مصائب کشت سیر در شهداد|از بی‌آبی تا قیمت پایین

سیر را ارزان می خرند،زندگی مان فلج شده، واسطه ها کار را خراب می کنند، هربار بهانه ای دارند که این سیر درشته یا نه خیلی ریز است، می گویند سیر صادر نمی شود، پس ارزان بدهید یا ما هم نمی خریم، سیر ما را 700 تا هزار تومان می خرند و کیلویی هزار و 800 تا 2 هزار تومان می فروشند.این ها حرفهای کشاورزان شهدادی است که نمیدانند امسال با سیرهای روی دست مانده خود چه کنند.

محمد، کشاورز روستای رودخانه در شهداد می گوید : سیرها روی زمین مانده اند و اصلا فروش نمی روند، برای سیر درجه یک فقط 700- 800 تومان قیمت می گذارند، الان دیگر برگ سیر ها ریخته و باید کله را بخرند که نمی خرند یا قیمت ارزان پیشنهاد می دهند. او می گوید: تمام کشاورزان ماندند که با سیر ها الان چی کار کنند؟ خرجکرد ما هم در نمی آید.

جواد هم یک کشاورز دیگر  می گوید: هیچ مسئولی در شهداد به فکر ما نیست.اگر نماینده ای بیاورند که خودش از کشاورز سیر را بخرد،  یا مثلا  یک بارفروشی در شهداد تهیه کنند تا تجار بیایند از بار فروشی سیر را بخرند، این شکلی ما هم مجبور نیستیم سیر را به دلال خودی ارزان تر بدهیم.

با توجه به این که اول مهر یا آخر شهریور سیر کاشت می شود  و در اردیبهشت ماه برداشت می کنند،  هرکسی یک هکتار، نیم هکتار و یا ربع هکتار بسته  به آب و مدت زمانی که محصول باید به بار بیاید سیر می کارد. با وجود این که سال گذشته سیر کیلویی 2 تا دوهزار و 500 تومان فروش رفته، در حال حاضر  600 تا هزار تومان فروش می رود.

افزایش سطح زیر کشت سیر عامل اصلی روی دست ماندن سیر 

یک کارشناس کشاورزی اما افزایش زیر کشت را عامل اصلی فروش نرفتن سیر می داند. سعید مومن زاده به «کرمان نو »می گوید:  از ده سال قبل تا دو سه سال اخیر ما کشاورزان هر چه افزایش سطح زیر کشت داشتیم به همان میزان هم افزایش  قیمت و سود دهی داشتیم. او توضیح می دهد که  مثلا سال اول ما 2 هکتار زمین با فروش خوب داشتیم به همین دلیل هرسال هکتار را افزایش دادیم ، در کنار آن هم کاشت زراعت علوفه ای ، دام و کنجد را هم کم کم حذف و سیر اضافه کردیم .او می گوید این افزایش زیر کشت سیر و فروش خوبش باعث نشت اخبار شد:  به طور مثال سال گذشته و امسال 700 هکتار زیر کشت سیر ما در منطقه شهداد بود، دلال میفهمد که محصول سیر کشاورز به حد اشباع رسیده ،از فرصت استفاده می کند و قیمت ارزان پیشنهاد می دهد؛ کشاورز هم که تشنه پول است، می خواهد یک جا پولی که خرج کرده را برگرداند پس راضی به  فروختن این همه تن سیر با قیمت کم می شود. مومن زاده ادامه می دهد که به ازای هر هکتار 45 تن سیر برداشت می شود، اگر جهاد کشاورزی می آمد که نمی آید تا  از  خود مالک ها استفاده کند و یک اتاق فکر به نام اتاق سیر ، بدون دخیل کردن نهاد دولتی، تشکیل دهد، تا هم سیر را قیمت گذاری کنند و همچنین از افزایش سطح زیر کشت در منطقه جلوگیری شود.

او توضیح میدهد که ما به ازا هر کیلو سیری که اول شهریور می کاریم و اردیبهشت برداشت می کنیم 300 لیتر آب میانگین مصرف می کنیم یعنی اگر قرار بود هربار با 20 لیتری زمین را آبیاری کنیم ، سیر به هیچ وجه صرفه اقتصادی برای ما  نداشت.  اما در حال حاضر  ما برای آب هزینه ای نمی پردازیم و این آب قنات است که استفاده می کنیم و همین هم به منطقه آسیب میزند.

