آغوش گرم کرمان برای تغییرات اقلیمی| هوا گرم و گرم‌تر می‌شود
اثرات تغییرات اقلیمی روز به روز بیش از پیش نمایان می‌شود. از بارش‌های زیاد در بازه زمانی کم گرفته تا افزایش دما.
در هفته پایانی دی ماه امسال، بارش‌های شدید در جنوب کرمان، سیل به راه انداخت.
سیلی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان نتیجه تغییرات اقلیمی است. آمارها هم البته همین را می‌گویند. پس از سیل دی ماه، میزان بارندگی در استان کرمان نسبت به میانگین بلند مدت 120 درصد رشد داشت.
پیش از این در گزارشی به ارتباط سیل جنوب کرمان و تغییرات اقلیمی پرداختیم.
سیل در کرمان؛ پای تغییر اقلیم در میان است؟| افزایش ۱۲۰ درصدی بارش‌ها نسبت به حد معمول
اما بارش باران به تنهایی نمی‌تواند نشان دهنده میزان تغییرات اقلیمی باشد. همانطور که سازمان هواشناسی جهانی می‌گوید:
تغییر اقلیم به تغییر جهت‌دار افزایشی و یا کاهشی در میانگین عناصر اقلیمی در یک دوره
طولانی بیش از ۳۰ سال گفته می‌شود.
دما و بارش از جمله اصلی‌ترین عناصر اقلیمی محسوب می‌شوند.
حال در این گزارش می‌خواهیم بررسی کنیم که آیا بر اثر تغییرات اقلیمی، وضعیت دمای هوا در کرمان تغییری کرده؟
پیش‌بینی موسسه ماکس پلانک
سه سال پیش بود که محققان موسسه ماکس پلانک آلمان نتیجه تحقیقات 30 ساله خود بر روی 29 کشور خاورمیانه را منتشر کردند. خلاصه این نتایج به شرح زیر بود:
- در نیمه قرن ۲۱، در خاورمیانه از جمله ایران و همچنین شمال آفریقا، دمای هوا با سرعتی دو برابر متوسط جهانی افزایش خواهد یافت.
- تا نیمه قرن ۲۱ دمای هوا در تابستان تا پنج درجه و در زمستان تا دو و نیم درجه افزایش خواهد یافت.
- تعداد روزهای گرم سال که از سال ۱۹۷۰ تاکنون دو برابر شده، تا ۳۰ سال دیگر به پنج برابر روزهای گرم سال در حال حاضر خواهد رسید.
- دمای هوا در تابستان در شب هم کمتر از ۳۰ درجه نخواهد شد و در طول روز هم به طور متوسط ۴۶ درجه سانتی گراد خواهد شد.
- تا پایان قرن ۲۱، متوسط دمای هوا به ۵۰ درجه سانتی گراد خواهد رسید.
پس از انتشار این تحقیق، رییس موسسه ماکس پلانک در زمینه شیمی در رابطه با این تحقیق و به طور مشخص درباره وضعیت ایران به یک رسانه فارسی زبان گفت که
در شمال ایران هوا معتدل‌تر است و اگرچه دما زیادتر می‌شود اما دریای خزر آن را تعدیل می‌کند. در جنوب‌شرقی ایران اما هوا به نسبت الان خیلی گرم‌تر خواهد شد.
حالا سه سال از انتشار این تحقیق گذشته و گزارش‌های موجود نشان می‌دهد دما در استان‌های جنوب‌شرق ایران مثل کرمان روندی افزایشی دارد.
گرم و گرم‌تر
آخرین گزارش سازمان هواشناسی از دمای هوا در استان کرمان مربوط به مهر امسال است.
براساس این گزارش میانگین دمای هوای استان دو درجه نسبت به مهر سال گذشته و 1.5 درجه نسبت به میانگین بلندمدت دما در این ماه افزایش داشته.
البته یک ماه نمی‌تواند به تنهایی بیانگر افزایش دمای استان کرمان باشد، اما گزارش‌های مربوط به دمای هوا در سال‌های 96 و 97 هم نشان از افزایش دمای هوا دارد.
