در حالی که به گفته محققان یک سوم بیماریها در مناطق محروم جهان ناشی از سوء تغذیه است، استان کرمان شاهد سوء تغذیه کودکان به ویژه در مناطق کم برخوردار است. این جمعیت شامل مادران باردار، مادران شیرده و کودکان زیر شش سال است.
کمیته امداد، بهزیستی و همچنین برخی از نهادهای غیردولتی از این کودکان حمایت می کنند. به گفته مدیر کل کمیته امداد استان، نوزده هزار و ۸۱۵ نفر کودکان زیر شش سال بسته حمایتی سوء تغذیه را دریافت میکنند که از این تعداد، حدود یک دوم در مناطق کم برخوردار جنوب استان کرمان هستند.
چه کودکانی دچار سوءتغذیه هستند
این کودکان با کمبودهایی روبرو هستند. فقر آهن، کمبود کلسیم و ویتامینها از جمله مهمترین آنها است. بیماریهای مزمن مانند چاقی، دیابت و بیماریهای قلبی و عروقی ابتلا به سوءتغذیه را در کودکان افزایش میدهد.
بلایی که سوءتغذیه بر سر کودکان میآورد
براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۲، سوء تغذیه در ۴۵درصد مرگهای کودکان نقش دارد. پس بزرگترین عوارض سوءتغذیه در کودکان، افزایش خطر مرگ و میر در آنها است.
اگر ویتامینهای مورد نیاز بدن کودک تامین نشود، از نظر وزن و قدی رشد نمیکند. کودکی که در دو سال اول زندگی دچار سوء تغذیه شود، مغزش هم به صورت کامل رشد نکرده و بهره هوشیاش کمتر از بقیه کودکان است. حتی برخی پزشکان آلزایمر را هم به دلیل کمبود ویتامینها در دوران کودکی دانسته و خوردن مکملهای دارای ویتامین را در زیر 3 سالگی توصیه میکنند.
چه کودکانی از بسته حمایتی کمیته امداد برخوردار میشوند
مدیر کل کمیته امداد استان میگوید که روال کار حمایت از کودکان دچار سوء تغذیه زیر شش سال، بر این اساس است که کارکنان خانههای بهداشت، سوءتغذیه کودکان را بر اساس منحنی رشد آنها تشخیص داده و پس از آن به کمیته امداد معرفی میکنند.
«یحیی صادقی» افزود: «اگر در تحقیقات میدانی که هر شش ماه یک بار به صورت دورهای انجام میشود، خانوادهی کودک جز خانوادههای کم برخوردار و نیازمند باشد، برای آنها تشکیل پرونده داده شده و به صورت ماهیانه یا دو ماه یک بار کارتی با مبلغ 100 هزار تومان تحت عنوان سبد کالا برایشان شارژ میشود. فرآیند تشکیل پرونده کمیته امداد تقریباً یک ماه طول میکشد. این کارت فقط برای خرید کالای پروتئینی و کلسیمی از فروشگاههای مشخص با نظارت کمیته امداد است.
تنها یک سوم کودکان، تحت حمایت کمیته قرار می گیرند
«یحیی صادقی» گفت: «ممکن است از یک لیست ۱۰۰نفره ارسالی خانههای بهداشت، تنها ۳۰ نفر مورد حمایت قرار گیرند. این افراد شامل خانودههایی با درآمد بسیار کم هستند. میتواند یکی از مددجویان سازمان باشد و یا یک جوان کارگر روزمزد که در تامین معاش خانوادهاش درمانده است.» که با توجه به آمار کمیته امداد، لیست ارسالی خانههای بهداشت چیزی حدود ۵۹ هزار کودک در کرمان دچار سوءتغذیه هستند.
کودکان بیبضاعت تحت حمایت بهزیستی قرار نمیگیرند
مدیر کل سازمان بهزیستی استان هم در این ارتباط توضیح میدهد که هر فرزندی که بدسرپرست یا بیسرپرست باشد به حکم قانون تحت پوشش خدمات بهزیستی قرار میگیرد وگرنه به صرف بیسرپرستی مورد حمایت سازمان بهزیستی قرار نمیگیرد. وی افزود: «شرایطی که سازمان بهزیستی و کمیته امداد خدمات میدهند مثل هم هست با این تفاوت که ما خانوادهای را که بضاعت نداشته باشد، تحت حمایت قرار نمیدهیم، بلکه افراد بیسرپرست، معلول، بیمار روانی یا از این قبیل، تحت حمایتی بهزیستی میشوند.»
صادق زاده گفت: «در صورتی که برای مددکاران ما محرز شود کودکی بدسرپرست است. حکم قضایی مبنی بر پذیرش بهزیستی برای او صادر شود و دادگاه او را به بهزیستی معرفی نماید، مورد حمایت کامل قرار میگیرد. یعنی ماهانه 470 هزار تومان حقوق میگیرد و به اصطلاح به خانوادهای که او را نگهداری میکند، امداد داده میشود.»