این کارشناس کشاورزی می گوید که مشکل آب جدی است و تا الان مردم متوجه نبودند، ما امسال  33 هزار تن محصول سیر  داشتیم، حالا فرض کنید برای هر کیلو سیر  300 لیتر آب مصرف می شود، این حجم آبی که روی زمین پخش می شود بخش عظیمی از آن غرقابی است و  بخار نمی شود و به سفره های آب زیرزمینی بر نمی گردد در نتیجه  ما کمبود آب پیدا کردیم  اما  با این وجود هنوز  افزایش زیر کشت داریم. وی توضیح می دهد که منطقه ما بادخیز است، خاک زمین نرم و آبیاری به صورت غرقابی صورت می گردد. در مناطق دیگر این شیوه را تغییر دادند اما ما هنوز همین روش را ادامه می دهیم .

یک منبع آگاه به «کرمان نو»  در خصوص همکاری نهاد های دولتی هم می گوید که جهاد کشاورزی در شهداد  فقط در فصل داشت به کشاورز کمک می کند درست زمانی که کشاورز  به سم و کود احتیاج دارد اما در زمان کاشت و برداشت کمکی به کشاورز نمی شود چون برای یک نهاد دولتی  دردسر ساز است او می گوید فصل داشت در هر صورت سود دارد.

مصر ، جایگزین بازار ایران در صادرات  سیر

غلام رضا عارف طلبه روستای تکاب هم  می گوید  الان عرضه سیر ما  بالای  12 هزار تن است و روزی تقریبا بالای 50 تا 60  ماشین بارگیری می شود که نیاز کشور حول و حوش 30 ماشین در روز است .او در  خصوص صادرات سیر میگوید صادرات سیر  فعلا قفل است و مصر جای بازار صادرات سیر ایران را گرفته، از آنجایی که طرف روسیه و آذربایجان که راه دریایی کمتر است و از طرفی بسته بندی دیگر کشور ها هم  قوی تری بوده لذا قیمت سیر برای مردم آن کشور ها کمتر می افتد یعنی مصر سیر را با بسته بندی تمیز و قیمت مناسب وارد بازار روسیه می کند در نتیجه خرید از ایران هم کمتر می شود.

روحانی این روستا  ادامه می دهد که سیر هم تره بار دارد هم خشکبار، و سود در خشکبار آن است. با توجه به این که سیر الان شش الی هفت ماه حتی در همین هوای شهداد ماندگاری دارد نگهداری آن هم راحت است وی توضیح می دهد یعنی اگر 50 درصد از محصول خود را نقد بفروشیم بقیه آن را نگه داری یا به قول محلی ها سورتش کنیم (برگ و ریشه سیررا برای خشک کردن بگیریم) چون در ماه های بعدی سیر تره بار در کشور نداریم می توانیم  خودمان  به مرور زمان به صورت خشکبار عرضه اش کنیم و سود واقعی را از فروش آن به دست بیاوریم. او می گوید واسطه ها هم همین کار را می کنند سیر را ارزان از ما می خرند و آن را انبار می کنند و در فرصت مناسب سیر را وارد بازار می کنند و سودش را هم می خورند.

او در جواب سوال این که چرا تا به حال این کار را انجام نمیدادید توضیح می دهد که دلیل آن توجیح نبودن کشاورزان  و از طرفی مشکلات اقتصادی مردم بوده، اما با این کار می توانند برای زمان برداشت برنامه خود را تنظیم کنند، اگر آن ها عادت کنند که زندگی خود را روی نصف حاصل تنظیم کنند یک سال سختی دارند اما اگر  نصف حاصل آزاد باشد تا بتوانند یکی، 2ماه صبر کنند می توانند به مرور زمان سیر خود را بفروشند .در ادامه عارف می گوید سود اصلی سیر در خشکیار است، فرضا کشاورزی 20 تن محصول تره بار دارد،خیلی خوب بفروشد 20 میلیون است اما وقتی این ها رو نگه داری و کله کند، سیر ها تبدیل به 10 تن می شوند چون برگ سیر ها می رود اگر کیلویی 4هزار تومان هم بفروشد 40 میلیون سود برایش دارد. وی تاکید می کند  خشکبار سیر از  20 اردیبهشت به بعد  هر زمان که بخواهد  می تواند وارد بازار شود و در آن موقع  بازار هم آمادگی برای فروش سیر ها را دارد.