در سال 96 میانگین حداقل دما در تمامی ایستگاه‌ها در مقایسه با دوره مشابه بلندمدت افزایش داشته. این شاخص نسبت به سال 95 هم به جز در کهنوج و لاله‌زار، افزایشی بوده.
میانگین حداکثر دمای استان کرمان هم در این سال در تمامی ایستگاه‌ها نسبت به میانگین بلندمدت افزایش داشته و نسبت به سال 95 هم تنها در بم، سیرجان، رفسنجان و انار افزایش نداشته.
در سال 97 هم اوضاع تقریبا به همین منوال بوده به جز اینکه میانگین حداکثر دما نسبت به سال 96 کاهش داشته. اما در دیگر موارد روند دما افزایشی بوده.
در همین حال سالنامه 97 سازمان هواشناسی کشور از افزایش 0.5 درجه‌ای میانگین دمای هوای استان کرمان در این سال نسبت به میانگین بلند مدت خبر داده است.
این آمارها نشان می‌دهد دما در استان کرمان سال به سال بیشتر افزایش می‌یابد. اما آیا دورنمایی از دمای استان کرمان در سال‌های آتی وجود دارد؟
چه می‌شود؟
اردیبهشت امسال در چهاردهمین کنگره انجمن جغرافیایی ایران، چهار پژوهشگر به بررسی روند و پیش‌بینی تغییرات دما در مناطق خشک و نیمه خشک (مطالعه موردی: استان کرمان) پرداختند.
قبل از اینکه به نتایج این پژوهش اشاره کنیم، باید بدانیم هیات بین‌الدول تغییر اقلیم چهار سناریو برای انتشار گازهای گلخانه‌ای که منجر به افزایش گرمای جهانی می‌شود، در نظر گرفته‌اند.
بررسی روند تغییرات دمای استان کرمان هم براساس همین سناریوها انجام شده.
محققان در نهایت روند تغییرات دما را در بازه زمانی 2019 تا 2048 بررسی کردند و نوشتند که:
نتایج این مطالعه در مقیاس سالانه نشان می‌دهد که مقادیر درجه حرارت در تمامی ایستگاه‌های استان کرمان افزایش پیدا خواهد کرد.
در جدول زیر برآورد میزان تغییرات دمای استان کرمان براساس سناریوهای مختلف آمده که بیشترین افزایش دما را شهرستان بم خواهد داشت.
اهمیت افزایش دما
اما چرا باید نگران افزایش دما باشیم؟
پژوهشگران تحقیق بالا اینگونه به این سوال پاسخ داده‌اند:
افزایش دما به همراه خود افزایش مصرف آب آبیاری، شرب و بهداشت و مصرف آب دام و طیور را نیز دامن می‌زند. وقتی افزایش دما موجب افزایش تبخیر روزانه دو میلیمتر رطوبت از سطح خاک و یا آب شود برابر 20 مترمکعب آب در هکتار است که با توجه به مساحت کشور معادل از دست رفتن روزانه حدود 2.3 میلیارد مترمکعب آب است.
این پژوهشگران همچنین درباره استان کرمان نوشته‌اند که
- در تمامی ایستگاه‌ها شاهد افزایش دما در فصول زمستان هستیم، این عامل سبب ذوب شدن برف بهاره در فصل زمستان و خروج آب از دامنه‌ها و ایجاد سیل می‌شود.
- در مناطقی که حساس به پدیده لغزش هستند، این افزایش دما سبب بروز پدیده لغزش به خصوص در شهرستان بافت می‌شود.
- در ایستگاه کهنوج، انار و رفسنجان شاهد کاهش دما در اواسط و اواخر فصل بهار هستیم که این عامل به دلیل افزایش دما در فصل زمستان سبب گل‌دهی سریع درختان خواهد شد.
- در همین ایستگاه‌ها کاهش دما در اوسط و اواخر فصل بهار سبب خسارت به محصولات کشاورزی می‌شود.
مجموعه آنچه که در بالا نوشته شد در کنار سیل‌هایی که اخیرا بیشتر به راه می‌افتند، نشان می‌دهد باید بیش از پیش به بحث تغییر اقلیم توجه کرد.