارزیابی می‌کنید؟
زمان صحبت از کشاورزی جنوب استان کرمان در حقیقت از 234 هزار هکتار سطح زیر کشت اراضی منطقه و باغات صحبت می‌کنیم که اینها برای تامین آب اراضی کشاورزی از سد جیرفت تغذیه می‌کنند، به این شکل که سد جیرفت با کانال‌کشی‌های خود علاوه‌بر آب کشاورزی آب سفره‌های زیرزمینی را نیز تامین و ذخیره می‌کند.
جیرفت، کهنوج و رودبار از چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق تغذیه می‌کنند و اگر سد جیرفت آب یا ذخیره آبی نداشته باشد، قطعا هم در تامین آب چاه‌ها و هم آبی که به‌عنوان حقابه مردم می‌آید مشکل خواهیم داشت. از دهه 70 مطالعات احداث سد صفارود برنامه‌ریزی شد. از سال 76 کار آغاز و تقریبا 90 درصد آن با ذخیره 77 میلیون مترمکعب به‌اتمام رسیده است. سد بافت نیز که در سال 88 افتتاح شد، حدود 40 میلیون مترمکعب ذخیره آب دارد. جمع این دو 117 میلیون مترمکعب می‌شود. سد جیرفت 136 میلیون مترمکعب حجم مفید دارد و مجموعا حدود 400میلیون مترمکعب ظرفیت دارد.
با توجه به این امر در حال حاضر حدود 120 میلیون مترمکعب آب پشت سد جیرفت وجود دارد. با این وضعیت ذخیره آب پشت سد بافت و صفارود که جمعا 117 میلیون مترمکعب می‌شود، آبی به جیرفت نخواهد رسید.
میزان انتقال آب بیشتر از آن چیزی است که می‌گویند
تبعات این موضوع برای منطقه چیست؟
تبعا کشاورزی در منطقه آسیب‌دیده و زندگی شاید یک میلیون نفر انسانی که معیشت آنها از راه کشاورزی است از بین رفته و شاهد از بین رفتن تالاب جازموریان و هامون نیز خواهیم بود. آسیب دیدن دامپروری و دامداری از دیگر تبعات آن است که البته هم‌اکنون شاهد این امر هستیم. به‌علاوه ریزگردها به کل استان و کل جنوب شرق آسیب می‌زند.
بنابراین این پروژه انتقال آبی که قرار است از سرشاخه هلیل‌رود و سد صفارود به کرمان منتقل شود عنوان می‌شود 40میلیون مترمکعب است، اما در برنامه و بودجه 1400 آن عددی که من مشاهده کردم 59میلیون مترمکعب انتقال آب از سد صفارود به شهر کرمان است.
سد صفارود مجوز زیست‌محیطی ندارد
آیا این روند برای محیط‌زیست آسیب‌زا نیست؟
اگر شما به معیارهای یونسکو در مورد انتقال آب از حوزه‌ای به حوزه دیگر دقت کنید چند معیار ذکرشده که یکی، دو مورد را بیان می‌کنم. یک معیار اینکه قبل از انتقال آب به حوزه دیگر، ابتدا باید تمام راهکارهای موجود در حوزه مقصد بررسی شود که امکان دیگری برای تامین آب وجود دارد یا خیر.
مصرف مردم کرمان سه‌هزار لیتر آب در ثانیه است. یکی از راهکارهای تامین آب، ترویج فرهنگ صرفه‌جویی در بین مردم است. از آب‌های خاکستری و بازآوری شده برای صنعت و حتی استحمام و آب سالم فقط برای شرب هم می‌توان به‌عنوان راهکاری دیگر استفاده کرد. راهکار بعدی استفاده از آب خلیج‌فارس است که به سیرجان و رفسنجان رسیده.
معیار دوم این است که قبل از انجام پروژه نقل‌وانتقال، باید مسائل زیست‌محیطی مورد بررسی و کنکاش قرار گیرد. متاسفانه سد صفارود تا همین الان که درحال اتمام است. مجوز زیست‌محیطی را دریافت نکرده، معیار سوم هم این است که انتقال آب از مبدا به مقصد نباید باعث ایجاد تنش‌های محیطی و اجتماعی شود. مردم استان کرمان شبانه روز دغدغه و نگرانی انتقال آب سرشاخه هلیل به مناطق دیگر را دارند.