غذای گرم مهدهای کودک برای رفع سوء تغذیه کودکان
مدیر کل سازمان بهزیستی استان میگوید ۱۲ هزار و ۹۹۰ کودک مهدهای روستایی و حاشیه شهرها، برای سوءتغذیه حمایت میشوند. بدین صورت که ۹۰ روز کامل در سال از مهر تا خرداد، یک وعده غذای گرم به مبلغ ۲ هزار و ۵۰۰ هزار تومان داده میشود. وی تأکید کرد: «به لحاظ محرومیت شهرهای جنوبی، مهدهای شهری آنها هم شامل غذای گرم شدهاند.»
سوء تغذیه زنان باردار و مادران شیرده
محمودی رییس مرکز بهداشت جیرفت، ضمن بیان اینکه در زمینه سوءتغذیه، بحث درباره مادران و کودکان است، گفت: از تعداد پنج هزار و ۱۱۵ نفر مادران باردار و شیرده روستایی و شهری شهر جیرفت، ۲۸ درصد دچار سوء تغذیه و کم خونی هستند و وضعیت مطلوب بهداشت و درمان را ندارند. این افراد بیشتر در حاشیه شهر و بخش عشایری هستند. با این وجود، در یک سال اخیر تاکنون یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان، انواع مکمل ها در خانه های بهداشت بین زنان باردار، مادران شیرده و کودکان زیر یک سال توزیع شده است.
او کمک های موجود در این زمینه را کافی ندانست و ضمن استمداد از خیرین و نهادهای دیگر برای رسیدن افراد سوء تغذیه به حد مطلوب گفت: کودک اگر دچار سوءتغذیه شود، و این امر استمرار داشته باشد، در آینده اش تاثیر بدی خواهد داشت. همچنین بر سلامتی زنان باردار و مادران شیرده آسیب های جبران ناپذیری خواهد گذاشت.
شهرهای جنوبی صدرنشین آمار سوء تغذیه استان
بنا بر آمار کمیته امداد در پنج حوزه دانشگاه علوم پزشکی سطح استان، شامل جنوب کرمان ( هفت شهرستان جنوبی) ۹۷۳۰ نفر، شهرستان کرمان ۵۵۵۶ نفر، بم ۳۳۴۰ نفر، سیرجان ۷۲۹ نفر و رفسنجان ۴۶۰ نفر تحت پوشش قرار گرفتهاند که جمعاً ۱۹۸۱۵ نفر را تشکیل میدهند که تحت سبد حمایتی این نهاد قرار دارند.
۹ هزار و ۵۲۸ کودک زیر پنج سال در روستاهای شهرستان جیرفت و ۱۳ هزار و ۷۹ کودک در شهر جیرفت زندگی میکنند. که از این جمعیت، ۳۴۱ نفر یعنی حدود پنج درصد کودکان دچار سوء تغذیه و ۹۸۱ مورد هم مشکل رشد دارند. یعنی کودکان دیگر شهرهای جنوبی کرمان از وضعیت مناسبی برخوردار نیستند و کمک مسئولین را در این باره میطلبد.
یک فعال اجتماعی با تأکید بر این موضوع که وضعیت سوءتغذیه کودکان در جنوب کرمان بسیار شدید است، گفت:
«از بین ۹۰ بیمار که ۶۰ نفر آنها را به تهران و ۳۰ نفر دیگر را به شهرستانها فرستادهام، بیش از ۸۰ درصد آنها کودک بودند و به گفته پزشکان سه علت در همه این بیماران، بلااستثناء مشترک بود، ازدواج فامیلی، سوء تغذیه و مشکل بهداشت فردی و عمومی».
«سروش صلواتیان» میگوید کودکی که دچار تالاسمی بوده پس از چندین سال مشکلش مشخص شده است که اگر زودتر متوجه بیماریاش میشدند، سریعتر برای درمانش اقدام میشد. یا کودکانی که از بیماری نرمی استخوان رنج میبرند، اگر مشکل آنها روز اول مشخص میشد، میتوانستند با مصرف داروهای مکمل سلامتیشان را بازیابند و هرگز به وضعیتی نرسند که کل استخوانهایشان کج و معوج شود و نتوانند راه بروند.
وی عنوان کرد: «دلیل همه این موارد فقر موجود در مناطق جنوبی استان است و به این دلیل که کسی به آنها سر نزده و رسیدگیهای لازم صورت نگرفته است؛ نمونه هایی که در جنوب استان کم نیست».
کودکان زیر 5 سال، بیش از بقیه افراد جامعه در معرض خطر کم وزنی هستند
کم وزنی و سوء تغذیه کودکان در خانوادههای با درآمد پایین که در مناطق کم برخوردار زندگی میکنند، مشهودتر است. آمار کودکان جنوب که شامل سبد حمایتی کمیته قرار گرفتهاند بیانگر این موضوع است که زندگی در مناطق فقیرنشین، بیماریهای عفونی و انگلی، کمبود آب سالم و سطح پایین بهداشت محیط این موضوع را تشدید میکنند. تجارب موجود در کشورهایی که توانستهاند موفقیت بیشتری در زمینه بهبود وضع سوء تغذیه به دست آورند نشان میدهد که علاوه بر برنامههای بهبود کمی و کیفی غذا و ارتقای خدمات بهداشتی و درمانی، برنامههای کشوری فقرزدایی و توسعه مناطق محروم را نیز اجرا کردهاند.