شاکی بودن رییس شورای روستای رودخانه از بی آبی و حمایت نکردن مسئولین 

رییس شورای اسلامی روستای روخانه  از بی آبی و بی توجهی مسولین شکایت دارد و می گوید روستای رودخانه مشکل بی آبی دارد، چشمه ای داشتیم که 70-80 لیتر در ثانیه آب داشت اما  الان 15 سال هست که خشک شده ، همان 15 سال پیش یک میلیارد هزینه شد  که 11 کیلومتر از اطراف اندونجرد تا روستای رودخانه محمد آباد لوله کشی شود اما در حال حاضر به دلیل خشکی این چشمه  700-800 نفر مردمی که از آن امرار معاش می کردند به شهرها کوچ کردند. علیرضا کدخدایی می گوید  من به عنوان رییس شورا روستا رودخانه  نامه به فرمانداری ،بخشداری و نماینده مجلس هم دادم ولی هیچ همکاری با  ما نشد.

او می گوید رییس اداره کشاورزی یک سالی هست که پایش را در روستا نگذاشته ، ما پنج حلقه چاه در اطراف روستا داریم که غیر فعال هستند وی ادامه می دهد  کسی حاضر نشد به نماینده مردم 500میلیون پول دهد تا مردم آواره شهرها نشوند و مردم فکر میکنند رییس شورا کاری نمی کند، 3500 نفر جمعیت ما بود که حدود 600 نفر الان در روستا سکنه دارند.

کدخدایی می گوید چاهی هست که 25 لیتر آب دارد که الان برای فروش گذاشته شده ولی متاسفانه یک پولدار پیدا می شود و آن را خریداری می کند ،این  برایش مثل یک پول سپرده در بانک می ماند که با گذشت زمان قیمت آن بالا رود، نفر قبلی که این چاه را خریده سال هاست که کاری به این چاه ندارد و معمولا وقتی می گوییم بیایید از این چاه استفاده کنیم تا مردم سرو سامانی بگیرند می گوید پول از خودم بوده و من الان به چاه  احتیاجی ندارم.

رییس شورای روستا می گوید ما الان 5 حلقه چاه  اطراف روستا داریم که دولت می توانست کمکی کند تا  لااقل یکی دو تا از این چاه ها به کار کشاورزان گرفته می شد. حمایت مسوولین کم است حتی پایشان را در روستا نمی گذارند و تسهیلات به کشاورزان نمی دهند تا مردم به روستا برگردند.

وی از آرد مصرفی روستا می گوید که دو – سه ماهی یکبار آرد به روستا آورده می شود او توضیح می دهد که بخشداری می گوید آمار  جمعیتی غلط است ما 600- 700 نفر هستیم در حالی که آماری که بخشداری می گوید 470  نفر جمعیت روستا است، نصف این مردم الان بی آرد هستند و در نان خوردن هم مشکل دارند.

اشباع بازار سیر امسال  توسط  سیر دزفولی  و طارم زودتر از سنوات گذشته 

در آخر با بخشدار شهداد به صحبت نشستیم وی در خصوص این کم فروشی سیر می گوید: قیمت سیر امسال به لحاظ تغییر و جابه جایی آب و هوا و زود تمام شدن زمستان ، همزمان شد با سیر طارم و دزفول در نتیجه خود به خود بازار  سیر اشباع شد.