دلیل این تصمیمات چیست؟
استاندار و دولتمردان نگران تامین آب شرب شهر کرمان که حدود 750 هزار نفر جمعیت دارد، هستند. میزان آب مورد نیاز 750 هزار نفر به این میزان نیست، حتی این جمعیت در سال‌های آینده به یک میلیون نفر هم برسد، باز هم این میزان انتقال آب توجیه‌پذیر نیست.
تامین آب معدن درآلو، یکی از اهداف پشت پرده است
بحث معدن درآلو هم در این زمینه حواشی ایجاد کرده است. موضوع این معدن چیست؟
یکی از اهداف پشت‌پرده دقیقا تامین آب معدن درآلو است و ما با جدیت جلوی این امر می‌ایستیم. در جنوب استان کرمان در حوزه انتخابیه خود تعداد زیادی معدن داریم و به‌خاطر کمبود آب و لزوم استفاده از آب برای کشاورزی، مانع آغاز به‌کار و استخراج معادن شدیم. چطور اینها می‌خواهند این آب را که آب کشاورزی برای منطقه مهم جنوب استان کرمان است و خداوند هم شیب این رودخانه‌ها و کوه‌ها و مسیر حرکت این رودها را بطرف جنوب قرار داده، برای معدن منتقل کنند.
ماهم مخالف انتقال آب به معدن درآلو و هم مخالف انتقال آب از سرشاخه هلیل به کرمان هستیم و با جدیت جلوی این امر را خواهیم گرفت.
از چه طرقی پیگیری خواهید کرد؟
از مراجع قانونی، سوال از وزیر و… راه‌هایی است که خواهیم رفت. بنده به سران قوا نامه نوشته و اعتراض خود را عنوان کردم. در حقیقت شکایت کردم ولی به دلیل وجود برخی مطالب امنیتی در نامه‌ها، آن را منتشر نکردم.
کمیته آب کمیسیون کشاورزی چند روز پیش از سد صفارود، سد بافت و سرشاخه‌ها بازدید و همه تاکید و تایید کردند که این انتقال آب از سرشاخه‌های هلیل صدمه جبران ناپذیری به کشاورزی جنوب استان کرمان و جازموریان و حاشیه هلیل وارد می‌کند.
وقتی مردم تشنه هستند، وقتی جازموریان تشنه است و دام‌های مردم و کشاورزی مردم در حال نابودی است، چه ضرورتی دارد بخشی از آب را صرفا برای معادن انتقال دهیم؟ معادن وقتی خوب است که هیچ‌صدمات زیست‌محیطی و اجتماعی و تنش‌های اجتماعی به‌دنبال نداشته باشد.
به هرحال باید به این موارد توجه داشت. از وزیر نیرو درباره طرح سوال کردم و ایشان باید پاسخگو باشد که این پروژه چرا ادامه یافته و درحال‌حاضر با نگرانی‌های مردم و قطب کشاورزی کشور که بیش از پنج میلیون تن محصول تولید می‌کند، چه تصمیمی گرفته می‌شود. سهم هر ایرانی از تولیدات استان 59 کیلوگرم است، چرا باید این اتفاقات ناگوار برای این استان رخ دهد.
به جز نمایندگان جنوب، دیگران سکوت کرده‌اند
پیگیری سایر نمایندگان کرمان به چه صورت است؟ آیا نمایندگان اقدامی انجام می‌دهند؟
بنده و نماینده پنج شهرستان جنوبی با هم این موضوع را پیگیری می‌کنیم و سایر نمایندگان هیچ عکس‌العملی نشان ندادند. برای طرح سوال از وزیر نیز 30 امضا داشتم. با همان 30 امضا سوال را بعد از 48 ساعت ارسال کردم که سریع‌تر مورد بررسی قرار گیرد.
به هرحال، سایر همکاران، استاندار، دولتمردان منطقه و فرمانداران باید از 15-10 سال قبل از انجام این پروژه جلوگیری می‌کردند. همه کارها در شرایطی رخ داده که سخت‌تر از گذشته است. خوشبختانه حفر تونل انتقال آب و سایر مسیر دوسال است که تعطیل است و ادامه نیافته که باجدیت تلاش می‌کنیم جلوی این امر را نیز بگیریم.