موزه جیرفت؛ گنجینه‌ای از آثار سنگ صابونی
به گفته یک باستان شناس، موزه جیرفت را که حدود دهه هشتاد با مجموعه آثار کشف یا توقیف شده از حفاری‌های غیر مجاز حوزه تمدنی هلیل‌رود پاگرفت، می‌توان به عنوان مجموعه‌ای که آثار سنگ صابونی موجود در آن در دنیا منحصر به فرد است معرفی کرد. ساختمان کنونی موزه وسعت آن جوابگوی آثار باستانی کشف شده را نمی‌دهد، تعدادی از قطعات موجود در موزه های دیگری در کشور نگهداری می‌شوند.
به گزارش کرمان‌نو، حدود ۲ دهه قبل تمدنی کهن در جیرفت از زمین سر بر آورد، قدمت باستان‌شناسی را تکان داد و نظریه‌های کارشناسان را زیر و رو کرد. انتشار خبر در سراسر جهان توجه علاقمندان و سوداگران را به این منطقه جلب کرد. مردم محلی و غیرمحلی با بیل و کلنگ به گورستان‌های قدیمی به قصد حفاری حجوم بردند. آن‌طور که کارشناس باستان شناسی می‌گوید: حجم حفاری‌ها غیرقابل باور بود و در مناطقی با احتمال وجود قبر های قدیمی و دسته جمعی زمین با زخم هزاران گودال در آن چون کندوی زنبور به چشم می‌آمد.
به گفتــه مجیدزاده، روستاییان تنهــا از یــک گور ۳۰ شیء سنگ صابون بیرون کشیده بودند. او احتمال داده که آن گــور متعلق بــه حاکم بوده. تعداد اشیای سنگ صابونی آنقدر زیاد بود که حفاران به صدای خرد شدن سفال های ۵ هزار ساله توجهی نکنند. مجیدزاده از خروج کامیون کامیون اشیای جیرفت از کشور گفته است. و در شنیده‌ها آمده است که بخشی از آن بــه موزه لوور پاریس و تعدادی هم به سوئیس رفت. بازار دلالان اسرائیلی و آمریکایی و شیخ نشین‌های حوزه خلیج فارس هم رونق گرفته بود.
اوایل دهه هشتاد بعد از کشفیات و توقیف اشیا قیمتی لزوم وجود یک موزه در شهر جیرفت احساس شد و رییس کنونی موزه باستان شناسی شهر جیرفت احداث این موزه را در سال ۸۰ با همکاری شهرداری و دادگاه انقلاب عنوان کرد.
بیشتر آثار، حاصل توقیفات حفاران غیرمجاز
عبدالعلی حسام‌عارفی با بیان این مورد که بیش از ۲ هزار شی قدیمی که قدمت بیشتر آنها به هزاره سوم قبل از میلاد برمی‌گردد در این موزه نگهداری می‌شود، اظهار کرد: این قطعات در جنس‌های متفاوتی مانند سنگ صابونی، مفرغی و سنگ مرمر و سفالی هستند که سفال تعداد بیشتری از اشیا به جامانده را به خود اختصاص داده است.
او با عنوان اینکه تعداد اشیا بدست آمده از کشفیات عملیات‌های باستان شناسی زیاد نبوده، بلکه بیشتر آنها حاصل توقیفات ناشی از حفاری‌های غیرمجاز هستند، گفت: برخی از اشیای موجود در موزه اهدایی از طرف مردم است و همین اخیرا نیز اهدایی از قلعه گنج صورت گرفته است. او با اشاره به اینکه این اشیا مربوط به حوزه تمدن هلیل رود هستند، افزود: از تعداد اشیای این تمدن که به موزه‌های خارج رفته، اطلاعی در دست نیست اما تعدادی از این اشیا در موزه ملی نگهداری می‌شود و حدود تقریبا ۳۰ قطعه در موزه کرمان و قطعاتی هم در موزه سیستان بلوچستان نگهداری می‌شود.
تعدادی از اشیای متعلق به این تمدن در موزه جیرفت انبار و نگهداری و بعضی هم به معرض نمایش گذاشته شده است. در بین این شی‌های تاریخی لوح‌های حاوی خط نوشته هم وجود داشت.
موزه جیرفت نمایشگاه تخصصی اشیا سنگ صابونی
کارشناس باستان شناسی اداره میراث و فرهنگی جیرفت به کاغذ وطن گفت: در بین اشیای با ارزش باستانی و تاریخی کشف شده الواح یا خط نوشته‌ها جایگاه ویژه‌ای دارند و نشان از وجود خط و پیدایش تمدن می‌دهدو بعضی از اشیا سنگ صابونی مانند قطعه‌ای که حاوی نقش و نگار های معماری است و یا اشیایی که به نظر می‌رسد میز بازی بوده است را می‌توان دارای جایگاه خاصی در باستان شناسی اعلام کرد.
علی دانشی اظهار کرد: موزه جیرفت را می‌توان به طور قاطع موزه تخصصی اشیا سنگ صابونی نامید و این گلچین از اشیای سنگی صابونی موجود در جیرفت، هیچ کجای دنیا وجود ندارد.
موزه جدید جیرفت در انتظار تخصیص اعتبار
رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری جیرفت در این باره گفت: موزه باستان شناسی منطقه‌ای جیرفت که در حال ساخت است برای ادامه روند ساخت و ساز منتظر تخصیص اعتبار است که از محل اعتبارات سفر ریاست جمهوری برای تکمیل احداث این موزه دیده شده است و با تخصیص این اعتبار روند ساخت موزه سرعت می‌گیرد و در حال حاضر امکان استفاده از این موزه وجود ندارد.
محمد سالاری خاطر نشان کرد: با راه‌اندازی این موزه اشیایی که هم‌اکنون در موزه‌های دیگر در حال نگهداری هستند به جیرفت بر می‌گردند.
او افزود: اشیا موزه بیشتر از جنس سنگ صابونی است که این گواه بر وجود معادن این سنگ هم در این منطقه دارد و با استخراج سنگ از معادن این ظروف به عنوان اشیا اشرافی و لوکس به شمال ایران و کشورهای اطراف و حوزه جنوب خلیج فارس تجارت می‌شده است.
رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری جیرفت توضیح داد: بنای عظیم کنارصندل که از خشت خام ساخته شده است و کاه به کار رفته در آن نشان از وسعت و حجم کشاورزی در این منطقه بوده است و جالب‌تر اینکه در این اشیا کشف شده سلاح دیده نمی‌شود و این خبر از امنیت آن زمان در این منطقه دارد که ساکنان با صلح در کنار دیگر مناطق سکونت داشتند.
تمدن‌کهن منتظر نگاه ويژه مسوولان
به مناسبت هفته میراث فرهنگی خبرنگاران از موزه جیرفت بازدید داشتند. مجموعه‌ای باستانی و گردشگری در شهری که آوازه اشیا تاریخی و قدمت آن مرزها را درنوردیده است اما هنوز پای گردشگران داخلی و حتی شهروندان این شهر کمتر به موزه باستان شناسی باز شده است.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی جنوب کرمان به همراه معاونانش نیز در این بازدید خبرنگاران را همراهی کردند. بهرام مسلمی‌مهنی با اشاره به اینکه نتوانستیم تمدن چند هزار ساله جیرفت را به خوبی معرفی کنیم گفت: باید سعی کنیم که از این ظرفیت استفاده کنیم و انتظار داریم مسئولان استانی نیز توجه بیشتری به این بخش داشته باشند وبا همگرایی و هم افزایی بیشتر برای معرفی این تمدن تلاش کنیم.