یزدان پناه می گوید سیر ما  قبلا زمانی وارد بازار می شد که سیری در بازار وجود نداشت،پس بطبع خریدار هم داشت و طبق سنوات گذشته از  1500 تا 2400 تومان قیمت می خورد. در حوزه روستایی کشت سیر،  یک رقابت نانوشته ای وجود دارد یعنی سیر منطقه شمالی همین مناطق؛ کیلویی  1300 تا 1500 تومان فروخته می شود ولی سیر منطقه پایین بین 500 تا 800 تومان فروخته می شود و طبیعی است که مشتری یا خردیدار هم سیر ارزان می خواهند. وی در خصوص وضع کشاورزان ادامه می دهد که دو سه بار در رابطه با ساماندهی  مدیریت حوزه کاشت و داشت و برداشت سیر ،اقداماتی شده،اما با توجه به روحیات مردم این منطقه که مشارکت عمومی نداشتند، اقدامات بی نتیجه بوده، ضمن این که فراموش نکنید بازار آب ما قیمت ندارد، وقتی که یک کیلو سیر در مدت 8ماه کاشت خود 300 لیتر آب استفاده می کند اگر کشاورز بداند این سیر صرفه اقتصادی ندارد و بابت آب باید پول دهد کاشتی هم انجام نمیدهد . بخشدار شهداد می گوید جهاد کشاورزی در حال حاضر  برای آب  اقدام کرده اما  مردم منطقه کشت جایگزینی نداشتند گرچه  سیر در این سال های گذشته زندگی مردم را تغییر داده اما باز هم جهاد کشت جایگزین مشابه زعفران،زرشک،عناب پیشنهاد داده است.

وی در ادامه صحبتش پیشنهاد می کند که  مردم در اولین فرصت برای ساماندهی بازار سیر ، شرکت تعاونی سیر کاران حوزه بخش شهداد یا حتی استان را راه اندازی کنند که در اسرع وقت بعد از مشورت های تخصصی چه از نوع دولتی چه خود کشاورزان نسبت به کشت جایگزین و وضعیت خشکسالی ، تنش و بازار آب برنامه ریزی شود.

یزدان پناه می گوید در بحث آب سال هاست که ما  بارش باران نداریم و امسال  بعد از 50 سال رسیدیم به خشکسالی،که قطعا در آن حوزه بخش کشاورزی که آب از قنات تهیه می شود با مشکل کمبود آب متاثر از باران روبرو ست، ضمن این که شهداد پایین ترین ریزش باران یعنی زیر 14 میلی متر را دارد. وی ادامه می دهد که  آب ما از ارتفاعاتی که منتهی به حوزه کویر لوت یا حوزه آبریز بیابان لوت تهیه می شود. خوشبختانه منطقه شهداد یک منطقه پرآب است که در ثانیه 6هزار لیتر داریم اما مدیریت بهره وری آب را نداریم. او در پاسخ به این که چرا چاه های غیر فعال در منطقه زیاد است گفت آب منطقه ای باید گزارش دلیل غیرفعال بودن چاه ها را اعلام کند.

در خصوص صادرات سیر هم بخشدار شهداد می گوید سیر الان 2-3 سال است که صادرات ندارد بعد از درگیری که بین ترکیه و روسیه صورت گرفت چون خودروهای ترک و آذربایجانی های شوروی سابق نقل و انتقال سیر را از ایران به منطقه روسیه بر عهده داشتند، خود به خود ترکیه و آذربایجان که تامین کننده انتقال سیر بودند به روسیه ورود نکردند و در کنار این افزایش تعرفه های خودرو  برای ماشین های آذربایجان در تقابل با مسایل ترکیه  و روسیه باعث شد که بازار های روسیه مشارکت نکنند و عملا امسال که هیچی  سال 96 و 95 هم بازار صادرات نداشتیم.

یزدان پناه درباره بسته بندی سیر هم گفت  از آنجایی که کشاورز ما تازه  در این یک دهه اخیر یاد گرفته چگونه سیر بکارد چون قبلا هسته سیر را وارونه می انداخت و سیر آسیب جدی می دید پس طبیعی است که برای فرایند بسته بندی و سورت هنوز برنامه ای نداشته باشد . وی می گوید دوره فروش سیر کوتاه است کشاورز هم که نمی تواند به تنهایی کاری کند. شرکت هایی که در بخش اقتصادی و صادراتی هستند باید از این محصول در بازار های هدفی  برای خرید و پوشش استفاده کنند.