بررسی یک ادعا؛ برخورداری بهداشتی جنوب قابل قبول است؟

این ادعای علی سالاری مقدم در میان اتفاقات هفته گذشته به حاشیه رفت.

ادعایی که تقریبا مشکلات احتمالی بهداشت و درمان جنوب را پنهان می‌کند.

آن هم در حالی که ابتدای همین ماه در سفر استاندار کرمان به این منطقه، یکی از کمبودهای مطرح شده از سوی مسوولان محلی در حوزه بهداشت بود.

حال کدام ادعا واقعی است؟ آیا جنوب کرمان در حوزه بهداشت محروم است؟

یا طبق گفته معاون درمان علوم پزشکی جیرفت، در مواقع نیاز، برخورداری این منطقه مشکلات را حل می‌کند؟

برای پاسخ به این سوال، اظهارات مختلف مسوولان درباره محرومیت جنوب را کنار می‌گذاریم و در عوض به سه گزارش اشاره می‌کنیم.

تفاوت معنادار جنوب با دیگر مناطق

اولین گزارش مورد بررسی، سال 92 در مجله علمی-پژوهشی برنامه‌ریزی فضایی منتشر شده است.

حسین غضنفرپور، عضو هیات علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان در این گزارش به میزان توسعه‌یافتگی بهداشتی شهرستان‌های کرمان پرداخته.

او با بررسی مولفه‌هایی همچون تعداد بیمارستان، تخت، مراکز بهداشتی و درمانی، بهورزان، داروخانه، متخصصان و … شهرستان‌ها را به چهار سطح تقسیم کرده.

سطح وراتمرکز، فراتمرکز، میان تمرکز و فروتمرکز.

سطح وراتمرکز برخوردارترین شهرستان‌ها و فروتمرکز کم‌برخوردارترین شهرستان‌ها هستند.

در سطح وراتمرکز فقط شهرستان کرمان قرار دارد.

در سطح میان تمرکز فقط نام شهرستان رفسنجان به چشم می‌خورد.

شهرستان‌های بم، جیرفت و سیرجان در سطح میان تمرکز هستند و دیگر شرستان‌ها در سطح فروتمرکز.

بدین ترتیب از میان هفت شهرستان جنوبی، تنها جیرفت در سطح میان تمرکز و شش سهرستان دیگر در سطح شهرستان‌های کم برخوردار هستند.

در این میان امتیاز شهرستان‌ها هم قابل توجه است.

جیرفت که بهترین وضعیت در میان شهرستان‌های جنوبی را دارد، امتیازش یک پنجم کرمان عنوان شده.

یعنی توسعه‌یافتگی شهرستان کرمان در حوزه بهداشت حدود پنج برابر جیرفت است.

نسبت توسعه‌یافتگی کرمان به دیگر شهرستان‌های جنوبی هم به این شرح است:

کهنوج بیش از 11 برابر، عنبرآباد بیش از 13 برابر، منوجان بیش از 16 برابر، رودبار جنوب و قلعه گنج هم بیش از 18 برابر.

این گزارش بر پایه سرشماری سال 90 انجام شده که در آن زمان فاریاب جزو شهرستان کهنوج بوده.

به همین دلیل فاریاب به طور جداگانه بررسی نشده است.

 

مرگ‌ومیر بالاتر مادران و کودکان، سوءتغذیه بیشتر

دیگر گزارشی که به آن اشاره می‌کنیم، گزارش مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست جمهوری از چالش‌های توسعه استان کرمان است.

در فصل بهداشت این گزارش که سال 94 آماده و سال 96 منتشر شده، اصلی‌ترین مشکل حوزه بهداشت، کم‌برخورداری جنوب کرمان عنوان شده.

نویسندگان گزارش نوشته‌اند که کمبود امکانات پزشکی در جنوب کرمان و تأخیر در رساندن بیمار به درمانگاه به دلیل صعب‌ا‌لعبور بودن و نبود وسیله نقلیه در موارد متعددی منجر به فوت بیمار شده.

بر اساس این گزارش، تفاوت عمیق باعث شده شاخص‌های سلامت مناطق جنوبی استان مانند مرگ و میر مادران و کودکان و سوءتغذیه بسیار بیشتر از متوسط کشور باشد.

سند درمان؛ سند قطعی محرومیت جنوب

سومین گزارش بررسی شده اما مهم‌ترین گزارشی است که به آن اشاره می‌کنیم.

بهمن 94 سند درمان استان کرمان برای 10 سال آینده (تا سال 1404) منتشر شد.

در این گزارش علاوه بر آمارهای حوزه بهداشت در سال 94، امکانات موردنیاز تا 10 سال آینده هم بررسی شده.

قبل از اینکه به موارد موجود در این گزارش اشاره کنیم، بهتر است بدانیم براساس سرشماری سال 95، جمعیت جنوب 796 هزار و 336 نفر است.

یعنی حدود یک چهارم جمعیت استان کرمان در جنوب ساکن هستند.

حال به سند درمان استان کرمان برگردیم.

در این سند، اعلام شده 33 بیمارستان در استان کرمان داریم که پنج بیمارستان زیر نظر علوم پزشکی جیرفت است.

هفت شهرستان جنوبی در حوزه علوم پزشکی جیرفت قرار دارند.

پس سهم جنوب کرمان از بیمارستان‌های استان، 15 درصد است، در حالی که 25 درصد جمعیت استان در جنوب ساکن هستند.

در برخورداری مناطق مختلف استان از تخت‌های بیمارستانی اوضاع بدتر هم هست.

براساس اطلاعات موجود در این سند، در سال 93 تعداد پزشکان متخصص در استان کرمان 916 نفر بوده.

سهم جنوب کرمان 73 پزشک متخصص بوده.

یعنی تنها حدود هشت درصد پزشکان متخصص استان برای 25 درصد جمعیت جنوب در این منطقه بوده‌اند.

نکته مهم آنجاست که در سند درمان استان کرمان برآورد شده که در سال 1398 تعداد پزشکان متخصص جنوب کرمان باید به 277 نفر برسد.

یعنی سهم جنوب کرمان از تعداد پزشکان متخصص امسال باید به 22 درصد می‌رسیده.

آیا این افزایش رخ داده؟

برای پاسخ به این سوال، لیست تعداد پزشکان متخصص جنوب کرمان را از رییس علوم پزشکی جیرفت گرفتیم.

در حالی که باید تعداد پزشکان متخصص امسال چهار برابر سال 93 می‌شده، می‌بینیم افزایش دو برابری هم نداشته.

براساس اطلاعات موجود در سند درمان استان، سهم جنوب کرمان در دیگر بخش‌ها هم به این شرح است:

تعداد پزشک عمومی: حدود پنج درصد

تعداد داروساز: حدود چهار درصد

تعداد دندانپزشک: حدود پنج درصد

تعداد پرستار: حدود هشت درصد

با توجه به آمارهای موجود، حال باید از معاون درمانی علوم پزشکی جیرفت پرسید بر چه مبنایی ادعای برخورداری قابل قبول جنوب در حوزه بهداشت را عنوان کرده؟

به خصوص آنکه اخیرا زمزمه‌هایی مبنی بر حضور بنیاد خیریه نوآوران سلامت در جنوب کرمان به گوش رسیده.

بنیادی که به مناطق محروم سفر می‌کند و خدمات رایگان پزشکی ارائه می‌دهد.